The main aim of this study is to present the role of anthropogenic habitats created by the remnants of old iron ore mining activities in preserving the ancient woodland plant species (AWS). The studies, which took place in 2010-2015, covered 30 former post-mining fields in the northern foreland of the Świętokrzyskie Mountains (SE Poland). Each field contains the remnants of old iron ore mining – gob piles and the areas not transformed by mining, which surround the heaps. Within each post-mining fields, two lists (on gob piles and in their surroundings) covering the AWS were prepared. Additionally, two substrate samples were taken – one from the randomly selected gob pile, and one from the non-transformed site. The relationships between the numbers of AWS and selected environmental variables were analysed by statistical methods. It was found that the difference in the number of AWS characteristic of the Querco-Fagetea class between gob piles and their surroundings is significant. The conducted analyses indicated that this difference is not resulting from the difference in the areas between gob piles and their surroundings but from the pH of the substrate. The numbers of the mesophilous AWS in gob piles are not uniform and range from 3 to 37 and are correlated with the age of gob piles, the pH values and the depth of the iron ore deposits. At present, the remnants of old ore mining – gob piles constitute the sole habitat islands for the ancient mesophilous deciduous woodland species within the northern foreland of the Świętokrzyskie Mts.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Na obszarze dawnego parku dworskiego w Rzeszowie-Zalesiu zinwentaryzowano 250 gatunków roślin naczyniowych, z czego 187 stanowiły taksony rodzime i trwale zadomowione. Taksony trwale zadomowione reprezentowane były przez 19 gatunków archeofitów i 16 gatunków kenofitów, w tym 13 inwazyjnych. Odnotowano występowanie 57 gatunków uprawianych, 3 gatunków przejściowo zdziczałych z uprawy oraz 3 gatunków o niepewnym statusie we florze Polski. Odnaleziono również nieutrwalonego mieszańca międzygatunkowego. Określono ponadto poziom synantropizacji flory badanego terenu, wykorzystując następujące wskaźniki liczbowe: antropofityzacji (WAn = 38%), archeofityzacji (WAr = 10,16%), kenofityzacji (WK = 8,56%), modernizacji (WM = 45,71%) oraz stopnia labilności flory (WF = 1,2%).
EN
In the territory of the post-manorial park in Rzeszów-Zalesie the occurence of 250 species of vascular plants were inventoried, of which 187 were native and permanently established taxa. Permanently established species were represented by 19 species of archaeaophytes and 16 species of kenophytes, including 13 invasive species. There were 57 cultivated species, 3 ergasiophygophytes and 3 species of uncertain status in the Polish flora. An unpreseved interspecific hybrid has been also discovered. The level of synanthropization of the studied area was determined by using indicators of the antopogenic transitions of flora: anthropophytysation (WAn = 38%), archaeophytysation (WAr = 10,16%), kenophytysation (WK = 8,56%), modernization (WM = 45,71%) and level of lability of flora (WF = 1,2%).
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Rośliny naczyniowe dzięki zdolnościom do biomineralizacji mają możliwość tworzenia nieorganicznych związków, które gromadzone są wewnątrz organów a przede wszystkim na powierzchni roślin. Dotychczasowe badania wykazały, że skład chemiczny powstających biomateriałów może stanowić bardzo precyzyjne odzwierciedlenie warunków środowiska, a w szczególności siedliska, w którym osobnik analizowanego gatunku występuje. Celem prezentowanych badań jest sprawdzenie, jakie formy mineralne i woski oraz o jakim składzie chemicznym, występują na powierzchni osobników dwóch gatunków traw Calamagrostis epigejos i Phragmites australis porastających spontanicznie podłoża dwóch różnych typów siedlisk antropogenicznych (hałdy cynkowe i węglowe). Uzyskane wyniki potwierdziły wy-stępowanie form krystalicznych siarczanów i tlenków wapnia opisanych w literaturze oraz występowanie form wielomineralnych. Badane osobniki Calamagrostis epigejos i Phragmites australis wykazują wyższe stężenia wapnia oraz magnezu na siedliskach antropogenicznych, w porównaniu z okazami pochodzącymi z siedlisk kontrolnych. W próbach liści osobników gatunku Phragmites australis pochodzących z siedlisk terenów poprzemysłowych wykazano zwiększoną ilość form mineralnych z domieszką siarki w porównaniu z liśćmi osobników tego samego gatunku pochodzących z siedlisk kontrolnych. Większa różnorodność form mineralnych u obu gatunków traw może świadczyć o zachodzących w roślinach procesach detoksykacyjnych lub unieczynniających związki szkodliwe pobrane z gleby Natomiast woski występujące na liściach badanych traw mogą stanowić czynnik inicjujący proces biomineralizacji, a tym samym tworzenia różnych form i struktur krystalicznych.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The human induced changes affect the transformation of different plant communities. In some cases this process can contribute to increase in local biodiversity, but it depends on type and manner of human activity involved. The main aim of this study is to answer the question how two anthropogenic factors (former and current) can modify the species composition in forest phytocoenoses. The study area is situated in the southern Poland (Małopolska Upland). The studies were carried out on two former (19th century) mining fields where planting Common Beech Fagus sylvatica (field A) and Scots Pine Pinus sylvestris (field B) have been done since the first half of the 20th century. On gob piles (sites transformed by former iron-ore mining), single-species beech (field A) or pine (field B) tree stands are undergoing secondary succession, and transform into multi-species, fertile deciduous forests. This secondary communities corresponding to the types of new, fertile soils (formed by clayey-loamy material of gob piles), generated as a result of mining activities. Whereas, on