Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ochrona hydrotechnicznych budowli ziemnych przed bobrami i innymi zwierzętami ryjącymi

Kramer Maximilian

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2024

|

Nr 6

18--22

PL

Zwierzęta ryjące mogą uszkadzać zapory ziemne, wały przeciwpowodziowe, kanały irygacyjne. Może to spowodować pęknięcia zapór i powodzie na dużą skalę lub osuszanie zbiorników wodnych. Ponadto aktywność ryjąca na poboczach dróg może prowadzić do erozji, a w najgorszym przypadku do zapadnięcia się nawierzchni drogi lub linii kolejowej. Bobry (Castor fiber), nutrie amerykańskie (Myocastor coypus) i inne gryzonie oraz zwierzęta ryjące powodują znaczne szkody w konstrukcjach ziemnych, zwłaszcza na brzegach rzek, wałach przeciwpowodziowych i groblach. Bawarskie Ministerstwo Środowiska i Ochrony Konsumentów (Bayerisches Staatsministerium für Umwelt und Verbraucherschutz – StMUV) oszacowało populację bobrów w Bawarii w 2018 r. na ok. 22 tys. w 6 tys. miejsc z tendencją rosnącą. W całej Europie według obliczeń BN (Bund Naturschutz in Bayern e.V.) jest ich 500–700 tys.

2

Evaluation of the functionality of seepage prevention structures of dam bodies after a long period of operation – a case study of Otmuchów and Nysa reservoirs

Połomski Maksymilian, Wiatkowski Mirosław

Archives of Civil Engineering

|

2024

|

Vol. 70, nr 3

153--171

EN

The article reviews the technology of construction and functioning of watertight elements of hydrotechnical embankments. A case study of two reservoirs located in the middle course of the Nysa Kłodzka River is described: (1) Otmuchów reservoir functioning since 1933, (2) Nysa reservoir functioning since 1971. The effectiveness of the applied impermeable screens, i.e. a clay screen of the Otmuchów reservoir and a concrete screen of the Nysa reservoir, was assessed and compared. Data from piezometers located at the height of the dam crest along its entire profile were analysed for measurements taken in the years 2020-2022. Indicators such as the distribution and depth of the water level in the dam body and changes in pressure in piezometers under the influence of water level fluctuations in the reservoir were considered. In addition, the scale and frequency of repair and maintenance activities carried out on both facilities were analysed, especially in aspects of the dam body sealing and the need to repair the upstream slope structures, which are directly exposed to filtration and wave action. It was found that, despite the long period of operation of both facilities, they maintain proper water tightness, and the depth of the water level in the embankments reacts only slightly to fluctuations in the amount (height) of stored water. This correlation is more evident closer to the middle part of the dam of the Nysa reservoir, where an abrupt increase in damming height caused a vertical movement of the water table in the embankment, but with a delay of about a week. It was pointed out that both sealing technologies adopted were associated with the need for numerous revitalisation measures, mainly due to dynamic degradation of the stone paving in the area of fluctuations in the level of dammed water in the case of the Otmuchów reservoir and loss of watertightness at expansion joints of concrete slabs protecting the upstream slope of the Nysa reservoir dam.

