Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Capacity of surface water to reduce air multi-pollution in urbanized areas (the City of Krakow, southern Poland)

Pierri Dorota, Myszkowska Dorota, Casado Alba, Mitana Paulina

Geology, Geophysics and Environment

|

2024

|

Vol. 50, no. 2

191--205

EN

The study analyzes changes in the physico-chemical parameters in a 400 cm2 artificial water reservoir with distilled water, exposed to a 2-week (±2 days) period of atmospheric conditions in Krakow. After nearly 500 days, dry and wet deposition caused a shift from neutral to acidic pH levels (7.30–5.12, averaging 6.22 pH) and an average electric conductivity of 19.5 µS/cm (1.6–143.0 µS/cm). The study investigated chemical and biological pollutants, including pollen and fungal spores. Three distinct air quality periods were identified: (1) characterized by vehicle and combustion-related pollutants (Oct-Jan), (2) a transitional phase with increased biological particles (Feb-May), and (3) dominated by pollen and fungal spores (Jun-Sep). Despite peak air pollution in the warmest months, air temperature showed an inverse relationship with pollutant concentration, possibly due to decreased air humidity. Precipitation positively impacted air quality. The artificial reservoir received a total of 0.7 kg of air pollutants (723.6mg/m3 of surface water table). This corresponds to an annual load of 0.5 kg (551.4 mg) and a daily load of 1.51 mg. The reservoir’s pollutant capture capacity was estimated at 28% ±21% (mean±SD), with a critical value of 12%. The study evaluated Krakow’s surface water reservoirs’ capacity to mitigate air pollution, indicating potential benefits for urban air quality.

2

Assessment of the risk of flooding in an urbanized area in response to heavy rains: case study of the Warsaw Chopin Airport

Barszcz Mariusz, Paweł, Baryła Anna, Stańczyk Tomasz, Brandyk Andrzej

Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej

|

2023

|

Nr 87

121--139

EN

The paper presents the adaptation of the hydrodynamic Storm Water Management Model (SWMM) for the subcatchment area of the Służewiecki Stream in Warsaw, the major part of which is the area of the Chopin Airport. The SWMM model was used for calculating the water outflow from the studied urbanized area in response to rainfall with the probabilities of 20 and 10%, and then to assess the possibility of flooding as a result of rainwater spillage from the Airport drainage system. The scope of the work also comprised assessing the impact of the existing retention tanks at the Airport on the reduction of maximum flows in the Służewiecki Stream channel. Simulations in response to the rainfall event with a probability of 10% have shown that there are locations (sewer manholes) within the airport area where short-term rainwater overflows may potentially occur. Retention of rainwater in tanks and flow control through gate valves have a significant impact on a reduction of flows in the Słuzewiecki Stream, thus reducing the risk of flooding in the studied catchment area.

PL

W artykule przedstawiono adaptację hydrodynamicznego modelu Storm Water Management Model (SWMM) dla zlewni cząstkowej Potoku Służewieckiego w Warszawie, której przeważającą część stanowi teren Lotniska im. Chopina. Model SWMM zastosowano do obliczania odpływu wód z badanego obszaru zurbanizowanego w reakcji na opady deszczu o prawdopodobieństwach wystąpienia 20% i 10%, a następnie do oceny możliwości występowania podtopień w wyniku wylewania się wód deszczowych z systemu odwodnienia Lotniska. Zakres pracy obejmował również ocenę wpływu istniejących zbiorników retencyjnych na terenie lotniska na redukcję przepływów maksymalnych w kanale Potoku Służewieckiego. Symulacje dla opadu o prawdopodobieństwie 10% wykazały, że na terenie lotniska są miejsca (studzienki kanalizacyjne), w których potencjalnie mogą występować krótkotrwałe wylewy wód deszczowych. Retencjonowanie wód deszczowych w zbiornikach i sterowanie przepływami za pomocą zasuw ma duży wpływ na redukcję przepływów w Potoku Służewieckim, a tym samym na zmniejszenie zagrożenia występowania podtopień na obszarze badanej zlewni.