non-transformed areas forest communities with floristic structures and composition linked to poor and acidophilous phytocoenoses developed. These communities are also compatible with their respective, primary habitats (acid, poor, and sandy soils). Nonetheless, the secondary succession of forest communities on gob piles can be disturbed. In the herb layer of fertile habitats of post-mining sites where Pinus sylverstis was planted (field B) acidophilous species among mesophilous forest species were noted. This process of acidification of humus layer is induced by the fall of needles of pines and it has not been observed in communities with planted Fagus sylvatica (field A). It was found that previous mining activities now affect the secondary succession in the forest communities of northern part of the Małopolska Upland because they have created new habitats where process of forming mesophilous phytocoenoses was observed. Accordingly, former human activity leads to the increase in local biodiversity. On the other side current forest management can reduce this effect as a result of planting tree species which acidify these fertile habitats and suppressed the occurrence of mesophilous forest species, what, by contrast, decrease the species richness.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The aim of the study was to compare the feeding activity of soil fauna in seven temperate forests with the application of the bait-lamina method. Seven types of temperate forests located throughout Poland (East-Central Europe) were tested, ranging from dry pine forest with a typical poor quality soil to eutrophic riparian fresh deciduous forest. Each forest type was represented by five stands and all stands altogether represented natural gradient of soil fertility, texture and vegetation diversity. Despite clear diversification between the studied forest types according to a range of soil physicochemical properties and vegetation characteristics in addition to applying recommended measurement conditions for the method, we determined that the feeding activity of soil fauna did not differ between forest types. The activity of soil fauna did not depend on site botanical characteristics or any soil physical or chemical features, indicating that the bait lamina method was useless in measuring the feeding activity of soil fauna in temperate forest soils. Differences in the feeding activity of soil fauna might result from other environmental factors that influence soil fauna feeding activity in forest stands that were not measured here, i.e., soil temperature and humidity. The differences could also be attributable to the attractiveness of the bait substrate to soil fauna, which may be different in various soil conditions.
Przedstawiono występowanie gatunków roślin chronionych, zagrożonych i rzadkich na użytkach zielonych usytuowanych w makroregionach: Pogórze Zachodniosudeckie, Sudety Środkowe i Wschodnie. Na podstawie badań florystyczno-fitosocjologicznych, przeprowadzonych w latach 2009-2014, stwierdzono dziesięć gatunków chronionych, w tym cztery taksony objęte ochroną gatunkową ścisłą. W składzie florystycznym użytków zielonych odnotowano dwa taksony podawane jako gatunki zagrożone wyginięciem na terenie Polski oraz osiem zagrożonych gatunków flory naczyniowej Dolnego Śląska o różnych kategoriach zagrożenia. Użytki zielone objęte badaniami, występujące w Sudetach Środkowych, charakteryzują się większym udziałem gatunków zagrożonych i rzadkich niż w Sudetach Wschodnich i Pogórzu Zachodniosudeckim.
EN
An important part of the landscape of the Sudetes are grassland. They account approximately 50% of agricultural area. These are most often semi-natural communities which their origin, complexity of the structure and species composition are due to human activity. Over the past decades, the disappearance of many meadow communities and related taxons are observed. Intensification of this phenomenon makes it necessary to conduct a study on the current state of grassland. The floristic and phytosociological study was carried out in the years 2009-2014 with the Braun-Blanquet method on the grassland in Sudetes Mts (the Western Sudetes Foothills, The Central Sudetes, The East Sudetes). The resulting material was analysed in terms of endangered and rare species. Evaluation of the plant species was based on the Regulation of the Minister of Environment of 9 October 2014, on the protection of species of plants. In addition, a list of endangered and rare vascular plants of Lower Silesia has been taken into account, which was developed based on the International Union for Conservation of Nature (IUNC) and supplemented by criteria and regional categories. The studies showed that in the floristic composition of part of the analysed grasslands there were 4 strictly protected species and 6 partial protected species. To the most commonly reported include: Colchicum autumnale L., reported slightly less frequently: Platanthera bifolia (L.) Rich., Dactylorhiza majalis (Rchb.) P. F. Hunt & Summerh.), Colchicum autumnale L. Occasionally the presence of Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. subsp. conopsea, Trollius europaeus L., Iris sibirica L., Lilium martagon L., Epipactis helleborine (L.) Crantz were reported. Most of these species is placed on the endangered species list of vascular flora of Lower Silesia, as a species exposed to extinction and species with a lower risk of extinction (rare). Trollius europaeus L., Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. subsp. conopsea. are in danger of becoming extinct. From species close to the threat but at a lower risk of extinction occurred Dactylorhiza majalis (Rchb.) P.F. Hunt & Summerh and poorly threatened - Colchicum autumnale L. and Platanthera bifolia (L.) Rich. Most of the rare and protected species was found on grassland located in the Central Sudetes, which can be associated with taking inventory more research areas (meadows and pastures), than on the Western Sudetes Foothills and in the East Sudetes.
