Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

d > δ > I i š > I w dialektach irańskich

100%

Freiman A.

Rocznik Orientalistyczny

|

tom Rocznik Orientalistyczny, T. 02, (1919/1924), wyd. 1925

2

Jan Hajšman: Plzeňsko-český slovník: Pročpa tudlecto řikáme?

80%

David J.

Acta onomastica

|

2018

|

tom 59

|

nr 1

282-286

3

Pomístní jména a jejich zpracování ve Slovníku pomístních jmen na Moravě a ve Slezsku:

51%

Šipková M.

Národopisný věstník

|

2010

|

tom 51

|

nr 1

48-78

EN

This article introduces new project of the electronic Dictionary of Moravian and Silesian Anoikonyms (DMSA) which is being compiled at the Department of Dialectology of the Institute of the Czech Language of the Czech Academy of Sciences in Brno as a parallel to the Dictionary of Minor Place Names in Bohemia, compiled at the Department of Onomastics of the same institute in Prague. The article accounts for the reasons leading to the compilation of the Dictionary (most notably the unique material and theoretical and methodological conception of the Czech onomastic school) and highlights linguistic interconnections, especially the Czech-German connection reflected in Moravian and Silesian anoikonymy. It describes the basic characteristics of the Dictionary, which is dominated by material analysis and the onomastic interpretation of names comprising numerous dialectal forms. It introduces the basic types of entries, outlines their structure and adds some entries (including the maps depicting the geolinguistic distribution of the anoikonyms) to demonstrate the conception of the DMSA.

4

Skąd pochodzi pacynka?

51%

Waniakowa J.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2017

|

nr 12

298-307

EN

The article offers an insight into the etymology of the Polish word pacynka with various meanings. There are several proposals for determining the origin of pacynka with the meaning ‘hand puppet’. These proposals are presented here after tedious historicallanguistic, dialectal and non-linguistic research. Many possibilities were considered, many premises were examined. Unfortunately, the presented analyses show, however, that none of the solutions is satisfactory. Every one of them has serious flaws. It is also very doubtful that the rightful, well-documented, and credible etymology of pacynka will be found soon.

5

Chodovo, Kouto, Choboto. K přechodu toponym od maskulina k neutru

51%

Štěpán P.

Naše řeč (Our Speech)

|

2017

|

tom 100

|

nr 3

148-158

EN

The article deals with Czech toponyms with the neuter ending -o, occurring almost exclusively in Southwest Bohemia. These neuter forms are regarded as (mostly unofficial) variants of masculine names. These forms are attested both in non-settlement names (mostly field names) and settlement names. Especially the settlement names data are rather rich; they include unofficial variants of toponyms and their historical records (some of the historical records are very old, beginning as early as in the 12th century). The area of occurrence of toponyms of this type has been compared to the dialectal area of the indeclinable form of possessive adjectives ending in -ovo found in Southwest Bohemia; the correspondence of these two areas is striking and can hardly be coincidental. According to the author’s hypothesis, the change of the toponyms ending in -ov and -ín to -ovo and -ino started in the historical period in which the original possessive function of the names and their connection with possessive adjectives was still transparent. Based on the toponymic evidence, it seems that the Southwest Bohemian dialectal phenomenon of possessive adjectives ending in -ovo must be extremely old, reaching as far back as the 12th century.

6

O modálních predikativech slovesného původu typu To přende, (se) patři... zbórat

51%

Šipková M.

