Poszukiwanie Bytu Najdoskonalszego, Pełni Aktu, Myśli myśli czy po prostu Boga przybiera u Stagiryty co najmniej trzy różne formy. Stara się on wskazać na jego obecność poprzez filozoficzne analizy w perspektywie fizycznej, noetycznej i metafizycznej. W niniejszym artykule autor stara się przedstawić poszczególne elementy perspektywy fizycznej jako jednej z trzech perspektyw filozofii teoretycznej, w której Arystoteles wskazuje na konieczność istnienia Boga. Przybiera on w tej perspektywie imię Pierwszego Poruszyciela. Aby osiągnąć ten cel, analizuje on złożoność wszelkiego ruchu w świecie materialnym i opiera się na dwóch zasadach: 1) każdy poruszający się byt jest poruszany przez inny byt; 2) poszukując ostatecznej przyczyny ruchu nie można cofać się w nieskończoność.
The article discusses the coexistence of two forms of Christian mysticism – metaphysical and relational – in The Book of Angela of Foligno. The metaphysical type, associated with the Neoplatonic philosophy, is probably inspired by The Soul’s Journey Into God by Saint Bonaventure who describes the experience of God as viewing existence or being (esse). The relational type is focused on the human and personal aspect of Jesus and the experience of love in the I-You relationship. While in many medieval mystics there is only one type of mysticism (e.g. metaphysical in Eckhart, relational in Bernard of Clairvaux), in Angela there is an interesting coexistence of both these types of experience of God.
Contemporary post-metaphysical culture undertook the express fi ght against absoluteness and universality by propagating and defending pluralism. It seemed that if instead of the quest for what is universal and absolute there will be almost infi nite magnitude of views, opinions, meanings etc., everybody will fi nd something for himself what will be his own meaning. The loss of the reference to what is absolute and universal led though to the loss of concrete goals, values and meanings. But we cannot “manage diversity” if we lack this reference. What is more, the world becomes closed and limited and it recedes to the static and locked-in state in which admittedly everything is in fl ux, views are being liberally changed, meanings accepted and rejected depending on the moment, but actually everything is motionless in the closed world. If we know all of this and deeply experience the crisis of the meaning of existence that stems from the rejection of metaphysics and from the surrender of culture to the most important questions and to boot fragmentation of reality becomes dangerous and destructive, then the revival of metaphysical thinking becomes the need of our world. The man itself is not enough; neither the culture that tantalises itself with selfsuffi ciency; both of them lose the meaning of their existence. Man cannot indefi nitely recede from the world. On the contrary, he has to place this world within some meaningful order. All these needs are metaphysical. The quest for the foundation of all meaning has been the essence of metaphysics for ages. That is why we experience not only longing for metaphysics but we also enter the way of the search for it. However, before the quest for metaphysics there are metaphysical quests which purpose is to recall questions and to slowly teach the man these questions anew. For we are bonded with the absolute – not necessarily with the “existence of the absolute” but inescapably with “questions about it”.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
In his last book, Piotr Stanisław Mazur deals with the problems of classical metaphysics, trying to update, extend and authenticate it, especially in relation to philosophical anthropology, which would be built on its foundations. This interest in metaphysics as knowledge of the totality of reality examined in the aspect of an existing being has several reasons. The most important of these include the contemporary critique of classical metaphysics and the more and more frequently raised questions about how to understand the reality of existence. In his latest book, Mazur attempts to defend Thomistic metaphysics by pointing to its new, cognitive possibilities related to the foundations of anthropology. It formulates a number of questions about human existence, and more specifically what is the specificity of human existence and what characterizes it. ------------- Received: 18/11/2019. Reviewed: 11/12/2019. Accepted: 09/01/2020
PL
W swojej ostatniej monografii Piotr Stanisław Mazur podejmuje problematykę metafizyki klasycznej, starając się ją zaktualizować, rozszerzyć, uwiarygodnić, zwłaszcza w odniesieniu do antropologii filozoficznej, która miałaby być budowana na jej podstawach. To zainteresowanie metafizyką, jako wiedzą o całości rzeczywistości, badanej w aspekcie istniejącego bytu, ma kilka swoich przyczyn. Do najważniejszych z nich należy współczesna krytyka metafizyki klasycznej oraz coraz częściej podnoszone kwestie dotyczące tego, jak rozumieć realność istnienia. W swojej najnowszej monografii Mazur podejmuje próbę obrony tomistycznej metafizyki przez wskazanie na jej nowe, poznawcze możliwości związane z podstawami antropologii. Formułuje szereg pytań dotyczących istnienia człowieka, a konkretnie, na czym polega specyfika istnienia człowieka i co je charakteryzuje. ------------- Zgłoszono: 18/11/2019. Zrecenzowano: 11/12/2019. Zaakceptowano do publikacji: 09/01/2020
The article presents an analysis of Józef Tischner’s debate with Thomism. Leaving aside the historical and personal influences which shaped the debate, the author is trying to assess the presented polemics on two fundamental planes: metatheoretical and anthropological. The text constitutes an attempt to answer the question: are the two disparate approaches bound to remain seen as ever confronting, or is there a possibility of them entering a constructive dialogue?