3

Technologia torkretowania jako skuteczna metoda rewitalizacji obiektów w przestrzeni zurbanizowanej

Majchrzak Włodzimierz

Przegląd Budowlany

|

2022

|

R. 93, nr 7-8

88--91

PL

W referacie przedstawiono sposób rewitalizacji obiektów budowlanych na obszarach zurbanizowanych techniką natryskową. Opisano podstawowe metody torkretowania i ich wykorzystanie w naprawach konstrukcji betonowych, ceglanych i innych. Podano przykłady zastosowań betonu natryskowego z opisem wybranych obiektów inżynierskich.

EN

The paper presents a method of revitalizing buildings in urbanized areas using the spraying technique. The basic methods of shotcreting and their use in the repair of concrete, brick and other structures are described. Examples of shotcrete applications are given with a description of selected engineering structures.

4

Małe elektrownie wodne - mała produkcja wielkiego znaczenia, współczesne rozwiązania ekoenergetyczne infrastruktury urbanistycznej

Pilch Roman

Przegląd Budowlany

|

2022

|

R. 93, nr 7-8

123--128

PL

Rozwój współczesnych środowisk zurbanizowanych nieustannie powoduje wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną. Systemy przesyłowe energetyki krajowej zaprojekowane kilkadziesiąt lat temu ze względu na określone możliwości techniczne wymagają wsparcia technologicznego. Rosnąca liczba prosumentów, klastry energii, OZE, digitalizacja i elektromobilność - to realne wyzwanie współczesnej energetyki światowej. Duże elektrownie konwencjonalne dostarczają energię pasywnym odbiorcom. Niezbędna staje się współpraca źródeł konwencjonalnych i odnawialnych (OZE) produkujących energię elektryczną poprzez zintegrowany system dystrybucji do odbiorców, a także coraz bardziej rozwijane technologie magazynowania energii. Stąd produkcja energii w małych elektrowniach wodnych jako jeden z pierwszych powstałych już w odległych czasach (dawne młyny wodne) sposobów źródeł odnawialnych wymaga rewitalizacji technologicznej, środowiskowej oraz organizacyjnej. Niniejszy artykuł wskazuje na problematykę regulacji organizacyjnej dystrybucji nawet małych ilości wyprodukowanej energii ze źródeł odnawialnych na potrzeby lokalne poprzez dostosowanie sposobów zarządzania produkcją pochodzącą od małych lokalnych producentów, do których należą małe elektrownie wodne oraz inne nowe źródła hydrotechniczne produkcji energii elektrycznej.

EN

The development of contemporary urbanized environments perpetually causes the growth of energy requirements. The energy transmission systems designed several dozen years ago need to be supported by some new technologies because of the fact that old systems have limited potential. A growing number of prosumers, energy clusters, renewable energy sources, the digitalization and the electromobility - that is the real challenge of the contemporary global energy technology. Big conventional power plants provide the energy to passive recipients. The cooperation between conventional sources and renewable energy sources is essential due to the production of the electrical energy by the integrated system to recipients and increasingly developed technologies of the energy storage as well. That is why the energy production in small hydro power stations, as the example of one of the first renewable energy sources - watermills designed years ago needs a revitalization in terms of the technology, the environment and the structure. The present article, indicates issues of some regulation of the distribution - in terms of some organization - of even small amount of the produced energy by renewable energy sources for local needs by adjusting some way of the production management that comes from small local producers who have small hydro power stations and some other new hydrotechnical sources of the electrical energy production.