Naše řeč (Our Speech)

|

2017

|

tom 100

|

nr 4

265-271

EN

The paper describes the process of modalization of originally verbal expressions such as přijde (in the dialect přende, přydže...), (se) patří...; it explains the causes of this process and its manifestation (consequences) on the morphological and syntactic levels: ta stodola / to stodolo přende / (se) patři jož zbórat... The topic was initiated during work on the Dictionary of Czech Dialects (A-C; available from sncj.ujc.cas.cz) but also by numerous articles on modal expressions (modal verbs and modal predicatives) by Josef Zubatý, co-founder and previous editor of the journal Naše řeč (Our Speech). The process of modalization of these verbal expressions rests on the fact that: (a) they are followed by an infinitive; (b) they keep the form of the 3rd person sg.; (c) they tend toward reflexivization, i.e. the reflexive verbal form (patří / patří se, sluší / sluší se...); (d) these expressions are part of both subject sentences (with the patient in the nominative case) and subjectless sentences (with the patient in the accusative case).

7

Nad pierwszym tomem atlasu leksykalnego ludowych gwar rosyjskich [Rec.: Лексический атлас русских народных говоров (ЛАРНГ), t. 1: Растительный мир. – Москва ; Санкт-Петербург: Нестор-История, 2017. – 736 c.]

51%

Waniakowa J.

Rocznik Slawistyczny

|

2018

|

nr 67

198-208

EN

The text is an overview of the first volume of the lexical atlas of the Russian folk dialects. It presents modern cartographic methods used in the volume and types of maps contained therein. In order to better present the volume, one exemplary map is analysed, indicating its advantages and drawbacks. In conclusion the richness of the Russian dialectal lexical material, which was precisely geographically located, is stressed. This is the biggest merit of the atlas.

8

Úkoly české dialektologie na počátku 21. století

51%

Ireinová M.

Gwary Dziś

|

2021

|

tom 14

11-16

EN

The researchers from the Department of Dialectology of the Czech Language Institute of the Czech Academy of Sciences have been involved in research into traditional territorial dialects within the Czech national language. They have compiled six volumes of the Czech Linguistic Atlas (published in 1992–2011) while its electronic version is being finalised. Czech dialectologists have been compiling the Dictionary of Czech Dialects and the Dictionary of Minor Place Names in Moravia and Silesia. They collaborate on the individual volumes of the Linguistic Atlas of Europe (Atlas linguarum Europae) and the Slavic Linguistic Atlas (Общеcлавянский лингвистический атлас).

CS

Pracovníci dialektologického oddělení Ústavu pro jazyk český Akademie věd České republiky se zabývají výzkumem tradičních teritoriálních dialektů v českém národním jazyce. Vypracovali šest svazků Českého jazykového atlasu (knižně vydáno v letech 1992–2011), dostupný je též v elektronické podobě. Čeští dialektologové zpracovávají Slovník nářečí českého jazyka a Slovník pomístních jmen na Moravě a ve Slezsku. Spolupracují na jednotlivých svazcích Evropského jazykového atlasu (Atlas linguarum Europae) a Slovanského jazykového atlasu (Общеcлавянский лингвистический атлас).

9

Dušan-Vladislav Paždjerski, Ewelina Chacia, Zarys fonetyki języka serbskiego. Szkic historyczny, dialekty, akcenty. – Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015. – 64 s.

41%

Sawicka I.

Rocznik Slawistyczny

|

2016

|

tom 65

139-146

10

Česká nářečí a pomístní jména, aneb, Jak rytíř (?) Močihuba získal a opět pozbyl své jméno

41%

Čižmárová L.

Acta onomastica

|

2016

|

tom 56

52-75

EN

The article presents an interesting example of interferences of the dialect and onymic corpuses of the Czech language. The anoikonym Mlčí huba used in the village of Rácov near Jihlava has its official counterpart Mučí huba used in maps. These names are irregular, impossible to decline as the front element of the collocation is taken as verbal („mouth shuts up“, „mouth tortures“). A historic map shows the inscription made in 1835 by a German typist reading MocziHuba. It leads us to the appellative and later a nickname and a surname m/Močihuba „heavy drinker“, recorded since the 15th century, but no more used in Czech dialects. Loss of awareness of original motivation after the appellative disappeared has led to deformation of the original name and to creation of a new, false motivation. The proper name Močihuba also vanished, only a rare occurrence of its descendant Močub(a) in the Czech area has been recorded. Together with the variant Moczygemba in south Poland, it shows the rests of a former larger area of this name’s occurrence.