We współczesnym świecie pestycydy, substancje powierzchniowo czynne, węglowodory ropopochodne, fenole, chlorowe pochodne bifenylu i metale ciężkie, takie jak ołów (Pb), miedź (Cu), chrom (Cr), kadm (Cd), rtęć (Hg) i cynk (Zn) są zaliczane do istotnych antropogenicznych zanieczyszczeń środowiska. Zanieczyszczenia wody można usunąć stosując metody mechaniczne, fizykochemiczne lub biologiczne. Ze znanych technologii fitoremediacji, ryzofiltracja jest najbardziej przydatna do usuwania zanieczyszczeń chemicznych z medium wodnego. Mechanizm fitofiltracji opiera się na zdolności wybranych roślin do adsorpcji bądź absorpcji zanieczyszczeń. Jedynie nieliczne gatunki roślin charakteryzują się szybkim tempem wzrostu systemu korzeniowego i są zdolne do wydajnej fitoremediacji. Odpowiedni dobór materiału roślinnego jest zasadniczym etapem procesu ryzofiltracji, zwłaszcza gdy jest wymagane oczyszczenie wody z mieszaniny związków toksycznych. W opracowaniu opisano zalety ryzofiltracji, zwłaszcza w odniesieniu do zbiorników wodnych zanieczyszczonych metalami ciężkimi, oraz dokonano przeglądu gatunków roślin naczyniowych stosowanych w tej technologii.
EN
Pesticides, surfactants, petroleum hydrocarbons, phenols, chlorinated derivatives of biphenyls and heavy metals such as lead (Pb), copper (Cu), chromium (Cr), cadmium (Cd), mercury (Hg) and zinc (Zn) are ranked among the most common anthropogenic environmental pollutions. Contaminated water can be subjected to purification using mechanical, chemical or biological methods. Phytofiltration is classified as one of phytoremediation technologies, in which plants are used to remediate contaminated water through absorption, concentration, and precipitation of pollutants. Presently, only very few plant species are known to be suitable for rhizofiltration technology. Such species can efficiently remove toxic metals from a solution, thanks to rapidly growing root systems. The selection of suitable plant material is still considered a difficult step, especially when purification of groundwater contaminated with a mixture of compounds is concerned. The advantages of rhizofiltration are described in this article, especially in relation to water reservoirs contaminated with heavy metals, and the vascular plant species used in this technology are reviewed.
Opracowanie ma charakter florystyczny. Dotyczy naturalnych zasobów gatunkowych/genowych roślin naczyniowych występujących na trzech wybranych katolickich cmentarzach w mezoregionie Gór Świętokrzyskich: w Starachowicach, Chybicach i w Bielinach. Łącznie zidentyfikowano 476 gatunków wraz z niższymi taksonami. Określono udział liczbowy taksonów synantropijnych we florze, które kolonizują różne podłoża życiowe na badanych cmentarzach. Zwrócono również uwagę na udział rodzimych gatunków ekspansywnych – apofitów oraz inwazyjnych – obcego pochodzenia antropofitów. Gatunki synantropijne stwierdzone na badanych cmentarzach należą głównie do roślin ruderalnych z klas: Artemisietea vulgaris, Molinio-Arrhenatheretea i rzędu Plantaginetalia majoris, Agropyretea intermedio-repentis oraz Chenepodietea. Wydzielono również nieliczną grupę gatunków objętych ścisłą i częściową ochroną prawną w Polsce, które rosną na badanych cmentarzach na siedliskach zastępczych, typu ex situ.