5

Spatiо-Temporal Study of the Ecological State of Water Bodies Located within the Detached Objects of the Urbanized Territory of Ukraine

Loboichenko Valentyna, Leonova Nataliia, Shevchenko Roman, Strelets Victor, Morozov Andriy, Pruskyi Andrii, Avramenko Oleksandr, Bondarenko Serhiy

Ecological Engineering & Environmental Technology

|

2021

|

Vol. 22, iss. 6

36--44

EN

The paper considers the impact of urbanized areas on the state of water bodies. The impact of various types of anthropogenic activities on water bodies located in cities was shown. In towns, there is worse water resource management than in large cities and the necessity of conducting more detailed research. Using the method of direct conductometry, a spatio-temporal study of the ecological state of water bodies located within the detached objects of the urbanized territory of the Ukraine was carried out using the example of Popasna town. It was shown that fluctuations in the electrical conductivity of these bodies are mainly due to the influence of surface runoff. It was found that in all studied ponds there was a significant drop in the electrical conductivity of water in March 2021, followed by an increase and stabilization in April and May 2021, the characteristic values of electrical conductivity range from 200 to 2900 μS, the relative standard deviation did not exceed 1.5%. The necessity of conducting further, more detailed study of the features of the influence of surface runoff on the water condition in the studied ponds was shown for the purpose of rational management of these water bodies.

6

Kanalizacja ogólnospławna i rozdzielcza – oddziaływanie na środowisko

Mrowiec Maciej

Inżynier Budownictwa

|

2019

|

nr 2

64--67

PL

Zanieczyszczenie wód opadowych odpływających z terenów zurbanizowanych jest dość często bagatelizowane i uznawane za mało istotne. Tymczasem przeciętne stężenia zanieczyszczeń ścieków opadowych są dość znaczne. Planowanie rozwoju systemów kanalizacyjnych na obszarach aglomeracji miejskich powinno uwzględniać odprowadzenie i oczyszczenie wszystkich rodzajów ścieków odprowadzanych do środowiska.

EN

Pollutants in rainwater runoff from urban areas are quite often underestimated and considered to be of minor importance. At the same time, the average concentration of pollutants in precipitation water is quite significant. When planning the development of water and sewage systems in metropolitan areas, one should take into account the disposal and treatment of all types of wastewater discharged into the environment.

7

Wybrane zagadnienia planowania przestrzennego w kontekście istniejącej infrastruktury i budowli podziemnych obszarów zurbanizowanych

Pilch R.

Przegląd Budowlany

|

2018

|

R. 89, nr 7-8

91--95

PL

W artykule przedstawiono współczesne metody zintegrowanych sposobów ustalenia i określenia informacji dotyczących pozostałości po usuwanej zabudowie i infrastrukturze w obszarach zabudowanych, których pozostawienie w gruncie ma istotny wpływ na przebieg procesu inwestycyjnego. Na wybranych przykładach rozpoznania istniejących rozwiązań technicznej infrastruktury podziemnej (kanały sieci deszczowej, tuneli komunikacyjnych lub transportowych albo pozostałości po dawnej zabudowie) wskazano potrzeby dodatkowych analiz przy sporządzaniu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

EN

In the article some modern methods of integrated ways of determine information are presented, methods concerning legacy of old or removed development and technical underground infrastructure, which leaving in the ground have a big impact on tenor of investment process in historical or modern built up areas. On elected examples of diagnosis of existing solutions concerning part of the terrain leaved under part of underground development and infrastructure (for example: wet system channels, industrial or sanitary sewage pipelines, communicational or transport tunnels, containers destined for liquids or remainder of underground tiers or foundations of an old development) state needs to draw up up extra analysis, to draw up a study of new plans of local planning or change of local planning plan and also to hand down administrative decisions concerning development conditions.

8

Layout urbanistyczny miasta zwartego jako przyczynek do projektowania zintegrowanych korytarzy infrastrukturalnych

Borowski K.