11

Nářečí v českém překladu Falletova románu La soupe aux choux (Zelňačka)

41%

Komárková Z.

Naše řeč (Our Speech)

|

2018

|

tom 101

|

nr 1

38-48

EN

In translating the novel La Soupe aux choux (Cabbage Soup) into Czech (as Zelňačka), the main problem seems to lie in the creation of an adequate equivalent of the stylized speech of the French villagers from the Bourbon area. A traditional territorial dialect (above all from Moravia or Silesia) would imply a false location, therefore it proved useful to primarily combine language means belonging to multiple sub-groups of the so-called Czech dialects in the narrower sense, and to supplement this base with some less current elements (e.g. from Moravian dialects).

12

Stereotyp mowy Ukraińca w świetle historii mówionej (na podstawie chrestomatii "Hołosy z Pidlaszszia i Hołosy z Berestejszczyny" Hryhorija Arkuszyna)

41%

Czyżewski F.

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

|

2021

|

tom 6

|

nr 16

49-62

UK

У статті представлено картину мовної свідомости україномовних спільнот, які проживають на Південному Підляшші та білоруському Поліссі, з використанням соціолінгвістичного методу. Використовуючи висловлювання респондентів, що містяться у двох томах хрестоматій, було вказано як на прикмети, що пов’язують ці дві групи носіїв української говірки, так і на прикмети, що відрізняють та виокремлюють їх. До загальних елементів, які наявні у свідомості місцевих груп, що є результатом історичного досвіду респондентів, належать згадки про часи Другої Речі Посполитої. Це спільна державна територія та складні мовні і конфесійні відносини (пор. “православна мова”). Ще однією спільною рисою, як показано у цитованих висловлюваннях україномовних респондентів, є подібна комунікативна ситуація. Місцеві спільноти на Південному Підляшші, як і на білоруському Поліссі, функціонують в умовах двомовності (іноді навіть в умовах багатомовности). У статті представлені ситуації “переключення мовного коду”. Вони описані з соціолінгвістичної точки зору, беручи до уваги, зокрема, критерії віку та освіти респондента. Окремим і важливим питанням – у світлі висловлювань респондентів – є спостереження за мовною свідомістю громад, що проживають за межами державних кордонів, у сфері генетичних зв’язків мови користувачів говірки з загальнонаціональною мовою. Аналізовані вислови респондентів, які представляють україномовні спільноти у Польщі та в Білорусі, засвідчують про різний рівень мовної свідомости їх користувачів. Деякі респонденти (нечисленні) пов’язують мову з національною ідентичністю, інші розуміють мову як детермінант ідентифікації з місцевою спільнотою. У статті приведено вислови респондентів, які обгрунтовують різноманітність стану свідомості україномовних спільнот. Це, зокрема, вік, освіта, ступінь мобільности користувачів мови та здатність спостерігати за нею.

EN

Using a sociolinguistic method, the paper discusses the linguistic awareness of the Ukrainian speaking communities of the regions of Southern Podlasie and Belorussian Polesie. The analysis of the respondents’ statements found in the two volumes of Hryhorij Arkuszyn’s chrestomathy identifies both the characteristic features the dialects of the two communities share and the features that are dialect-specific. As to the common characteristics present in the awareness of the local communities shaped by the respondents’ historical experiences, they include references to the Second Polish Republic linked to the idea of the common state territory and the complex linguistic and confession-linked relationships (“orthodox speech”). Another common feature that transpires from the responses analyzed is a comparable communicative situation: both the local communities of the Southern Podlasie region and the region of Belorussian Polesie are bilingual and sometimes even multilingual. The paper discusses situations involving “code-switching” as seen from a sociolinguistic perspective, based, inter alia, on the criteria of the age of the respondents and their educational background. Another important issue seen through the prism of the responses analyzed is the respondents’ awareness of the dialectal links with the nation-wide tongue of the Ukrainian and Belorussian speaking communities living beyond the state borders. The analysis shows a varied linguistic awareness in this respect. Some (though not many) respondents link the language with the national awareness, others view it as an identification token of a local community. The paper discusses the respondents’ statements showing the varied degrees of awareness of the Ukrainian speaking communities, depending on the respondents’ age, the educational background, their mobility and their observational skills.