EN
The study focuses mainly on the flora and concerns the natural resources of species/genetic vascular plants occurring in the three selected Catholic cemeteries in mezoregion of Świetokrzyskie Mountains namely in Starachowice, Chybice and Bieliny. 476 species including lower taxa were identified in total within the sites. The number of synanthropic taxa in the flora, which colonize the different life substrates in the examined graveyards was determined. The attention was also paid to the participation of expansive native species – apophites and invasive (of a foreign origin) species – anthropophites. The synanthropic species found in the studied cemeteries are mainly ruderal plants of Class: Artemisietea vulgaris, Molino-Arrhenatheretea and row Plantaginetalia Majoris, Agropyretea intermedio-repentis and Chenepodietea. Also a small group of species under the strict and partial low protection in Poland, which grow on the habitats (an ex situ) was determined.
Praca ta dotyczy oceny naturalnych zasobów gatunkowych roślin naczyniowych na trzech katolickich cmentarzach i w ich otulinach w obrębie miasta Czeladzi. Łącznie na badanych cmentarzach odnotowano 371 gatunków wraz z niższymi taksonami roślin naczyniowych, w tej liczbie 84 antropofity, wśród nich występują 4 zadomowione we florze polskiej taksony oraz 3 efemerofity. Spośród klas najliczniej reprezentowane są gatunki z kl. Molinio-Arrhenetheretea (30 gatunków) oraz Artemisietea vulgaris (27 gatunków). Przedstawiono charakterystykę taksonów badanej flory pod względem zróżnicowania gatunków i ich przynależność do określonych typów form życiowych. W składzie florystycznym dominują rośliny synantropijne, głównie typu ruderalnego.
EN
The paper presents the evaluation of natural resources of vascular plant species in the are of 3 cemeteries and their neighborhood in limits of Czeladź city. The investigation showed the occurrences of 371 vascular plants along with subordinate vascular plants. Among the total number of flora has been noticed 84 anthropophytes (within them: 4 domesticated species and 3 ephemerous). Within the classes dominated species represented Molinio-Arrhenetheretea (30 species) and Artemisietea vulgaris (27 taksons). In the paper also showed the differentiation of flora in term of life forms and frequencies occurrences of species. In floristic composition of cemeteries are dominated species belonged mainly to synanthropics with ruderal character. The biodiversity in sacred objects also connected with decorative species with different biogeographically origin.
Na murszejącym drewnie i na wykrociskach w lasach Karkonoszy stwierdzono trzy inwazyjne antropofity, tj.: dwie rośliny naczyniowe – Digitalis purpurea L. i Impatiens parviflora DC. oraz jeden mech – Orthodontium lineare Schwägr. Stanowi to zaledwie 1,9% flory analizowanych siedlisk (1,1% flory mchów, 2,9% flory roślin naczyniowych) i 3,5% kenofitów znanych we florze kwiatowej Sudetów. Gatunki te rosły przeważnie sporadycznie i z niską frekwencją, na 3,5% zbadanych obiektów (na 3,1% murszejących kłód i pniaków oraz na 5,6% elementów składowych wykrocisk), we wszystkich typach zbiorowisk leśnych w granicach Karkonoskiego PN i poza nim. Obecnie inwazyjne kenofity nie zagrażają różnorodności narażonej na wyginięcie flory epiksylicznej. Omawiane siedliska wydają się wykazywać odporność na wnikanie antropofitów.
EN
Three invasive anthropophytes, i.e. two vascular plants Digitalis purpurea L. and Impatiens parviflora DC. as well as one moss Orthodontium lineare Schwägr, were recorded on decaying wood and tree-fall disturbances (pit-mound-root plate complex). It contributes only 1.9% to the flora of analyzed habitats (1.1% of moss flora, 2.9% of vascular plant flora) and 3.5% of neophytes known in Sudeten Mts. They grew, sporadically and with a low frequency, on 3.5% of studied objects (on 3.1% of decaying logs and stumps and 5.6% of tree-fall disturbances) in all types of forest communities in the area of Karkonosze National Park and in the vicinity. Nowadays, invasive neophytes do not pose a threat to diversity of endangered epixylic flora. Described habitats seem to be resistant to penetration by anthropophytes.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Metal nanoparticles (MNPs) belong mostly to the engineered type of nanoparticles and have not only unique physical and chemical properties but also different biological actions. In recent years, noble MNPs and their nano-sized agglomerates (collectively referred to as nanoparticles or particles in the subsequent sections) have been the subjects of much focused research due to their unique electronic, optical, mechanical, magnetic and chemical properties that can be significantly different from those of bulk materials. To enhance their use, it is important to understand the generation, transport, deposition, and interaction of such particles. Synthesis of MNPs is based on chemical or physical synthetic procedures and by use of biological material ("green synthesis" as an environmentally benign process) including bacteria, algae and vascular plants (mainly metallophytes). In biological methods for preparation of metal nanoparticles mainly leaf reductants occurring in leaf extracts are used. MNPs can be formed also directly in living plants by reduction of the metal ions absorbed as a soluble salt, indicating that plants are a suitable vehicle for production of MNPs. These methods used for preparation of MNPs are aimed to control their size and shape. Moreover, physicochemical properties of MNPs determine their interaction with living organisms. In general, inside the cells nanoparticles might directly provoke either alterations of membranes and other cell structures or activity of protective mechanisms. Indirect effects of MNPs depend on their physical and chemical properties and may include physical restraints, solubilization of toxic nanoparticle compounds or production of reactive oxygen species. Toxic impacts of MNPs on plants is connected with chemical toxicity based on their chemical composition (eg release of toxic metal ions) and with stress or stimuli caused by the surface, size and shape of these nanoparticles. Positive effects of MNPs were observed on the following plant features: seed germination, growth of plant seedlings, stimulation of oxygen evolution rate in chloroplasts, protection of chloroplasts from aging for long-time illumination, increase of the electron transfer and photophosphorylation, biomass accumulation, activity of Rubisco, increase of quantum yield of photosystem II, root elongation, increase of chlorophyll as well as nucleic acid level and increase in the shoot/root ratio. However, it should be stressed that MNPs impact on human and environmental health remains still unclear.