Przegląd Budowlany

|

2018

|

R. 89, nr 7-8

96--101

PL

Przedmiotem opracowania jest wygląd i użytkowanie współczesnych miast w zależności od stopnia centralizacji i rozproszenia ich struktury przestrzenno-funkcjonalnej. Omówiono syntetycznie historycznie uwarunkowane układy przestrzeni hierarchicznych, budowanych na bazie siatek urbanistycznych. Współczesne doktryny urbanistyczne opisano na bazie teorii miasta zwartego i poparto przykładami miast nowego urbanizmu. Wprowadzono pojęcie layoutu urbanistycznego jako systemu zarządzania formą i przestrzenią miasta na etapie koncepcyjnym. Zwornikiem spinającym teoretyczny wywód na temat istoty siatek urbanistycznych i relacji miasto zwarte – miasto rozproszone jest optymalizacja zaopatrzenia w media poprzez zintegrowane korytarze infrastrukturalne wg zasad tzw. logistyki miejskiej.

EN

The subject of the study is the appearance and use of modern cities depending on the degree of centralization and the dispersion of their spatial and functional structure. Synthetic historically conditioned arrangements of hierarchical spaces, built on the basis of urban networks, have been discussed synthetically. Contemporary urban doctrines are described on the basis of the compact town theory and supported by examples of the cities of New Urbanism. The concept of urban layout was introduced as a management system of the city’s form and space at the conceptual stage. A keystone linking the theoretical argument on the essence of urban networks and relations Compact City – the city is dispersed optimizing the supply of media through integrated infrastructure corridors according to the principles of the so-called municipal logistics.

9

Kryteria i uwarunkowania programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych obszarów miejskich

Biliński T.

Przegląd Budowlany

|

2018

|

R. 89, nr 3

23--25

PL

Rewitalizacja obszarów miejskich jest bardzo oczekiwanym i ważnym działaniem dla mieszkańców aglomeracji i przyszłych ich pokoleń, a także dla społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Dzisiaj rewitalizacja przestrzeni miejskiej powinna być wręcz działaniem strategicznym. Z jednej bowiem strony mamy coraz szybszy rozwój cywilizacyjny, coraz większe oczekiwania społeczeństwa, z drugiej natomiast – coraz większe zaległości w realizacji niezbędnych przedsięwzięć renowacyjnych obiektów budowlanych, infrastruktury technicznej i drogowej, czy uporządkowaniu zdezorganizowanej przestrzeni miasta.

EN

The revitalization of urban areas is a very much expected and important activity for the inhabitants of agglomerations and their future generations, as well as for the socio-economic development of the country. Nowadays, revitalization of urban space should be regarded even as a strategic activity. On the one hand, we experience increasing development of civilization and growing expectations of society, whereas on the other hand there are more and more arrears in the implementation of necessary renovation projects for construction works, technical and road infrastructure, or arranging the disorganized space of the city.

10

Kanalizacja podciśnieniowa jako rozwiązanie systemów kanalizacji w terenach o gęstej zabudowie

Piętka J.

Przegląd Budowlany

|

2018

|

R. 89, nr 7-8

155--159

PL

System kanalizacji podciśnieniowej jest coraz częściej wykorzystywany w kanalizowaniu terenów o gęstej zabudowie. Specyfika tego systemu umożliwia szybką realizację robót budowlanych, co w istotny sposób ogranicza uciążliwości z tym związane na terenach zurbanizowanych. Płytkie i wąskie wykopy pozwalają na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia katastrofy budowlanej, które jest bardzo wysokie w przypadku realizacji prac w terenach zurbanizowanych o starej i gęstej zabudowie. Brak uciążliwości odorowych, mała awaryjność, odporność na przerwy w dostawie energii elektrycznej oraz wymagany niewielki teren pod budowę stacji próżniowo-pompowej pozwalają na stosowanie z powodzeniem tego systemu w przypadku kanalizowania terenów zurbanizowanych.

EN

The vacuum sewer system can be used more often on densely populated area. The specificity of this system allows for efficient implementation of construction works, which significantly reduces the nuisance associated with this in urban areas. Tiles and a narrow excavation allow for reducing the risk of a construction disasters which is much more probably in urban areas with old and dense urban. This system can be used successfully because of no odor nuisance, low failure rate, resistance to breaks in electricity supply and required small area for construction.