PL

W artykule dokonano przeglądu technologii wykonania i funkcjonowania elementów wodoszczelnych nasypów hydrotechnicznych. Opisano studium przypadku dwóch zbiorników retencyjnych znajdujących się w środkowym biegu rzeki Nysa Kłodzka: (1) Zbiornik Otmuchów funkcjonujący od 1933 roku, (2) Zbiornik Nysa funkcjonujący od 1971 roku. Poddano ocenie i porównano skuteczność pracy zastosowanych przesłon przeciwfiltracyjnych, tj. ekranu iłowego zbiornika Otmuchów i ekranu betonowego zbiornika Nysa. Przeanalizowano odczyty z piezometrów znajdujących się na wysokości korony zapory wzdłuż całego jej profilu, dla pomiarów wykonywanych w latach 2020-2022. Rozpatrzono takie wskaźniki jak rozkład i głębokość zwierciadła wody w zaporze oraz zmiany ciśnienia w piezometrach pod wpływem wahań poziomu wody w zbiorniku. Ponadto przeanalizowano skalę i częstotliwość działań remontowych oraz konserwacyjnych przeprowadzonych na obu obiektach, szczególnie w aspektach doszczelniania korpusu zapory oraz konieczności napraw ubezpieczeń skarpy strony odwodnej – bezpośrednio narażonej na filtrację i falowanie. Stwierdzono, że mimo długiego okresu pracy obu obiektów zachowują one prawidłową szczelność, a głębokość zwierciadła wody w nasypach jedynie nieznacznie reaguje na wahania ilości retencjonowanej wody. Ta korelacja wyraźniejsza jest bliżej środkowej części zapory zbiornika Nysa, gdzie skokowy wzrost wysokości piętrzenia spowodował pionowy ruch zwierciadła wody w nasypie, jednakże z ok. tygodniowym opóźnieniem. Wskazano, że obie przyjęte technologie uszczelniające wiązały się z koniecznością licznych działań rewitalizacyjnych, głównie w związku z dynamiczną degradacją bruku kamiennego w obszarze wahań poziomu piętrzonej wody w przypadku zbiornika Otmuchów oraz utratą szczelności na dylatacjach płyt betonowych zabezpieczających skarpę odwodną zapory zbiornika Nysa.

3

The Nova Kakhovka dam collapse flooding as seen from Sentinel-1 SAR satellite images

Monti Roberto, Rossi Lorenzo, Reguzzoni Mirko

Advances in Geodesy and Geoinformation

|

2024

|

Vol. 73, no. 1

art. no.e50, 2024

EN

The destruction of the Nova Kakhovka dam in Ukraine on June 6th, 2023, produced an enormous flooding in the entire Kherson region. Thousands of people and agricultural fields were affected, bringing down an economy already devastated by the ongoing war. In addition to that, in the months prior to the collapse, the water level in the reservoir has been firstly decreased to a minimum, before rising it to an all-time maximum. Both these two situations are studied by means of Sentinel-1 SAR images, using the so-called change detection technique, with the aim of identifying those areas that got covered by water due to the Lake Kakhovka level rise and due to the flooding in the downstream region of the dam. The obtained results are then validated through comparison with optical images from Sentinel-2 and Landsat 9 satellites. The initial validation involves a visual assessment of both data types, followed by a more in-depth analysis that includes pixel classification of the optical images. This final step enables a precise quantification and comparison of the extent of the damage. It is clear that the increase of the water level before the dam collapse has worsened the extension and effect of the subsequent flooding.

4

Elektrownie szczytowo-pompowe (ESP) jako magazyny energii

Majewski Wojciech

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 6

7--13

PL

Światowa gospodarka, jak również rosnąca liczba ludności są ściśle uzależnione od dwóch podstawowych czynników: wody i energii. Ostatnie analizy funkcjonowania odnawialnych źródeł energii (OZE), tj. głównie energetyki wiatrowej i fotowoltaiki, wykazują, że mogą one w pełni zapewnić potrzebne ilości energii elektrycznej. Problemem nie jest jednak wytwarzanie tej energii, lecz jej przesyłanie i magazynowanie, bowiem jej wytwarzanie jest bardzo nierównomierne w czasie. W Polsce ok. 80% energii elektrycznej powstaje obecnie w elektrowniach cieplnych opalanych węglem kamiennym lub brunatnym. Jedną z istniejących i coraz częściej stosowanych form magazynowania energii, o wysokiej sprawności, są elektrownie szczytowo-pompowe (ESP). Niniejszy artykuł poświęcony jest zastosowaniu tych elektrowni, istniejących i planowanych, do magazynowania energii elektrycznej.

EN

The global economy, as well as the growing human population, strictly depend on two basic factors: water and energy. Recent analyses of the renewable energy sources (RES) functioning, mainly wind and solar energy, indicate that they can fully meet the demand for electricity. The problem, however, does not lie with production of this energy but with its transfer and storage, as the production considerably varies in time. In Poland, ca. 80% of electricity is generated by hard coal or lignite-fired thermal power plants. One of the existing and increasingly popular forms of energy storage, characterised with high efficiency, are pumped storage power plants. This article is devoted to the possibility to use these plants, existing and planned, to store electricity.