PL
Ze względu na unikalne właściwości fizyczne i chemiczne, ale także różne działanie biologiczne nanocząstek metali (MNPS) są obiektem zainteresowania nowo powstałej inżynierii tych materiałów. W ostatnich latach MNPS metali szlachetnych (zbiorowo określane w dalszej części tekstu jako nanocząstki lub cząstki) były poddawane wielu badaniom ze względu na ich unikalne właściwości elektroniczne, optyczne, mechaniczne, magnetyczne i chemiczne, które mogą być znacząco różne od właściwości materiałów litych. Synteza MNPS polega na procesach chemicznych lub fizycznych oraz na wykorzystaniu materiału biologicznego ("zielona synteza" - proces przyjazny środowisku), w tym bakterii, glonów i roślin naczyniowych (głównie metalofitów). W biologicznych metodach wytwarzania nanocząstek metali używane są głównie substancje redukujące, występujące w ekstraktach z liści. MNPS również mogą być utworzone bezpośrednio w żywych roślinach przez redukcję jonów metali absorbowanych w postaci rozpuszczalnych soli, co wskazuje, że rośliny są odpowiednim środkiem produkcji MNPS. Metody te pozwalają na kontrolę rozmiarów i kształtu cząstek. Jest to ważne, ponieważ właściwości fizykochemiczne MNPS określają ich oddziaływanie z żywymi organizmami. Zwykle w komórkach nanocząstki mogą bezpośrednio wywoływać zmiany w błonach komórkowych albo w innych strukturach oraz mogą wpływać na aktywność komórek lub na ich mechanizmy ochronne. Pośrednio skutki działania MNPS zależą od ich właściwości fizycznych i chemicznych. Skutki te mogą obejmować ograniczenia fizyczne, rozpuszczanie toksycznych MNPS lub wytwarzanie reaktywnych form tlenu. Toksyczny wpływ MNPS na rośliny jest związany z toksycznością chemiczną, uzależnioną od składu chemicznego (np. uwalnianie toksycznych jonów metali) oraz ze stymulacją lub napięciami wywołanymi przez kontakt z powierzchnią. Istotne są także rozmiary i kształt nanocząstek. Pozytywne wpływy MNPS obserwowano na: kiełkowanie nasion, wzrost siewek roślin, stymulację tempa przemiany tlenu w chloroplastach, ochronę przed starzeniem chloroplastów wywołanym przez długotrwałe oświetlanie, zwiększenie transferu elektronów i fotofosforylacji, gromadzenie biomasy, aktywność RuBisCO, wzrost wydajności kwantowej fotosystemu II, wzrost korzeni, wzrost chlorofilu, jak również poziomu kwasów nukleinowych i stosunku długości pędów i korzeni. Jednak należy podkreślić, że wpływ MNPS na zdrowie ludzi i na środowisko jest nadal niejasny.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Directions and the scope of changes in the species composition of individual layers in secondary pine communities belonging to the class Querco-Fagetea Br.-Bl. & Vlieg. 1937 (tree stand, shrubs and vascular plants of the herb layer) observed at two study plots over almost 40 years (from 1971 until 2009) are discussed. Both tree stands were planted and they are in the phase of spontaneous regeneration towards a potential natural community . the Carpathian beech forest Dentario glandulosae-Fagetum Oberd. 1953. Species with greater light requirements (pine Pinus sylvestris L., aspen Populus tremula L., oak Quercus robur L., ecologically alien to the potential plant community, retreat from the tree and shrub layers. The share of tree species typical of the potential community (beech Fagus sylvatica L., hornbeam Carpinus betulus L., sycamore Acer pseudoplatanus L.) - in the tree stands increases. The rate of changes is particularly high for beech, while regression symptoms are noticed for fir Abies alba Mill.: a decrease in the abundance and share of fir in both tree-stands was recorded. A decrease in the abundance and frequency of the majority of species, including species characteristic of deciduous forests (class Querco-Fagetea) and beech forests (order Fagetalia sylvaticae Pawł.1928), and an increase in species typical of alder-ash riparian forests (alliance Alno-Ulmion Br.-Bl. & Tx. 1943) and nitrophilous communities were observed in the herb layer. Conversion treatment may reinforce the artificial character of the community because the species composition, as well as the spatial and age structure of the tree stands, can be arbitrary and therefore artificially formed during conversion (arbitrary applied size and order of regeneration clumps and areas). When anthropogenic communities are left undisturbed, processes affecting all phytocoenotic layers are activated and spontaneous forest regeneration usually begins. Therefore, tree-stand conversion used as a tool to restore natural community is not effective.