W wydanym w 1928 r. Poradniku Technicznym dla Samorządów Miejskich, autor artykułu o ulicach przytoczył znamienną odpowiedź radnego miasta Paryża na pytanie, kim przede wszystkim powinien być radny miejski. Radny ów odpowiedział krótko: "Przede wszystkim dobrym brukarzem". Potwierdził tym samym słuszność tezy głoszonej już w końcu XIX wieku, według której "...stopień cywilizacji narodu bardziej ujawnia się w brukach niż w piękności budynków".
Projekt placu im. Marii Konopnickiej w Suwałkach powstał w wyniku konkursu przeprowadzonego w 2010 r. przez tamtejszy Urząd Miasta. Proponowany projekt koncepcyjny zagospodarowania placu zakłada aktywizacje tej przestrzeni poprzez takie ukształtowanie struktury placu, aby pełnił on reprezentacyjne funkcje.
Przestrzeń miejska rozumiana przede wszystkim jako jednostka osadnicza, charakteryzująca się intensywną zabudową, byłaby całkowicie nieznośna i nieprzyjazna człowiekowi. Jednak obecność w niej przestrzeni publicznych umożliwia nie tylko sprawne przemieszczanie się, ale także rozrywkę i wypoczynek.
Every town or city has its main square, traditionally called a market. This used to be a place where traditional fairs were held, gathering inhabitants of towns and villages from near and afar. In Bialystok during the Inter-War period three market places functioned in the central urban area: Rynek Kościuszki, Rybny Rynek and Sienny Rynek. Rynek Sienny has remained in the common perception as an important site in the space of the city and as a name. Comparing the plans of the city of Białystok from various periods it is possible to trace how this square kept "moving", how its size and shape changed. Not only the geometry of the square changed but also its environment. The changes were caused by the destructions during various wars, but also the earlier re-locations. Currently the frontage is highly diverse. The frontage of Młynowa Street is covered by small scale buildings - one or two storey houses, usually with steep roofs. In most cases these houses are in a dire need of repairs. New multiple storey buildings - either completed or under construction - create formal chaos.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł jest początkiem pracy nad analizą architektury w strefie śródmiejskiej Łodzi, powstałej w latach 1945-1989. Ten krótki okres czasu dzieli się na kilka faz, dla których cezurami są daty wydarzeń historycznych w Polsce: 1945-1949, 1949-1956, 1956-1970 oraz 1980-1989. Łódzkie place nie mają zbyt długiej historii. Najstarszy z nich to Stary Rynek; kolejne powstały dopiero w XIX wieku (Plac Wolności, Plac Reymonta, Plac Zwycięstwa, Plac Barlickiego). Oczywiście są też place powstałe w późniejszym okresie, jak na przykład Plac Niepodległości. W związku ze specyfiką łódzkiej dziewiętnastowiecznej zabudowy i historią miasta niektóre z tych przestrzeni publicznych otrzymały nową zabudowę we wspomnianym okresie. Nowe budynki w mniejszym lub większym stopniu odpowiadają skali założeń placowych. Również ich architektura, uzależniona przecież od panujących kierunków architektury, często kontrastuje z otoczeniem.Który zatem kierunek miał pozytywny wpływ na przestrzeń wybranego placu, a który się nie sprawdził?
EN
This essay initiates a series of studies that endeavour to analyse and evaluate the architecture that developed in the central part of Łódź between 1945 and 1989. This short period is divided into a number of stages that coincide with the turning points in the history and politics of post-war Poland: 1945-1949, 1949-1956, 1956-1970, and 1980-1989. The squares in Łódź cannot boast a longstanding history. The Stary Rynek is the oldest one; others were constructed in the 19th century (Plac Wolności, Plac Reymonta, Plac Zwycięstwa, Plac Barlickiego). Some squares, such as the Plac Niepodległości, were constructed at later times. Because of the specific and unique nature of the 19th century architecture of Łódź and the history of the city, new buildings were developed in these public spaces in the period under examination. They correspond with the scale of the existing squares to some degree.However, their design, dependent on prevalent architectural trends, contrasts or contradicts their surroundings. The present essay attempts to answer the question which trends influenced the space of the squares examined in a positive way and which trends worked to its disadvantage.
W wielkomiejskiej przestrzeni istnieje ogromna potrzeba tworzenia przyjaznych miejsc, w których architektura, człowiek, przyroda i historia stanowią harmonijną całość. Na to zapotrzebowanie w ścisłym centrum stolicy będzie odpowiadał plac Grzybowski.
