Chryzantemy, a następnie tulipany, uprawiano w podłożu organicznym (ziemia kompostowa z torfem), w którym uprzednio rosły mieczyki skarlane flurprimidolem w stężeniu 75,0 mg·dm⁻³. Skutki zalegania pozostałości retardantu, obserwowano jeszcze po 11 miesiącach uprawy roślin w tym samym podłożu. U chryzantem, rosnących po mieczykach, opryskiwanych flurprimidolem, zaleganie jego pozostałości w podłożu powodowało redukcję wysokości o około 60%. Natomiast, gdy rośliny te uprawiano po mieczykach, których bulwy moczono w retardancie, skrócenie długości pędu było o ponad połowę mniejsze. U tulipanów, następczy efekt opryskiwania mieczyków retardantem był widoczny w długości pędu roślin, która uległa zmniejszeniu o 21,1%. Natomiast u tulipanów, rosnących w podłożu, gdzie posadzono wcześniej bulwy mieczyków moczone w retardancie, długość pędu była już tylko o 7,2% mniejsza w porównaniu z kontrolą. Przeprowadzone badania, wskazują na korzystny z ekologicznego punktu widzenia sposób skarlania mieczyków, jakim jest moczenie bulw retardancie. Sposób ten, nie powoduje tak dużego kumulowania się retardantu w podłożu, w porównaniu z opryskiwaniem roślin.
EN
Chrysanthemums and then tulips were grown on organic medium (compost soil with peat) which were preceded by gladioli dwarfed with flurprimidol in the concentration of 75.0 mg·dm⁻³. The after-effects of the retardant remains left were still observed after the plants were cultivated for 11 months on the same medium. In chrysanthemums grown after gladioli sprayed with Topflor, the remains in the medium reduced the plant height by about 60%, while when the plants were grown after gladioli whose corms were retardant-soaked, the stem reduction was smaller by almost half. In tulips the after-effect of gladiolus spraying with retardant was visible in the plant stem length which was reduced by 21.1%. In tulips, which were preceded by gladioli whose corms were earlier soaked with retardant, the stem length was only by 7.2% lower than the control. The present research shows that gladiolus dwarfing by corm soaking in retardant is a more environment-friendly method. It does not cause such a high retardant accumulation in the medium as plants spraying.
Mieczyki są dobrymi bioindykatorami zanieczyszczenia powietrza związkami fluoru. Badania prowadzone w latach 1977-1995 na powierzchniach w zasięgu oddziaływania emisji Zakładów Chemicznych „Police” miały na celu uchwycenie zmian zanieczyszczenia atmosfery związkami fluoru w przestrzeni i czasie - ocenianego pośrednio na podstawie zawartości fluoru w liściach mieczyków. Badania zawartości fluoru w liściach mieczyków wykazały dużą przydatność tych roślin do oceny zróżnicowania skażenia fluorem atmosfery na badanym obszarze. Zarówno przestrzenny, jak i czasowy rozkład akumulacji fluoru w liściach mieczyków potwierdza, iż większe zanieczyszczenie atmosfery związkami fluoru stwierdzono w latach 1977-1985, a mniejsze w kolejnych okresach (1986-1989 i 1991-1995), w wyniku czego zasięg stref o podwyższonej akumulacji fluoru wyraźnie się zmniejszył. W latach 1991-1995 na obszarze położonym w odległości powyżej 4 km we wszystkich kierunkach od źródła emisji akumulacja fluoru w mieczykach nie przekraczała 15 mg F‧kg⁻¹ s.m. Tylko w bezpośrednim sąsiedztwie była większa (15-30 mg F‧kg⁻¹ s.m. w odległości 1,0-2,5 km oraz 30-90 mg F‧kg⁻¹ s.m. w odległości do 1,0 km od emitora).
EN
Gladioli are commonly used as bioindicators of air pollution by fluorine. Because of positive correlation between fluorine content in air, precipitation and content of this element in plants, it is possible to evaluate the fluorine pollution over investigated area. To evaluate the changes of air pollution by fluorine on the area affected by emissions from „Police” Chemical Works in space and over the time, the accumulation of this element in gladioli leaves was studied in 1977-1995. Obtained results confirmed that higher air pollution by fluorine compounds was observed in years 1977-1985. In the next periods (1986-1989 and 1991-1995) the zone of elevated fluorine accumulation subs tantially decreased, especially in years 1991-1995. In that time on the area distant above 4 km from emitter the fluorine accumulation in gladioli leaves was below 15 mg F‧kg⁻¹ DM. Only in vicinity of the emission source the fluorine accumulation was higher (15-30 mg F‧kg⁻¹ DM at distance 1.0-2.5 km and 30-90 mg F‧kg⁻¹ DM at distance up to 1.0 km from emitter).