W sieciach elektroenergetycznych nn uziemienia stanowią bardzo ważny element ochrony przeciwporażeniowej. Wymagania w tym zakresie zostały określone w normie N SEP-E 001 Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia. Ochrona przeciwporażeniowa. Są one jednak bardzo często błędnie interpretowane wskutek przyjętych upraszczających założeń.
W artykule opisano oddziaływanie pioruna na drzewa i zasady montażu instalacji piorunochronnej na drzewach wg normy NFPA 780:2004 - amerykańskiej organizacji National Fire Protection Association. Przedstawiono instalację piorunochronną na 700-letnim dębie Bartek w Zagnańsku k. Kielc.
EN
The article describes the impact of lightning on trees and the principles of mounting a lightning protection system on trees according to NFPA 780:2004 standard of American National Fire Protection Association. Lightning protection installation on 700-year-old Bartek oak in Zagnańsk near Kielce was presented.
Przedstawiono liczącą ok. 70 lat historię prac związanych z rozwojem sposobów oceny uziemień wykorzystujących metodę udarową. Pierwsze prace związane z tym zagadnieniem zostały rozpoczęte w połowie ubiegłego wieku na Politechnice Gdańskiej z inicjatywy profesora Stanisława Szpora. Omówiono metodę pomiaru, stosowane kolejne generacje mierników, możliwości oceny uziemień i różne definicje normalizacyjne opisujące właściwości uziemienia mierzone przy prądach udarowych o czasie czoła zbliżonym do czasu rzeczywistego wyładowania piorunowego.
EN
About 70 years of history of works related to the development of methods of earthing assessment using the impulse method is presented. The first work on this issue was started in the middle of the last century at the Gdańsk University of Technology on the initiative of professor Stanisław Szpor. The measurement method, successive generations of meters used, various standardization definitions describing the properties and possibilities of earthing evaluations at impulse currents with a front time similar to the real lightning discharge time are discussed.
Uziemienie słupów linii wysokiego napięcia ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Musi działać poprawnie, niezależnie od tego czy uderzy piorun czy też powstanie zwarcie na linii. Musi skutecznie umożliwić spływ do ziemi prądu zwarciowego oraz prądów wywołanych sprzężeniami elektromagnetycznymi. Kolejnymi istotnymi urządzeniami są tutaj zabezpieczenia elektroenergetyczne, które muszą być w stanie niezawodnie wykrywać zwarcia doziemne.
Kiedy seryjna produkcja przekaźników wystartowała na początku XIX w., stało się jasne, że urządzenia wyłączające, tak jak i przekaźniki - są bardzo ważne dla bezpieczeństwa sieci. Dlatego testowanie w fabrykach, jak i regularne testy w trakcie normalnej pracy - stały się koniecznością.
Artykuł dotyczy problemu występującego w zelektryfiowanym transporcie szynowym, polegającego na wzajemnym oddziaływaniu układów ziemnopowrotnych różnych systemów zasilania. Jeden z analizowanych układów, to układ ziemnopowrotny sieci wysokiego napięcia, drugi to sieć powrotna systemu zasilania trakcyjnego 3 kV DC. W celu określenia wzajemnego wpływu obu systemów przedstawiono dotychczasowe wyniki badań terenowych oraz zaprezentowano model matematyczny zbudowany w środowisku Matlab-Simulink.
Poniższy artykuł przedstawia metodykę badań substancji poprawiających rezystywność gruntu oraz uzyskane w ich trakcie wyniki. Badania dotyczyły testów pięciu różnych materiałów, przygotowaniu ich zgodnie z zaleceniami producenta, a następnie wykonaniu długoterminowych pomiarów rezystywności. Uzyskane wyniki zostały omówione, porównane, a na ich podstawie wyciągnięto wnioski.
EN
The following article presents the methodology for long term measuring resitivity of substances improving electrical parameters of groundings and the results obtained during them. The research involved testing five different materials, preparing them according to the manufacturer's instructions, and then performing long-term resistivity measurements. The obtained results were discussed, compared and final conclusions were drawn.
Do właściwego wykonania pomiarów rezystancji uziemienia, różnych obiektów, nie wystarczy dobry przyrząd pomiarowy. Konieczna jest przede wszystkim znajomość właściwości metody technicznej, aby poprawnie zbudować układ pomiarowy. W artykule opisano cechy metody technicznej (spadku potencjału) oraz zmiany w podejściu do badań w zależności od rozległości badanego uziemienia.
EN
For proper measurements of earth resistance, various objects, a good measuring device is not enough. First of all, it is necessary to know the properties of the technical method to properly build the measuring system. The article describes the features of the technical method (fall of potential) and changes in the approach to test depending on the extent of the grounding tested.
Natural occurring gypsum is a soft mineral consists of hydrated calcium sulphate, mainly used in cement industry. On the other hand, red gypsum (RG) is a waste generated from a sulphate process of ilmenite ore to acquire titanium dioxide. Due to the gypsum content in both materials are similar, it is expected that both gypsum type can be used for similar engineering applications. In this study, RG was tested and compared to pure gypsum for geoelectrical grounding applications. The geotechnical properties and plasticity characteristics were carefully measured and tested. In addition, X-ray fluorescence (XRF) was employed to study the chemical constituents of the materials. Test results showed that, the geotechnical properties of RG is different to that of white gypsum. The plasticity index (PI) of RG was 239.6% greater due to the presence of Fe ions. Surprisingly, the electrical resistivity of both material were found to be similar. It was also noted that, although the plasticity of pure gypsum is high, the plasticity of pure gypsum was found to be short lived primarily due to instantaneous exothermic reaction between water and semihydrated gypsum. The change in the plasticity also affected the resistivity as gypsum hardened after short duration. Based on the geotechnical and plasticity characteristics determined, RG was found to be a better as grounding material as compared to gypsum.