11

Gospodarowanie ciekami wodnymi na terenach zurbanizowanych w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej

Lewandowski P.

Przegląd Budowlany

|

2018

|

R. 89, nr 7-8

142--147

PL

Miasta i tereny zurbanizowane od zarania historii związane są z ciekami wodnymi, nad którymi są najczęściej położone. Obecnie zdecydowana większość rzek płynących przez obszary miejskie nie przypomina cieków naturalnych. Działania polegające na regulacji koryta rzecznego i ujednolicania jego morfologii w konsekwencji prowadzą do zubożenia i niekiedy dewastacji ekosystemów wodnych oraz powodują często nieodwracalne zmiany w obiegu wody. Praca podejmuje tematykę oceny hydromorfologicznej cieków na obszarach zurbanizowanych w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz uwarunkowania z zakresu zarządzania obszarami wód płynących na terenach miejskich w Polsce.

EN

Since the dawn of time, cities and urbanized areas have been linked to watercourses over which they are located most frequently. Nowadays, the vast majority of rivers flowing through urban areas do not resemble natural watercourses. Measures consisting of regulation the riverbed and consolidation of its morphology, in consequence, lead to the impoverishment and sometimes devastation of aquatic ecosystems and often cause irreversible changes in water circulation. The article undertakes the subject of the hydromorphological assessment of watercourses in urbanized areas in the light of the Water Framework Directive and the conditions in terms of management of areas of water flowing in urbanized areas in Poland.

12

Zastosowanie ekranów przeciwwiatrowych do poprawy komfortu wiatrowego przechodniów wokół budynków wysokościowych w Warszawie

Kocoń A., Kłaput R., Flaga A.

Inżynieria i Budownictwo

|

2018

|

R. 74, nr 10

522--526

PL

Omówiono wyniki badań modelowych dotyczących komfortu wiatrowego przechodniów na przykładzie konkretnej zabudowy w centrum Warszawy. Celem badań była ocena możliwości uzyskania wystarczającego poziomu komfortu wiatrowego przechodniów przy użyciu ekranów przeciwwiatrowych.

EN

The paper deals with the problem of pedestrian wind comfort in urbanized area. Investigations concerning pedestrian wind comfort were conducted in the wind tunnel of the Cracow University of Technology. The specific case of building arrangement representing Warsaw center area was considered. The aim of the measurements was to obtain sufficient level of pedestrian wind comfort by using wind protection screens.

13

Oпределение зон затопления от экстремальных осадков на примере города Минск (Беларусь)

Korneev V., Gertman L., Bulak I., Pahomov A.

Budownictwo o Zoptymalizowanym Potencjale Energetycznym

|

2018

|

Vol. 7 Nr 1

73--76

RU

В статье изложены подходы к определению возможных мест затопления урбанизированных территорий на примере г. Минск (Беларусь). Расчеты проводились по двум направлениям: с точки зрения оценки пропускной способности коллекторов дождевой канализации и формирования бессточных понижений рельефа.

EN

The article describes approaches to the determination of possible flooding locations of urbanized areas using the example of Minsk city (Belarus). Calculations were carried out in two directions: from the point of view of estimating the through put capacity of runoff water collectors and the formation of drainless depressions of the relief.

14

Kto ma większy problem w mieście?

Lubiarz M.

Zieleń Miejska

|

2017

|

Nr 10

41--43

PL

Słów kilka o występowaniu gatunków dzikich zwierząt na terenach zurbanizowanych.

15

Delimitacja granic miasta i strefy podmiejskiej Białegostoku

Tokajuk J.