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Our research was conducted in two different mire habitats . in the minerotrophic and ombrotrophic mires adjoining the lakes (LM) of the Łęczna-Włodawa Lakeland and in the eutrophic and calcium-rich mires of the river valleys (RM) of the Roztocze Highlands region (both study regions in Eastern Poland). The study aimed to evaluate (1) the position of mire phytocoenoses in the environmental gradient - from minerotrophic to ombrotrophic ones, (2) the influence of the species and life-form composition of plant communities on the density of bryophytes, and (3) the quantitative and sociological relations between the density of vascular plants and bryophytes. Phytosociological releves (180) were made in six lakeland mires and in four river valleys. The area of each phytosociological releves (16-25 m2) represented species composition and vertical structure of communities. In the study of the relation vascular plants-bryophytes we took into consideration the following parameters: species abundance, cover of particular plant layers (trees, shrubs, herbs, bryophytes), and the number of species in particular life-form groups. In the LM the cover of particular layers was correlated negatively with the abundance of Sphagnum mosses. Betula pendula, B. pubescens and Frangula alnus overgrowing the LM affect negatively the abundance of some peat mosses. Less distinct relations were found between the tree density and bryophyte cover in the RM, but there is a positive correlation between the shrub cover and its predominant species - F. alnus - and the abundance of Polytrichum commune. Taking into account the relations between the herbaceous cover and the abundance of bryophytes, the dependencies are also less pronounced in the RM phytocoenoses. A negative effect of the herbaceous cover and its species richness on the abundance of P. commune was observed, as well as positive relation between the number of herbaceous species and the abundance of Calliergonella cuspidata. In the LM phytocoenoses, a negative correlation was found in the case of S. palustre, while in the case of Aulacomnium palustre and S. cuspidatum the relations were positive. Among herbaceous plants of LM habitats the biggest number of statistically significant correlations were observed for abundance of Carex lasiocarpa and different bryophytes, while in the RM habitats the correlations between the abundance of bryophyte and vascular plant layers are less distinct.
In addition to technical methods, biological methods are a1so used to determine the extent and volurne ofenvironmenta1 pollution. Of bio1ogica1 indicators, mosses and lichens are most often used for that purpose; higher p1ants are much rarer used. On the basis of investigations carried out in the Niepołomice Forest during the 1ast 30 years there are given examp1es of the use of these three groups of p1ants for monitoring the degree of pollution, mostly by heavy metals, in that area.
PL
W badaniach stopnia zanieczyszczenia środowiska szeroko stosowanymi są, obok metod technicznych, metody biologiczne. Wśród wskaźników biologicznych do najczęściej stosowanych nalezą mchy i porosty, rzadziej używane są rośliny wyższe. Na podstawie badań prowadzonych w Puszczy Niepołomickiej w ciągu ostatnich 30 lat pokazano przykłady zastosowań tych trzech grup roślin do monitorowania stopnia zanieczyszczenia środowiska tego obszaru głównie metalami ciężkimi.
Niniejszy artykuł ma charakter florystyczno-ekologiczny i zawiera alfabetyczny wykaz 383 gatunków flory naczyniowej porastających tereny poeksploatacyjne likwidowanej Kopalni Węgla Kamiennego Saturn w Czeladzi. Badania przeprowadzono w roku 2001 i udokumentowano je okazami zielnikowymi. Określono również specyfikę ekologiczną gatunków pod względem ich przynależności do grup siedliskowych oraz do poszczególnych form życiowych. Obszar badań stanowił: przepalone składowisko skały płonnej i osadów mułowych, tereny po wyburzonych budynkach kubaturowych oraz pozostałości elementów odwodnienia kopalni. Zajmuje powierzchnię ok. 12,01 ha. Na części terenu prowadzone są prace budowlane i porządkowe. Znaczący obszar wymaga obecnie przeprowadzenia rekultywacji technicznej i biologicznej. Analiza flory i gatunków spontanicznie wkraczających na tereny poeksploatacyjne może dostarczyć danych o charakterze aplikacyjnym w zakresie doboru gatunków służących rekultywacji biologicznej. Badania przedstawione w niniejszym artykule są częścią szerszego opracowania dotyczącego sukcesji wtórnej roślin naczyniowych na terenach poeksploatacyjnych Kopalń Węgla Kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim- KWK Saturn, KWK Sosnowiec i KWK Niwka-Modrzejów.