Artykuł prezentuje związek pomiędzy głównymi koncepcjami ponowoczesności Jean-Francois Lyotarda a wieszczonym końcem metafizyki w filozofii współczesnej. Pokazuje on zmieniające się nastawienie do metafizyki począwszy od Kanta, przez Nietzschego i Hedeggera aż do kryzysu i przypuszczalnego końca filozofii pierwszej w czasach ponowoczesnych. Szczególny nacisk został położony na zmieniającą się rolę metafizyki w epoce Oświecenia i na to, co Lyotard nazwał „upadkiem wielkich narracji” w czasach, które nastąpiły później: prawdopodobnemu końcowi idei wykraczających poza istniejącą rzeczywistość oraz były przyczynkiem wielkich zmian w historii. Tego typu zmiany były możliwe dzięki filozofii definiującej samą naturę ludzkiego istnienia i przez naukę, która w wieku rozumu w dużym stopniu przejęła rolę narzędzia do badania zasad rządzących światem. Wraz z nadejściem kapitalizmu rola metafizyki ponownie została zepchnięta na margines, jako że nie mogła dostosować się do rzeczywistości rządzącej się innym zestawem wartości i zasad; jednocześnie zmianie uległa sama definicja filozofii.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Dlaczego czytając tę książkę musimy trzymać na wodzy nasze emocje? Są ku temu dwa powody: Pierwszym jest arogancja filozoficzna autorów - rozwiązują oni trudne kwestie metafizyczne za pomocą czystych deklaracji i czynią to z wielką pewnością siebie. Drugim jest fakt, że oni przedstawiają modele fizyczne, na których opierają swoją argumentację, jako ostatnie słowo fizyki, podczas gdy modele te są w rzeczywistości wysoce spekulatywne i dalekie są od zaakceptowania przez każdego. Szkoda wielka, że tak jest, ponieważ mogłaby to być interesująca książka.
EN
Why, when reading this book, one must control one's emotions? There are two reasons: First is a philosophical arrogance of the authors - they solve difficult metaphysical issues by pure declarations, and do this with a great self-confidence. Second is that they present physical models, on which they base their case, as the last word of physics whereas these models are in fact highly speculative and far from being accepted by everybody. It is a pity because this could be an interesting book.
W moim eseju zajmuję się problemem sceptycyzmu, poruszonym w najnowszej książce Davida Chalmersa The Character of Consciousness (2010). Pierwsza część pracy to próba rekonstrukcji nowatorskich pomysłów filozofa. Należy do nich stwierdzenie, że hipoteza mózgów w naczyniu, którą do tej pory uważano za sceptyczną (podważającą naszą wiedzę o świecie), jest w istocie równoważna hipotezie, która nie ma w sobie nic sceptycznego, lecz mówi tylko o podstawowej naturze świata (hipoteza metafizyczna). W drugiej części poddaję to stanowisko krytycznej ocenie, opierając się na pięciu własnych argumentach.