5

Concept of dam reservoirs to deal with climate change impacts

Kotaška Stanislav, Říha Jaromír, Julínek Tomáš

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 9

44--47

EN

The Adapt-Dyje project is being developed in co-operation between Povodí Moravy river agency and the Institute of Global Change of the Czech Academy of Sciences (CAS). The project focuses on the development of a detailed hydrological and hydrodynamic simulation tool for water balance analysis in the Dyje river catchment. The aim is to evaluate the suitability and effectiveness of proposed adaptation measures under climate change conditions. One of the adaptation measures are the reservoirs located at preserved dam sites according to the Plan „Localities for Accumulation of Surface Waters" (LASW). In this study dam sites selected from LASW, namely Borovnice, Kuřimske Jestřabi, Vysočany, Brodce and Plaveč have been analyzed in more details. The purpose of the study is to assess, based on actual hydrological data, the ability to accumulate water for prescribed purposes (water supply for inhabitants and agriculture, flood protection, hydropower, assuring minimum environmental discharge below the dam) and to define rules for dam operation. The study also contains general discussion on the social and environmental conflicts. The analysis shows that 5 mentioned schemes with total reservoir volume 68 mil. m3 can provide about 2 m3/s of water for the supply and have certain flood attenuation effect.

PL

Agencja Povodí Moravy oraz Instytut Globalnej Zmiany Czeskiej Akademii Nauk współpracują przy tworzeniu projektu Adapt-Dyje, mającym na celu opracowanie narzędzia do szczegółowych symulacji hydrologicznych i hydrodynamicznych przeznaczonych do oceny bilansu wodnego w zlewni rzeki Dyje. Celem jest ocena zrównoważonego charakteru oraz skuteczności proponowanych działań adaptacyjnych do zmian klimatu. Jednym z takich działań są zbiorniki wodne umieszczone przy zaporach zgodnie z planem „Miejsc akumulacji wód powierzchniowych”. W tej analizie przeprowadzono szczegółowe badania nad zaporami wymienionymi w planie, t.j. Borovnice, Kuřimske Jestřabi, Vysočany, Brodce and Plaveč. Celem badania jest ocena, na bazie aktualnych danych hydrologicznych, zdolności do gromadzenia wody dla określonych z góry celów (zaopatrzenie w wodę mieszkańców i rolnictwa, ochrona przeciwpowodziowa, energetyka wodna, zapewnienie minimalnego zrzutu poniżej tamy) oraz określenie zasad działania zapory. Badanie obejmuje również ogólną dyskusję na temat konfliktów społeczno-środowiskowych. Analiza wskazuje, że 5 wspomnianych planów z sumą pojemności zbiorników wynoszącą 68 mln m3 może zapewnić dostawę wody na poziomie 2 m3/s oraz wywrzeć wpływ ograniczający skutki powodzi.

6

Impact of flow and damming on water quality of the mountain Raba River (southern Poland) : long-term studies

Szarek-Gwiazda Ewa, Gwiazda Robert

Archives of Environmental Protection

|

2022

|

Vol. 48, no. 1

31--40

EN

Climate change, manifested by long term periods of drought to heavy rainfall, may remarkably modify river flow regimes. We hypothesize that flow prevailing in a given year determines water chemistry of the Carpathian Raba River above and below Dobczyce Reservoir (southern Poland), used for drinking purposes. Based on the mean annual river flow for years 1991-2017, hydrologically dry (HD), hydrologically average (HA) and hydrologically wet (HW) years were distinguished. We found significant differences in the values of most studied physicochemical parameters of river water above and below the reservoir between studied hydrological years (for a period of April‒November). In HD years, the water above the dam had significantly higher temperature and values of conductivity (point pollution source, groundwater inflow), while lower ones of nutrients NO3- and P-tot (diffuse pollution) compared to those in HA and/or HW years. The best GLM models for mean monthly flows above and below the dam include 3-5 factors among which conductivity and NO3 concentration were always present. The reservoir in different ways influences the water chemistry below the dam in HD, HA and HW years. The impact of flow on the water quality in hydrologically varied years is discussed. The obtained results are important for appropriate management in catchment basins of mountain rivers and the protection of dam reservoirs against the eutrophication processes in changing climate and flow regime.