Artykuł poświęcony jest obliczeniom impulsowych prądów wysokiej częstotliwości, przepływających przez uziemienia urządzeń wysokiego napięcia podczas przełączeń oraz zwarć. Znajomość wartości tych prądów jest niezbędna do oceny kompatybilności elektromagnetycznej w elektrowniach i podstacjach, pod kątem zakłóceń podczas przełączania i zwarć. W artykule przeanalizowano obowiązujące standardy, wyniki pomiarów oraz obliczeń prądów impulsowych wysokiej częstotliwości w urządzeniach o napięciu znamionowym od 6 kV do 35 kV, które to nie są ujęte w w/w standardach. Zależności prądów impulsowych wysokiej częstotliwości, rozchodzących się przez uziemienia podczas przełączania i zwarć w urządzeniach wysokiego napięcia, określa się w zależności od specyficznej rezystancji elektrycznej ziemi i konstrukcji tych urządzeń. W artykule podano zalecenia dotyczące włączenia prądów impulsowych wysokiej częstotliwości do standardu „Wytyczne dotyczące projektowania urządzeń uziemiających sieci 10-20 kV z rezystancyjnie uziemionym punktem neutralnym” organizacji „Zjednoczona spółka energetyczna” S.A. (Moskwa).
RU
V stat’е rassmotreny voprosy ocenki vеličiny vysokočаstnogo impul’snogo toka, rastekaûŝеgоsâ po zazemlâûŝеmu ustrojstvu pri komputaciâh i korotkih zamykaniâh оborudovaniâ vysokogo naprâženiâ. Ukazannaâ vеličina neobhodima dlâ оcеnki êlektromagnitnoj obstanovki na podstanciâh i êlektrostanciâh v čаsti vypolneniâ rasčёtov konduktivnyh pomeh pri komputaciâh i korotkih zamykaniâh oborudovaniâ vysokogo napraрâžеniâ. V stat’е privedёn analiz normativnoj dokumentacii, rezul’taty izmerenij i rasčёtov vеličiny vysokočаstnogo impul’snogo toka v êlektroustanovkah 6-35 kV, otsutstvuûŝеj v normativnoj dokumentacii. Оpredeleny zavisimosti vеličiny vysokostatnogo impul’snogo toka, rastekaûŝеgosâ pо zazemlâûŝеmu ustrojstvu pri komputaciâh i korotkih zamykaniâh oborudovaniâ vysokogo napraženiâ, ot veličiny udel’nogo êlektričеskogo soprotivleniâ grunta i konstruktivnogo ispolneniâ raspredelitel’nyh ustrojstv. Privedeny rekomendacji po vklûčеniû vеličiny vysokočаstnogo impul’snogo toka v standart organizacii «Меtodičеskiе ukazaniâ pо proektirovaniû zazemlâûŝih ustrojstv setej 10-20 kV s rezistivno zazemlёnnoj nejtral’û» АО «Оbʺеdinёnnaâ ênergetičеskajâ kompaniâ» (г. Moskva).
Poruszono problem praktycznego podejścia do pomiarów rezystancji uziemień i ciągłości przewodów uziemiających w wybranych obiektach elektroenergetycznych (stacje transformatorowe, słupy). Teoretyczna strona problemu pomiarów jest znana, jednak w praktyce pomiarowej niektóre układy pomiarowe, zachowanie wymaganych odległości, prawidłowe znajdowanie strefy zerowego potencjału mogą być trudne lub nawet niemożliwe do zrealizowania. W artykule zaproponowano kilka zastępczych metod pomiarowych, umożliwiających uzyskanie przynajmniej przybliżonych wyników pomiarowych. Przeprowadzono teoretyczne obliczenia rozkładu potencjału wokół niektórych uziemień w celu oszacowania odpowiednich odległości rozstawienia elektrod pomiarowych.
EN
Presented is the problem of a practical approach to measurements of earthing resistance and grounding cables continuity in selected power objects (MV/LV substations, electricity power poles). The theoretical side of meaurement problems is known but in the measurement practice some of measuring circuits, maintaining required clearances or correct finding of the zero-potential area can be difficult or even impossible to realise. Proposed are some substitute measuring methods that enable obtaining at least approximate measurement results. Conducted are theoretical calculations concerning distribution of a potential around some earthings to estimate proper clearings between measuring electrodes.
Sprawne uziemienie jest jednym z warunków szeroko rozumianego bezpieczeństwa elektrycznego. Często najsłabszym ogniwem w budowie systemów uziomowych są połączenia przewodników. Aby uniknąć problemów z nimi związanych warto rozważyć zastosowanie łączenia egzotermicznego, które gwarantuje długoletnią niezawodność.
Wartości prądów płynących w uziemieniach słupów elektroenergetycznych linii napowietrznych podczas zwarć jednofazowych są istotne dla oceny zagrożenia porażeniowego w otoczeniu linii. W artykule przedstawiono dwa modele do obliczania rozpływu tych prądów. Pierwszy z nich to dokładny model wielofazowy, natomiast drugi jest jego uproszczeniem do modelu jednofazowego. Przedstawiono również wyniki obliczeń wartości prądów płynących w uziemieniach słupów linii 110 kV podczas zwarć jednofazowych.
EN
The values of the currents flowing in earthing system of overhead line towers during single-phase faults are important for assessing the risk of electric shock in neighborhood of the line. The article presents two models to calculate these currents. The first is accurate, multiphase model, while the second is its simplification to a single-phase model. Results of calculations of currents flowing in towers earthing system during singlephase faults in 110 kV overhead line are also presented in the article.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.