PL

W artykule przedstawiono, z wykorzystaniem metody socjolingwistycznej, obraz świadomości językowej ukraińskojęzycznych wspólnot zamieszkujących Podlasie południowe i Polesie białoruskie. Wskazano, wyzyskując wypowiedzi respondentów zawarte w dwóch tomach chrestomatii, na cechy zarówno łączące te dwie grupy użytkowników gwary ukraińskiej, jak i odróżniające oraz wyodrębniające je. Do elementów wspólnych tkwiących w świadomości lokalnych grup, a wynikających z doświadczeń historycznych respondentów, należą odniesienia do czasów II Rzeczypospolitej. Są to: wspólne terytorium państwowe i złożone relacje językowe oraz konfesyjne (por. „mowa prawosławna”). Inną cechą łączącą, jak pokazano w przywołanych wypowiedziach respondentów ukraińskojęzycznych, jest podobna sytuacja komunikatywna. Wspólnoty lokalne na Podlasiu południowym, podobnie jak na Polesiu białoruskim, funkcjonują w warunkach bilingwizmu (niekiedy nawet w warunkach wielojęzyczności). W artykule przedstawiono sytuacje „przełączania kodu językowego”. Opisano je z perspektywy socjolingwistycznej, uwzględniając m.in. kryteria wieku i wykształcenia respondenta. Odrębnym i ważnym zagadnieniem – w świetle wypowiedzi respondentów – jest obserwacja świadomości językowej wspólnot usytuowanych poza granicami państwowymi w zakresie powiązań genetycznych gwary z językiem ogólnonarodowym. Poddane analizie wypowiedzi respondentów reprezentujących wspólnoty ukraińskojęzyczne w Polsce i na Białorusi pokazują zróżnicowany stan świadomości językowej owych społeczności. Jedni (nieliczni) wiążą język ze świadomością narodową, inni pojmują język jako wyznacznik identyfikacji ze wspólnotą lokalną. W artykule przywołano wypowiedzi respondentów uzasadniające zróżnicowanie stanu świadomości wspólnot ukraińskojęzycznych. Są to m.in.: wiek, wykształcenie, stopień mobilności użytkowników języka i zdolność jego obserwacji.

13

Evoluzione dell’italiano trasmesso sulla base dell’analisi sociolinguistica del parlato di tre film

41%

Giusto M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura

|

2017

|

nr 9(1) "Gli orizzonti dell’italianistica: tradizione, attualita e sfide di ricerca"

48-58

IT

L’analisi dei cambiamenti avvenuti all’interno del repertorio verbale italiano sulla base dei mutamenti del trasmesso filmico di tre produzioni di epoche diverse permette di dare uno sguardo d’insieme allo sviluppo del repertorio linguistico influenzato dalle vicende storiche e sociali. Inoltre, ricorrendo agli strumenti della sociolinguistica, è stato possibile valutare se le scelte linguistiche presenti all’interno del parlato filmico veicolato dai tre film analizzati siano state determinate dalla necessità di caratterizzare i personaggi e le situazioni o se siano piuttosto da ascrivere a un riflesso degli usi e dei comportamenti linguistici reali dei parlanti.

PL

Zmiany, które nastąpiły w języku włoskim zostały poddane analizie na podstawie języka stosowanego w trzech produkcjach filmowych pochodzących z różnych okresów czasowych. Pozwoliło to na szersze spojrzenie na rozwój języka wynikający z uwarunkowań historyczno-społecznych. Analiza socjolingwistyczna pozwoliła ustalić, czy język i styl wypowiedzi używany w wybranych filmach wynikał z potrzeby wiernego oddania charakteru postaci, sytuacji, czy był raczej odzwierciedleniem zwyczajów i zachowań społeczno-językowych mówiących.