PL

Zmiany klimatu, przejawiające się długotrwałymi okresami suszy lub obfitych opadów, mogą znacząco zmienić roczny reżim przepływów. Stawiamy hipotezę, że przepływ dominujący w danym roku determinuje chemizm wody rzeki górskiej. Celem pracy było określenie (1) różnic w chemizmie wody górskiej rzeki pomiędzy latami hydrologicznie suchymi (HD), przeciętnymi (HA) i mokrymi (HW), (2) wpływu zbiornika zaporowego na chemię wody odpływającej rzeki w różnych latach hydrologicznych, (3) parametrów fizyczno-chemicznych związanych ze średnim miesięcznym przepływem wody w latach HD, HA i HW. Badania prowadzono w karpackiej rzece Rabie powyżej i poniżej Zbiornika Dobczyckiego w południowej Polsce. W oparciu o średni roczny przepływ rzeki z wielolecia 1991–2017 wyróżniono lata HD, HA i HW. Przeanalizowano zmiany parametrów fizyczno- chemicznych wody (temperatura, przewodność elektrolityczna, pH, tlen rozpuszczony, nasycenie tlenem, BZT5, biogeny: NO3-, NH4+, P-tot) pobieranych co miesiąc w okresie kwiecień–listopad. Stwierdziliśmy istotne różnice w chemizmie wody rzeki między badanymi latami hydrologicznymi. W latach HD wody powyżej zbiornika miały istotnie wyższą temperaturę i wartości przewodności elektrolitycznej, natomiast niższe wartości biogenów NO3- i P-tot (zanieczyszczenie obszarowe) w porównaniu do lat HA i/lub HW. Zbiornik w różny sposób kształtował skład chemiczny wody rzeki poniżej zapory w latach HD, HA i HW. Najlepsze modele GLM dla średnich miesięcznych przepływów obejmowały 3–5 czynników, wśród których zawsze występowały przewodność elektrolityczna i stężenia NO3-. Uzyskane wyniki mają istotne znaczenie dla właściwego gospodarowania w zlewniach rzek górskich i ochrony zbiorników zaporowych przed procesami eutrofizacji.

7

The application of a minimum specific energy concept for a fish ladder design

Kubrak Michał, Smoliński Błażej, Riha Jaromír, Kodura Apoloniusz, Popielski Paweł, Jabłoński Kamil

Archives of Civil Engineering

|

2022

|

Vol. 68, nr 1

555--568

EN

Structural solutions in terms of fish ladders and the use of natural materials to construct them often raise concerns regarding the possibility of using the standard calculation methods. The fish ladder being designed on the Wisłok river consists of three pools, separated from each other by baffles made of rock boulders. The purpose of this study was to analyze water surface profiles for fish ladder at specific values of flow rates. The paper presents the results of hydraulic calculations under the conditions of constant flow rate based on the concept of a minimum specific energy. According to this method, water flow through boulders is critical. Thus, it does not take into account head losses, which are hard to estimate and which are the integral part of typical calculation methods, e.g. the use of equations to determine the flow rate of a weir. An additional advantage of this method is that there is no need to assume the flow pattern of one specific weir. Verification calculations of the water depths were conducted using the HEC-RAS software, under an assumption of an one-dimensional steady water flow. Water depths in the fish ladder, calculated using both methods, were similar, despite the adopted different calculation concepts, and can be used in ichthyologic analyses.