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest rozjaśnienie wewnętrznych napięć, jakimi naznaczone są nowożytne kategorie suwerenności i zwierzchnictwa ludowego. Służy temu próba odczytania różnych znaczeń sprawowania zwierzchnictwa ludowego, jakie wywieść można z twórczości Jana Jakuba Rousseau interpretowanej z perspektyw neorepublikańskiej, humanizmu obywatelskiego, komunitarystycznej i liberalnopolitycznej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Analiza głównych tekstów politycznych Jana Jakuba Rousseau z uwzględnieniem współczesnych kierunków interpretacyjnych pokazuje, że te – rozbieżne nieraz interpretacje – należy odczytywać w świetle przedstawionej przez Roberta Spaemanna tezy o nieodwracalnym rozbiciu politycznej całości i rozdwojeniu egzystencji prywatnej i egzystencji politycznej u Rousseau. PROCES WYWODU: Realizacji celu naukowego artykułu służy próba odczytania różnych znaczeń sprawowania zwierzchnictwa ludowego, jakie wywieść można z twórczości Jana Jakuba Rousseau interpretowanej z perspektyw neorepublikańskiej, humanizmu obywatelskiego, komunitarystycznej i liberalnopolitycznej. Problematyczna relacja między rozumną wolą powszechną i faktycznym konsensem większości jako jej reprezentacją wynika z prób połączenia dwóch tradycji określanych przez Spaemanna jako klasyczna i nominalistyczna. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Pozwala to ukazać we wnioskach ideę zwierzchnictwa ludowego jako instytucję naznaczoną napięciami wiążącymi się z mieszaną prywatno‑polityczną egzystencją człowieka nowożytnego. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Projekt dobrze urządzonego społeczeństwa, którego opis odnaleźć można w Umowie społecznej i Uwagach o rządzie polskim, ujawnia dwuznaczności nowożytnej idei suwerenności ludu, która może być uwzględniona przy jej analizie jako naczelnej zasadzie ustrojowej państwa współczesnego.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł ten stara się pokazać, iż podstawową zasadą metafizyczną pitagorejczyków było przekonanie o harmonii i porządku świata, które miały się najpierw przejawiać w jego strukturze arytmetycznej, zastąpionej następnie po odkryciu wielkości niewspółmiernych (czyli liczb niewymiernych, jak je nazywamy obecnie) strukturą geometryczną. Na przykładzie metafizyki i nauki pitagorejskiej artykuł pokazuje wzajemne związki pomiędzy metafizyką i nauką. Dowodzi z jednej strony niezbędności tej pierwszej dla tej drugiej, dla której pełni rolę przewodnika, z drugiej zaś pokazuje, w jaki sposób poszukiwania naukowe mogą nas zmuszać do modyfikacji wyjściowej metafizyki wówczas, kiedy ta jest nietrafna i nie sprawdza się w badaniach naukowych. Artykuł ten stara się też wykazać na przykładzie pitagorejczyków niezbędność realistycznego podejścia do poznania, czyli konieczność wyjścia poza to, co jest dane w zjawiskach.
French director Jean-Claude Brisseau (1944-2019) started his career as a social realist. Over time, he gradually abandoned his harsh semidocumentary approach to filmmaking and adopted a more visually refined style. The imagery in his films reflected metaphysical and often esoteric contents. Searching for meaning in life, some of his characters became able to rise above the triviality of everyday material existence. The artist’s belief in the existence of a transcendent world was closely associated with his admiration for the female body. He saw the ideal aesthetic representation of beauty. Brisseau demonstrated his affection for the „eternal feminine” in such films as Sound and Fury (De bruit et de fureur, 1987), Céline (1992), Secret Things (Choses secrètes, 2002) and À l’aventure (2008). Almost all of his pictures prove his strong affinity with surrealist’ ideals.
PL
Francuski reżyser Jean-Claude Brisseau (1944-2019) zaczynał swoją karierę od filmów bliskich poetyce realizmu społecznego, z biegiem czasu coraz dalej odchodząc od surowego, na poły dokumentalnego sposobu obrazowania na rzecz wyrafinowanej formy wizualnej, ewokującej metafizyczne i ezoteryczne treści. Swoim bohaterom i bohaterkom artysta kazał poszukiwać takiej egzystencjalnej drogi, która mogłaby prowadzić do wzniesienia się ponad reguły rządzące przyziemną, czysto materialną rzeczywistością. Wiarę w istnienie świata transcendentnego łączył ściśle z ideą piękna, jej najdoskonalszą reprezentację estetyczną dostrzegając w urodzie kobiecego ciała. Graniczące z sakralizacją uwielbienie dla „wiecznej kobiecości”, któremu Brisseau dawał wyraz w takich filmach, jak Z wściekłości i wrzasku (De bruit et de fureur, 1987), Céline (1992), Anioły zagłady (Les anges exterminateurs, 2006) czy À l’aventure (2008) zbliżało jego artystyczną postawę do ideałów, jakie wyznawali przedstawiciele surrealizmu.
Jan Bigaj, Zrozumieć metafizykę. Tom I: Rozszyfrowanie dzieła zwanego ‘Metafizyką’ Arystotelesa, Część 1: Bibliofilska kompilacja i jej skutki, Toruń 2004 (ss. 339); Część 2: Elementy składowe i ich pochodzenie. Księgi centralne, Toruń 2005 (ss. 516).
PL
Jan Bigaj, Zrozumieć metafizykę. Tom I: Rozszyfrowanie dzieła zwanego ‘Metafizyką’Arystotelesa, Część 1: Bibliofilska kompilacja i jej skutki, Toruń 2004 (ss. 339);Część 2: Elementy składowe i ich pochodzenie. Księgi centralne, Toruń 2005 (ss. 516).MARIAN
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.