14

Möglichkeiten und Grenzen der Fragebogenmaterialien des „Language and Culture Archive of Ashkenazic Jewry“ am Beispiel der Wortstellung von Verbpartikeln

36%

Schäfer L.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2019

|

nr 28

5-31

PL

Atlas języka i kultury Żydów aszkenazyjskich „Language and Culture Archive of Ashkenazic Jewry” (LCAAJ, 1959–1972) Uriela Weinreicha stanowi niepowtarzalny rejestr nagrań audiolingwalnych oraz transkrypcji wywiadów z rodzimymi użytkownikami języka jidysz, których różnorodność reprezentują byłe dialekty występujące przed i w trakcie zagłady. Artykuł ukazuje, w jaki sposób rejestr danych LCAAJ może zostać wykorzystany do opisu gramatyki języka jidysz. Na przykładzie szyku zdania z przedrostkami odczasownikowymi rozdzielnymi wykazano, że analizy dialektyczno-syntaktyczne niekoniecznie muszą wykazywać (geograficzną) różnorodność, aby posiadać lingwistyczne znaczenie.

EN

Uriel Weinreich’s atlas project the “Language and Culture Archive of Ashkenazic Jewry” (LCAAJ, 1959–1972) has created an unique dataset of audio recordings and transcripts of interviews with Yiddish speakers whose varieties represent the former dialects from before the Shoah. This paper shows how the LCAAJ’s written materials can be used to describe the Yiddish grammar. Taking the example of word order of separable verb particles it shows that dialect-syntactic analyses do not have to show inevitably (geographical) variation to have linguistic relevance.

DE

Uriel Weinreichs Atlasprojekt ‚Language and Culture Archive of Ashkenazic Jewry‘ (LCAAJ, 1959–1972) hat einen einzigartigen Datensatz von Audioaufnahmen und Transkripten von Interviews mit jiddischen Sprechern geschaffen, deren Varietäten die mittlerweile größtenteils untergegangenen Dialekte von vor der Shoah repräsentieren. Der Beitrag zeigt, wie die schriftlichen Materialien der LCAAJ zur Beschreibung der jiddischen Grammatik verwendet werden können. Am Beispiel der Wortstellung von trennbaren Verbpartikeln zeigt sich, dass dialekt-syntaktische Analysen nicht zwangsläufig (geografische) Variationen aufweisen müssen, um linguistische Relevanz zu haben.

15

„Francuzy“ i „russkije“ v zerkale jazyka : vzaimnye otraženija (na materiale etnonimičeskich i toponimičeskich derivatov)

36%

Berezovič E. L. , Kabakova G. I.

Acta onomastica

|

2016

|

tom 56

25-45

EN

The article analyzes certain lexical units of the Russian and French languages which function as semantic and morphological derivatives of ethnonyms and macrotoponyms: in Russian - derivatives of the ethnonyms француз, галл and toponyms Франция, Париж; in French - derivatives of the words Russe, Russien ´Russian´, Cosaque ´Cossack´ to ´a Russian soldier´ to ´Russian´, Moscou ´Moscow´, Moscovite (archaic) ´an inhabitant of Muscovy, Russian´. Additionally, the article focuses on set expressions containing the above-mentioned words. Considering this material, the authors conduct a contrastive study of cultural and linguistic images of the French and the Russians (in Russian and French, respectively). The article studies the following thematic spheres of secondary semantics: „Character traits, behaviour“; „Diseases“; „Appearance“; „Language“; „The quality of life, welfare“; „History“. The authors reveal the motivation of language facts, analyze the evaluative components in their meaning and draw conclusions about the main patterns in the development of the images of the nations in question.