Rynek Sienny został zlokalizowany w miejscu, gdzie łączyły się dawne trakty - szlaki handlowe. Od powstania miasta (nadania praw miejskich w II poł. XVIII w.), tereny obejmujące obecny Rynek Sienny oraz jego bezpośrednie otoczenie, należały do przedmieść miasta i były nierozerwalnie związane z rozwojem Białegostoku. Na omawianym terenie ulokowane zostały cmentarze trzech różnych wyznań, swiadczących o wielokulturowości miasta. Intensywny i dosyć spontaniczny rozwój przedmieść Białegostoku w I poł. XIX w., spowodował włączenie nowej zabudowy do struktury miasta. Budowa linii kolejowych, rozwój przemysłu oraz handlu, spowodowały napływ ludniości do miasta oraz zapotrzebowanie na mieszkania. Wywołało to konieczność regulacji zabudowy pod koniec XIX w. W tym okresie uformował się Rynek Sienny, którego kształt i obszar znacząco nie uległ zmianie aż do II wojny światowej. Sytuacja diametralnie zmieniła się po wojnie, z powodu kilku niezbyt udanych decyzji urbanistycznych. Próby rewitalizacji omawianego terenu (organizowane konkursy) jak dotąd nie przyniosły poprawy stanu istniejącego. W artykule przedstawiono kilka postulatów, dotyczących zagospodarowania Rynku Siennego i terenów bezpośrdnio do niego przylegających.
EN
Sienny Square (Rynek Sienny) was located in place, where old trade trails were connected. Since Bialystok get city status (2-nd half of XVIII c.) until 1-st half of XIX c., the area comprising Sienny Square and the nearest neighborhood, was suburb of the city. Cementaries of three different confessions were located on this terrain, what witnnes of milticultural character of Bialystok. The final form of Sienny Square was determinated in the end of XIX c. After 1945 situation was totaly changed, but some of the unit buildings and monuments in this area was saved. At the end, this paper presents a few proposals of functional and spatial solutions.
Wraz ze zwiększeniem liczby ludności w miastach potrzeba usystematyzowania i znormalizowania przestrzeni miejskiej rosła. Nikt pięćdziesiąt lat temu nie poruszał tematu zakorkowanych ulic czy przepełnionych parkingów, które wypierają zieleń.
Piękne, zadbane skwery i zieleńce kształtują środowisko, z którym mieszkańcy miasta chcą się identyfikować. Zieleń ma współgrać z krajobrazem i architekturą budynków, podkreślając charakter miasta i przyciągając turystów.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Katowice, to dziewiętnastowieczne miasto, które powstało w okresie gwałtownego rozwoju przemysłu górniczo-hutniczego. Pierwszą budowlą sakralną Katowic był ewangelicki kościół Zmartwychwstania Pańskiego, którego budowa rozpoczęła się w 1856 roku. Obecnie, zdecydowana większość katowickich świątyń to kościoły katolickie - na obszarze Katowic znajduje się ich 36. Praca powstała w wyniku analiz poświęconych katolickiemu budownictwu sakralnemu Katowic i nawiązuje do zakresu problematyki konferencji, zdefiniowanej jako: "badanie kryteriów i metod kształtowania współczesnych form architektury sakralnej i ich związku z tradycją". Podjęto w niej problem sposobu lokalizacji kościołów w środowisku zurbanizowanym, skupiając się na zagadnieniu sprzężeń zwrotnych występujących pomiędzy kościołem a jego otoczeniem. Prześledzono wybrane przykłady kościołów lokalizowanych w śródmiejskiej zabudowie kwartałowej i w osiedlach mieszkaniowych, budowanych jako wolno stojące na obszernych działkach oraz kompleksowo połączonych w większe zespoły funkcjonalno-przestrzenne. Zwrócono uwagę na nowe zjawisko lokalizowania kościoła w centrum handlowym.