EN
The present paper is of floristical-ecological character. It contains the alphabetical index of 383 species of vascular flora overgrowing the post-mine sites of the liquidated "Saturtn" coal-mine in Czeladź. Ecological specificity of the species was determined in relation to their habitat groups and to a particular type of life form. The investigations were carried out in the year 2001 within the area of ca. 12.01 ha, which comprises burnt gangue and slime deposit dump, the remaining sites of destroyed cubature buildings and the remains of the mine drainage system. Some construction and support works are being carried out on the Bite. The significant part of the area requires conducting technical and biological reclamation, The analysis of flora and species spontaneously entering the post-mine sites can provide applicable data about a range of species serving for biological reclamation. The investigations described in the present paper are part of a broader work concerning the secondary succession of vascular plants on the post-mine sites of three coal-mines (KWK) in Dąbrowa Basin area: KWK "Saturn", KWK "Sosnowiec" and KWK "Niwka-Modrzejów".
W latach 1995-1997 oraz 1998-1999 przeprowadzono badania florystyczne na terenie projektowanego Obszaru Chronionego Krajobrazu "Dolina Sztoły", położonego w powiecie olkuskim - wschodnia część Wyżyny Śląskiej. Stwierdzono występowanie 413 gatunków roślin naczyniowych. Na szczególną uwagę zasługują 23 gatunki roślin podlegające ochronie prawnej, tj. 16 ścisłej i 7 częściowej, oraz 28 gatunków regionalnie rzadkich i zagrożonych. Surowce lecznicze z 46 gatunków wykorzystywane są w polskiej medycynie oficjalnej. Element górski reprezentowany jest przez 11 gatunków, (co stanowi 2,6% flory badanego terenu). Najliczniejszą grupę tworzą hemikryptofity (49,4%), natomiast najmniej liczną chamefity zdrewniałe (3,4%).
EN
In 1995-1997 and 1998-1999 floristical investigations were carried out within the projected "Dolina Sztoły" Landscape Protected Area, located in the Olkusz district (north-eastern part of the Silesian Upland). The occurrence of 413 taxa of vascular plants was reported. Out of 23 legally protected species, 16 are strictly and 7 are partly protected. Among vascular plants there are 28 regionally rare and endangered taxa. Medicinal materials used in Polish officinal medicine can be derived from 46 species. Eleven species (2,6% of vascular flora) represent mountain element. The richest group are hemicryptophytes (49,4%), while woody chamaephytes are represented by 3,4% of species.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W latach 1988 oraz 1988-1999 przeprowadzono badania botaniczne na terenie projektowanego rezerwatu przyrody "Diabla Góra", położonego na terenie Bukowna we wschodniej części Wyżyny Śląskiej. Stwierdzono występowanie 57 gatunków mszaków (5 wątrobowców i 52 mchów), 248 taksonów roślin naczyniowych oraz 8 zbiorowisk roślinnych, w tym 5 w randze zespołu. Na szczególna uwagę zasługuje 20 gatunków podlegających ochronie (12 całkowicie i 8 częściowo) oraz 22 gatunki roślin naczyniowych i 11 gatunków mszaków regionalnie rzadkich i zagrożonych. Do najcenniejszych zbiorowisk roślinnych należą płaty ciepłolubnej buczyny stroczykowej Carici-Fagetum oraz fragmenty muraw kserotermicznych.
EN
In the years 1988 and 1998 -1999 botanical investigations were carried out within the projected "Diabla Góra" nature reserve, located near Bukowno town in the north-eastern part of the Silesian Upland. The occurrence of 57 taxa of bryophytes (5 liverworts and 52 mosses) as well as 248 taxa of vascular plants were reported. Among bryophytes there are 11 taxa regionally rare and endan-gered, for example Barbilophozia barbata and Pterigynandrum filifore. Ten species (17,5%of brioflora) represent mountain element. Among vascular plants there are 20 protected species (8,1% of vascular flora) and 22 regionally rare and endangered taxa, for example Allium montanum, Bot-rychium lunaria, Orobanche caryophyllacea, Scorzonera humilis and Thalictrum minus. Six taxa (2,4% of vascular flora) are mountain species. Eight associations (4 forest and 4 non-forest) were distinguished. The most interesting are thermophilous beech forest Carici-Fagetum and xerothermic grasslands from class Festuco-Brometea.