Architecturae et Artibus

|

2017

|

Vol. 9, no. 2

46--57

PL

Pojęcie granicy miasta straciło obecnie sens, sprowadzając się wyłącznie do umownych granic administracyjnych. Celem pracy jest próba określenia funkcjonalnej granicy miasta i jego strefy podmiejskiej. Autor posłużył się metodą analizy rozwoju przestrzennego miasta Białegostoku w kontekście historycznym oraz analizy dotychczasowych wyników badań naukowych, dokumentów planistycznych i przepisów prawa z zakresu zagospodarowania przestrzennego. W rezultacie, w wyniku powyższych analiz, strefa podmiejska została zdelimitowana jako obszar znajdujący się poza obecnymi granicami administracyjnymi miasta o najsilniejszym jego oddziaływaniu i jako obszar intensywnego rozwoju zabudowy mieszkaniowej, wyznaczony istniejącym i projektowanym układem komunikacyjnym. W świetle tendencji rozwoju gospodarczego i procesów urbanizacyjnych można zakładać, że strefa wpływów miasta centralnego znacznie się poszerzy. W przyszłości może obejmować cały obecny obszar funkcjonalny czy obszar metropolitalny jako spójną pod względem przestrzennym i silnie powiązaną funkcjonalnie strefę oddziaływania miasta.

EN

The concept of the borderline of a city has lost its sense nowadays, bringing only to contractual administrative boundaries. The aim of this study was to determine the functional boundary of the city and its suburban area. The author used the method of analyze the development of the city of Bialystok, in a historical context and the method of current research results, planning documents and laws in the field of spatial development. As a result of the analyzes the suburban zone was delimitated as the area outside the administrative city limits of its strongest impact and as an area of intensive development of housing construction. That area is limited by communication system. In the light of the current and changing legal regulations in the field of spatial development and trends of economic development and urbanization processes can be assumed that the zone of influence of the city center significantly expand. In the future that zone can include all current functional area, or the metropolitan area as cohesive in terms of spatial and strongly associated functional zone of the city.

16

Udział azotu mineralnego z opadów atmosferycznych w spływie powierzchniowym z obszaru zurbanizowanego

Chmiel S.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 8

1574--1579

PL

Przedstawiono wyniki badań zawartości rozpuszczonego azotu mineralnego w wodach opadowych i wodach spływających powierzchniowo z obszaru zurbanizowanego (Lublin, Polska E). Stwierdzono, że w wodach spływu powierzchniowego udział azotu z opadu atmosferycznego stanowił średnio ok. 40% i zmieniał się w przedziale 23–87%. Wyniki te wskazują, że do szacowania potencjalnego zanieczyszczenia azotem wód spływających powierzchniowo z obszarów zurbanizowanych i ich wpływu na eutrofizację wód powierzchniowych można wykorzystać monitoring chemizmu wód opadowych.

EN

The content of dissolved inorg. N in 269 water samples from pptn. and in 127 samples of water flowing from municipal sewer into the local river was analyzed by chromatog. in 2009–2011. The share of the N from pptn. in water flowing into river was in av. 40% and varied in the range of 23–87% depending on weather conditions.

17

Monitorowanie geozagrożeń na terenach zurbanizowanych

Łukasik S.

Materiały Budowlane

|

2015

|

nr 11

24--26

PL

Skarpy nadrzeczne ze względu na walory przyrodnicze i kulturowe są atrakcyjnymi obszarami, na których obserwuje się nasiloną ekspansję inwestorów nowych obiektów. W celu ochrony terenów przed antropogeniczną dewastacją i naturalnymi procesami geodynamicznymi konieczne jest prognozowanie zachowania się skarp. Pierwszym obszarem, w przypadku którego prowadzono nowoczesny monitoring, była Skarpa Płocka (1982 – 2002). Korzystając z nabytych doświadczeń, w 2009 r. Zakład Geotechniki i Fundamentowania ITB opracował i zrealizował monitoring trzech obszarów Skarpy Warszawskiej na zlecenie Miasta Stołecznego Warszawy. W ramach projektu określono szczegółowe założenia do pomiarów przemieszczeń pionowych i poziomych systemu reperów ściennych, wgłębnych i inklinometrów w ilości ok. 500 szt. Wykonano 5 cykli pomiarowych, których wyniki zostały zgromadzone w specjalnie opracowanej bazie danych współpracującej z oprogramowaniem Oracle i ArcGis. System monitoringu stanowi ważny element zarządzania zasobami miejskimi, gwarantuje nadzór i kontrolę istniejących obiektów. Sukcesywne gromadzenie danych o przemieszczeniach skarpy jest istotnym elementem w pracach projektowych prowadzonych na rzecz zabezpieczenia zagrożonych odcinków.