EN
Katowice was established in the era of rapid development of mining and metallurgic industry. The first sacral building of Katowice was an evangelic church under the invocation of Lord's Resurrection. Nowadays, the vast majority of churches in Katowice are catholic. There are about 36 catholic churches in the city. The paper was developed as a result of catholic sacral buildings analysis, and refers to the issue of the conference called: investigation of criteria and methods of shaping contemporary sacral architecture forms and their connections with a tradition. The paper deals with the problems of patterns of churches' location in urbanized environment, with spatial attention given to issues of recognizing the church-environment feedback. Chosen examples of churches (single or in functional groups), located in a city center and in housing settlements were examined. Attention was paid to a new phenomenon: location of a church in a shopping mall.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Plac Wolności w Poznaniu (do 1919 r. Wilhelmplatz) powstał pod koniec XVIII w. po włączeniu Wielkopolski do Prus. O jego charakterze zadecydowały budowle kulturalne, w tym polskie fundacje (Biblioteka i galeria Raczyńskich i "Bazar"). Plac w 2 poł. XIX w. i 1 poł. XX w. uatrakcyjniły ekskluzywne hotele, domy handlowe, banki i luksusowe kamienice. We jego wnętrzu wysoka zieleń tworzyła klimat niewielkiego parku. Mimo powstania na początku XX w. nowego centrum administracyjnego, plac nie stracił funkcji "serca miasta". Jednak od połowy XX w. postępująca strukturalna erozja śródmieścia Poznania spowodowała upadek znaczenia jego przestrzeni publicznych. W 1993 r. władze - niezainteresowane rewitalizacją placu, oddały decyzję o jego kształcie przestrzennym inwestorowi budującemu podziemny parking. Zachowawcza koncepcja zagospodarowania spowodowała, że plac pozostaje przestrzenią martwą.
EN
Wolności Square in Poznań (until 1919 named "Wilhelmplatz") was created at the end of 18th century after Wielkopolska's incorporation to Prussia. Its character was determined by cultural buildings, including Polish foundations (the Raczyńscy Library and Gallery, as well as "Bazar"), supplemented during the 19th century and the first half of the 20th century with high standard commercial, hotel and banking services. Tall plants inside the square created a climate of a small park. Despite creation of a new administration centre at the beginning of the 20th century, the square did not lose its importance as "a town heart". However, structural erosion of the Poznań centre during the second half of the 20th century caused a decline of its public spaces. In 1993 authorities were not interested in revitalisation of the square; they passed the decision concerning its spatial arrangement to an investor building an underground parking there. Their conservative development concept made the square a dead space.
W artykule omówiono problem rynku jako "serca miasta" historycznego. Prześledzono funkcję jaką pełnił oraz jego kształt na przestrzeni epok, poczynając od greckiej agory, poprzez rzymskie forum, rynek miasta średniowiecznego, renesansowego, kończąc na jego funkcji w XXI w. Zagadnienie ukazano na przykładzie średniowiecznego rynku w podkrakowskiej Skawinie, który nieprzerwanie od XIV wieku jest niekwestionowanym centrum układu urbanistycznego. Opisano jego historię i przeanalizowano układ w powiązaniu z kompozycją całego miasta. W podsumowaniu postawiono pytanie o dalsze losy rynku miasta historycznego i jego miejsce na początku XXI w. na przykładzie rynku w Skawinie. Wskazano pilną potrzebę rewaloryzacji tego historycznego układu urbanistycznego, podkreślając rolę, jaką pełni do dzisiaj, będąc centrum życia publicznego, kulturalnego i towarzyskiego Skawiny.
EN
The article addresses the problem of the market square perceived as the heart of a historic city. The function it fulfilled and its shape have been followed throughout the centuries, starting with the Greek agora, through the Roman forum, the market square of a medieval and Renaissance city, and ending with its function in the 21st century. The issue was exemplified by the medieval market square in Skawina, near Kraków, which has uninterruptedly been the unquestionable centre of urban layout, since the 14th century. Its history was described here, and its layout was analysed in connection with the composition of the whole town. In the conclusion of the work the question was posed concerning further fate of the historic city market square and its place at the beginning of the 21st century, on the example of the Skawina market square. The urgent need to restore this historic urban layout was pointed out by emphasizing the role it has played so far, as the centre of public, cultural and social life in Skawina.
Plac rynku, będąc historycznie miejscem wymiany handlowej, pełnił istotną rolę w rozwoju miasta. Współcześnie obserwuje się procesy związane z utratą przez rynki funkcji targowej i kreowania ich jako przestrzeni reprezentacyjnych lub terenów rekreacji. Ponadto, w części miast badacze obserwują silną presję w zakresie rozwoju funkcji transportowej. Celem artykułu jest charakterystyka elementów struktury zagospodarowania placu rynkowego w Uniejowie.