Stwierdzono, że w warstwie ryzosfery (0-25 cm) jest bardzo mało N, Na, Fe i próchnicy, mało P, średnia zawartość Ca i K oraz bardzo dużo Mg. Ich odczyn jest zasadowy. Analiza roślinności wykazała, że przez ok. 40 lat na szlamach pojawiło się 67 gatunków roślin na-czyniowych. Są to wyłącznie apofity, wśród których dominują hemikryptofity, rośliny światłolubne i neutralne w stosunku do kontynentalizmu klimatu oraz mezofity i higrofity, mezo- i eutrofy oraz acidofilne do bazyfilnych. Gatunkiem dominującym jest Calamagrostis epigejos (L), rzadziej występuje Carlina vulgaris L., Centaurea phrygia L., C. Scabiosa L., Daucus carota L. i Festuca rubra L.
EN
This paper describes natural flora of arsenic floatation pulps in Złoty Stok - the origin of arsenic metallurgy in the World (1709-1961). At present the pulps are dried and covered with plants. Physical and chemical characteristics of pulps were investigated. In 0-25 cm layer of pulps there is very little amount of N, Na, Fe and humus a little amount of P, mean quantity of Ca and K, and a very big amount Mg. Pulps pH(KCl) 7,32-7,66. Plants analyses showed, that 67 species of vascular plants had appeared in about 40 years on the pulps. They are only apophytes. Predominant groups are hemicryptophytes, photophillic, neutral according to continentalism, mesophytes and higrophytes, mesotrophes and eutrophes and aci-dophillic in relation to basiphillic ones. Predominant species is Calamagrostis epigejos (L), further Carlina vulgaris L., Centaurea phrygia L., C. Scabiosa L., Daucus carota L. and Festuca rubra L.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Prezentowane materiały zawierają daty dla 146 taksonów z obszaru miasta Białegostoku i jego okolic. Występowanie 10. gatunków stwierdzono po raz pierwszy na Nizinie Północnopodlaskiej: Angelica archangelica subsp. litoralis, Anthemis ruthenica, Atriplex tatarica, Calystegia pulchra, Equisetum ramosissimum, Lepidium latifolium, Lonicera caprifolium, Polygala oxyptera, Potentilla supina i Rorippa austriaca. Na uwagę zasługują nowe stanowiska dla gatunków bardzo rzadkich w północno-wschodniej Polsce, takich jak: Allium angulosum, Androsace septentrionalis, Asperugo procumbens, Camelina microcarpa, Carduus nutans, Carex buxbaumii, Carex flacca, Centaurium pulchellum, Crepis mollis, Draba nemorosa, Juncus alpino-articulatus, Juncus bulbosus, Hippuris vulgaris, Oxytropis pilosa, Peplis portula, Phleum phleoides, Potentilla rupestris, Pulsatilla pratensis, Silene chlorantha, Sisymbrium wolgense, Stachys annua, Trollius europaeus, Valeriana simplicifolia i Valerianella locusta. Atriplex nitens i Lathyrus tuberosus, które są archeofitami w innych regionach Polski, w Białymstoku pojawiły się prawdopodobnie dopiero w ostatnim stuleciu i należą tu do kenofitów. Gatunki muraw z klasy Festuco-Brometea: Bromus erectus, Potentilla erecta, Sanguisorba minor i Verbascum lychnitis również pojawiły się na badanym obszarze niedawno, roz-rzestrzeniając się agestochorycznie na siedliskach antropogenicznych.
EN
This paper contains the floristic data for 146 taxa from the area of Bialystok town and it surroundings. 10 species was founded for the first time in the North Podlasie Lowlands: Angelica archangelica subsp. litoralis, Anthemis ruthenica, Atriplex tatarica, Calystegia pulchra, Equisetum ramosissimum, Lepidium latifolium, Lonicera caprifolium, Polygala oxyptera, Potentilla supina and Rorippa austriaca. The new localities for the other ones, very rare in the north-eastern Po-land are noted, e. g. for Allium angulosum, Androsace septentrionalis, Asperugo procumbens, Camelina microcarpa, Car-duus nutans, Carex buxbaumii, Carex flacca, Centaurium pulchellum, Crepis mollis, Draba nemorosa, Juncus alpino-articulatus, Juncus bulbosus, Hippuris vulgaris, Oxytropis pilosa, Peplis portula, Phleum phleoides, Potentilla rupestris, Pulsatilla pratensis, Silene chlorantha, Sisymbrium wolgense, Stachys annua, Trollius europaeus, Valeriana simplicifolia and Valerianella locusta. Atriplex nitens and Lathyrus tuberosus belongs to the archaeophytes in the other regions of Poland, have arrived to the Bialystok region in the last century as the neophytes. Bromus erectus, Potentilla erecta, Sanguisorba minor and Verbascum lychnitis, the species of the termophilous grasslands of Festuco-Brometea class, have appeared on the studied area recently too, spreading on the anthropogenic habitats.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.