EN

Riverside slopes zone are attractive new investment areas due to natural and cultural values. Intensified expansion of new building developers is currently observed. The slope behavior forecast is necessary to properly protect these areas from anthropogenic devastation and natural geodynamic processes. The first area covered with modern monitoring was Skarpa Płocka in 1982 – 2002. Using gained experience the Department of Geotechnics and Foundation in 2009, on City of Warsaw behalf, designed and executed the monitoring system for three areas of Skarpa Warszawska. The detailed guide lines for vertical and horizontal measurements of approx. 500 fix points were developed during the project. There were wall and earth plunge benchmarks installed as well as inclinometers. There were 5 measurement cycles to this day. The results were collected in special developed, cooperating with Oracle and ArcGis software database. The monitoring system is an important part of urban resources management. It guaranties land use planning supervision as well as existing facilities control.Successive collecting data on the slope movements is important element for design work undertaken for the protection of endangered areas.

18

Contemporary environs of watercourses in Szczyrk – the Silesian Beskids

Łysień M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 4-A

45--53

EN

As a town of abundant natural environment resources, Szczyrk provides a good example of the spatial transformations taking place in recent years. The changes also affect watercourses and areas indicated as eligible for the status of protected areas. Nevertheless, the changes now in progress not only fail to comply with the currently valid trends in architecture and urban planning, but also frequently copy erroneous solutions from the past. The existing situation calls for undertaking appropriate actions for the future, which will enable preservation of the natural environment in the possibly unchanged form so that it could coexist with humans and their activities.

PL

Szczyrk jako miasto o bogatych zasobach środowiska przyrodniczego jest przykładem transformacji przestrzennych dokonujących się w ostatnich latach. Zmianom tym podlegają także cieki wodne oraz obszary postulowane do nadania im statusu obszarów chronionych. Jednak dokonujące się przemiany nie tylko rozmijają się z obowiązującymi trendami w architekturze i urbanistyce, lecz często powielają błędne rozwiązania z przeszłości. W istniejącej sytuacji zachodzi potrzeba podjęcia odpowiednich kroków na przyszłość. Umożliwi to zachowanie środowiska naturalnego w możliwie niezmienionej formie tak, by mogło ono koegzystować z działalnością człowieka.

19

Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w miastach i na obszarach silnie zurbanizowanych

Górczyńska M.

Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN

|

2013

|

No 252

87--109

PL

Celem opracowania jest zebranie informacji na temat wskaźników i mierników możliwych do przygotowania na podstawie istniejących zbiorów danych, które posłużyłyby do przygotowania oceny zagospodarowania przestrzennego i ładu przestrzennego w miastach oraz na obszarach silnie zurbanizowanych. Ponadto, w opracowaniu zawarto propozycje gromadzenia i pozyskiwania nowych zmiennych, które byłyby cennym uzupełnieniem i rozszerzeniem dotychczasowych baz danych. Jak zauważył Parteka [2001], największy przyrost nowych czynników rozwojowych w Polsce, często prowadzących do konfl iktu interesów grupowych i społecznych, występuje przede wszystkim w metropoliach, dlatego też właśnie na tych obszarach będzie następowała kumulacja problemów związanych z chaosem przestrzennym, brakiem harmonii i nieładem. Zatem w celu zapewnienia harmonijnego rozwoju przestrzennego w miastach oraz na obszarach silnie zurbanizowanych, kluczowe jest określenie uniwersalnych mierników zagospodarowania i ładu przestrzennego.