EN
Market square, historically being the central place in the city, has always been important for the socio-economic development of urban settlements. During the last decades, town squares have been losing their market-place function, in favour of becoming representative spaces or places for recreation. Besides, in some cities there is strong pressure towards the development of the transport function. The main aim of this article is to describe the structure of the town square in Uniejów in the context of land use.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Place stanowiące przestrzenie publiczne miast rodziły się poprzez staranne planowanie i jednorodną realizację, oraz poprzez spontaniczne dodawanie przez wieki. Wśród słynnych placów świata, Trafalgar Square należy do szczególnie spontanicznie kreowanych arcydzieł w dziedzinie przestrzeni publicznych. Stąd jego fascynująca nieregularność, zaskoczenie w wielu ujęciach. Jego forma przemawia "mową wieków", pomimo stosunkowo krótkiego żywota, de facto nieliczącego więcej niż 200 lat. Trafalgar Square jest wyjątkowo klinicznym przykładem sposobu działania przez odejmowanie i dodawanie. Ponowoczesność przyniosła radykalne eksperymenty z tradycyjną przestrzenią publiczną w najbardziej zabytkowych centrach europejskich metropolii. Na Trafalgar Square nastąpiły ważne przedsięwzięcia. "Odzyskana", imponująca przestrzeń społeczna górnego tarasu uczyniła z całego zespołu wartość najwyższej światowej klasy.
EN
Squares, which are important components of the public open space, have been built as effectively through diligent planning and homogeneous development as through the introduction of spontaneous, long-lasting additions. Amongst the other famous squares of the world, Trafalgar Square is a prominent example of a spontaneously developed masterpiece of public space. Its irregularity is fascinating and carries many surprising vistas. The shape of the square is relatively new, developed de facto about 200 years ago. The square is an unusually excellent example of design by addition and subtraction. Post-modernism resulted in experiments on traditional public space in most of the valuable antique centres of European metropolises. New events took place on Trafalgar Square as well. The impressive public space of the terrace has been recovered for public social use, and lends a word-class quality to the composition of the square,which continues to evolve, thanks to the new use of the "fourth plinth" as a showcase for modern sculpture.
Dbałość o zagospodarowanie zielenią przestrzeni miejskiej jest szczególnie istotna ze względu na liczne ograniczenia środowiskowe, urbanistyczne i industrialne. Nie brakuje publikacji na temat roślin sprawdzających się w warunkach miejskich, lecz jeszcze niewiele uwagi poświęca się temu, jak zieleń ma służyć mieszkańcom.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Architecture very often interacts with people by showing them different types of behaviour and provoking specific actions. This article discusses public spaces of various specificity whose shapes, textures, and hidden values and symbols exert an impact on people’s mood, their ways of spending free time, and even on the formation of social relations.
PL
Architektura nierzadko wchodzi w interakcję z człowiekiem, sugerując mu różne formy zachowana, wywołując określone aktywności. W tekście przeanalizowano przestrzenie publiczne o odmiennej specyfice, w których różnorodna atmosfera, kształt, faktura i ukryte wartości i symbole, wpływają na nastrój jednostki, sposób spędzania czasu a nawet na budowanie relacji międzyludzkich.
Plac rynku jako centralna, ogólnodostępna przestrzeń wymiany handlowej historycznie pełniła kluczową rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym miasta. Obecnie, po transformacji ustrojowej, rynki tracą funkcje targowe i kreowane są jako przestrzenie reprezentacyjne oraz tereny rekreacji. Jednocześnie, w części miast badacze obserwują silną presję w faworyzowaniu transportu samochodowego, który z jednej strony pozwala na komfortowe dostanie się do centrum i obsługę ludności, z drugiej zaś stanowi przeszkodę dla realizacji wypoczynku. Celem artykułu jest charakterystyka placu rynkowego w Szadku pod względem morfologicznym oraz sposobu jego użytkowania.
EN
The market square as an open space in historic city was crucial throughout the ages for the socio-economic development of towns. After political transformation in Poland in 1989 town squares lost their market function. Currently can be observed investments in enhancement of the representational function and green spaces. At the same time, local governments in some cities favour cars and road transport even in little squares (at the expense of quiet rest). The aim of the article is to characterize the space of the town square in Szadek, including a morphological analysis and functional approach.