EN

The aim of this paper was to provide the indicators for the assessment of land use and spatial order in cities and in urbanized areas. After having presented the state of the art on the spatial order and its categories on the basis of the Polish scientific literature (including the definition given in the Act on Spatial Planning and Land Use 2003), the five criteria for spatial order were set up. Then, the different measures were adopted in order to operationalize each criterion. As the concept of spatial order is highly relative and subjective, the proposition of indicators comprised both quantitative and qualitative data.

20

Znaczenie dróg na obszarze zurbanizowanym w kształtowaniu odpływu i transportu fluwialnego (Kielce)

Ciupa T.

Landform Analysis

|

2012

|

Vol. 19

17-28

PL

W artykule przedstawiono rolę sieci dróg na obszarze zurbanizowanym w kształtowaniu odpływu oraz transportu fluwialnego na przykładzie zlewni Sufragańca (62,01 km2) i Silnicy (49,40 km2). Rzeka Sufraganiec odwadnia zlewnię leśno-rolniczą z rosnącym w dół udziałem terenów zurbanizowanych. Natomiast rzeka Silnica odwadnia początkowo tereny zalesione,a następnie podmiejskie i zurbanizowane 200-tysięcznego miasta Kielce. Wykazano,że w zlewniach zurbanizowanych,o dużej powierzchni i gęstości dróg – w stosunku do zlewni leśnych,rolniczych i podmiejskich wyraźnie wzrasta rola letnich wezbrań opadowych w kształtowaniu odpływu,a roztopowych – transportu fluwialnego. Transformacja fal wezbraniowych na terenach zurbanizowanych polega m.in. na znacznym skróceniu czasu ich koncentracji i opadania oraz szybkim wzroście objętości. Obszary zurbanizowane,a w ich obrębie drogi – w porównaniu do innych rodzajów użytkowania gruntów analogicznej wielkości - wytwarzają znacznie więcej substancji rozpuszczonych i drobnoziarnistego sedymentu,a to wywiera istotny wpływ na dynamikę,wielkość i udział poszczególnych rodzajów ładunków w transporcie fluwialnym. Określone związki między wybranymi wskaźnikami zagospodarowania poszczególnych zlewni cząstkowych - z uwzględnieniem dróg - a charakterystykami odpływu i transportu materiału rozpuszczonego oraz zawiesiny,charakteryzujące się często wysokimi i istotnymi statystycznie współczynnikami determinacji,pozwalają prognozować ich zmiany w miarę wzrostu przeobrażeń antropogenicznych w zlewni.

EN

In this paper,the important role of roads in the shaping of runoff and fluvial transport in an urban area was shown on the example of the catchments of the Sufraganiec River (62.01 km2) and the Silnica River (49.40 km2). The Sufraganiec River drains an agricultural and forested catchment,in which the share of urban areas grows as the river flows downstream. The Silnica River drains a catchment that encompasses initially a woodland area,and then a suburban area and the urban area of the City of Kielce of 200,000 inhabitants. In urban catchments with a substantial area of road surfaces and a high density of roads,in comparison to forested,agricultural and suburban catchments,the role of summer flood stages due to rains clearly increases in terms of shaping the runoff,and the role of snowmelt flood stages increases in terms of their impact on fluvial transport. Flood wave transformations in urban areas occur slightly differently. The flood wave concentration time is substantially shorter. The flood wave reaches its peak height and volume quickly,and then quickly subsides. Urban areas,including roads - in contrast to other forms of land use with a land area of comparable size – produce much more dissolved load and fine-grained sediment,and this impacts the dynamic,the amounts,and the share of specific kinds of loads in fluvial transport. Certain relationships between selected indicators of development of specific sub-catchments,including roads, and the properties of runoff and transport of dissolved load and aqueous suspension,often characterized by high and statistically significant coefficients of determination,allow forecasting changes of the latter as anthropogenic transformations in a catchment keep progressing.