PL

Rozwiązania konstrukcyjne przepławek i wykorzystywanie do ich budowy naturalnych materiałów budzą często obawy o możiwości stosowania do ich obliczeń typowych schematów hydraulicznych. Projektowana przepławka na rzece Wisłok składa się z trzech komór, oddzielonych od siebie przegrodami z kamiennych głazów. Celem obliczeń było określenie profilu zwierciadła wody w przepławce przy wybranych wartościach natężeń przepływu wody. Przedstawiono wyniki obliczeń hydraulicznych przepławki przeprowadzone w warunkach stałego natężenia przepływu w oparciu o zasadę minimalnej energii własnej strumienia wody. Według tej metody woda przepływa przez szczeliny lub przelewa się nad głazami przy minimalnym nakładzie energii (przepływ odbywa się ruchem krytycznym). W obliczeniach założono, że głazy są prostopadłościanami, a przekroje poprzeczne szczelin mają kształt prostokąta. Obliczenia weryfikacyjne głębokości wody przeprowadzono programem HEC-RAS w założeniu występowania ruchu ustalonego wody. Obliczone obiema metodami głębokości wody w przepławce są zbliżone, mimo przyjętych różnych koncepcji obliczeń i mogą być wykorzystane w analizach ichtiologicznych.

8

Optimization of technological measures increasing the safety of the Żelazny Most tailings pond dams with the combined use of monitoring results and advanced computational models

Łydżba Dariusz, Różański Adrian, Sobótka Maciej, Stefanek Paweł

Archives of Civil Engineering

|

2022

|

Vol. 68, nr 1

503--518

EN

The paper presents the approach for optimization of preventive/technological measures increasing the safety of tailings pond dams. It is based on the combined use of monitoring results as well as advanced 3D finite element (FE) modeling. Under consideration was the eastern dam of Żelazny Most Tailings Storage Facility (TSF). As part of the work, four numerical models of the dam and the subsoil, differing in the spatial arrangement of the soil layers, were created. For this purpose, the kriging technique was used. The numerical models were calibrated against the measurements from the monitoring system. In particular the readings acquired from benchmarks, piezometers and inclinometers were used. The optimization of preventive measures was performed for the model that showed the best general fit to the monitoring data. The spatial distribution and installation time of relief wells were both optimized. It was shown that the optimized system of relief wells provides the required safety margin.

PL

W artykule przedstawiono podejście do optymalizacji zabiegów technologicznych zwiększających bezpieczeństwo zapór zbiorników odpadów wydobywczych. Opiera się ono na jednoczesnym wykorzystaniu wyników monitorowania oraz modelowania numerycznego 3D w ujęciu metody elementów skończonych. Rozpatrywana jest wschodnia zapora OUOW Żelazny Most. W ramach pracy stworzono cztery modele numeryczne zapory i podłoża, różniace się przestrzennym układem warstw gruntowych. W tym celu wykorzystano technikę krigingu. Na podstawie wyników monitoringu skalibrowano modele numeryczne i wybrano ten, dla którego przeprowadzono procedurę optymalizacji. Zoptymalizowano zarówno rozkład przestrzenny, jak i czas instalacji studni odciążających. Wykazano, że takie rozwiązanie zapewnia, wymagany stosownymi rozporządzeniami, zapas bezpieczeństwa.

9

New method for comparing of particle-size distribution curves

Opyrchał Leszek, Chmielewski Ryszard, Bąk Aleksandra

Archives of Civil Engineering

|

2022

|

Vol. 68, nr 1

63--72

EN

The article discusses a new mathematical method for comparing the consistency of two particle size distribution curves. The proposed method was based on the concept of the distance between two graining curves. In order to investigate whether the distances between the particle size distribution curves are statistically significant, it was proposed to use the statistical test modulus-chi. As an example, the compliance of three sieve curves taken from the earth dam in Pieczyska on the Brda River in Poland was examined. In this way, it was established from which point of the dam the soil was washed away. However, it should be remembered that the size of the soil grains built into the dam does not have to be identical to the grain size of the washed out soil, because the fine fractions will be washed away first, while the larger ones may remain in the body of the earth structure.

PL

Problem porównywania krzywych uziarnienia powstał po wypłukaniu na dolne stanowisko niewielkiej ilości gruntu z korpusu Zapory w Pieczyskach w 2020 r. Ponieważ w 2016 r. również został wypłukany z dolnej cześci zapory grunt, zadano sobie pytanie, czy na podstawie znajomości krzywej uziarnienia można stwierdzić, ze wypłukany materiał pochodzi z tego samego miejsca. W celu zbadania zgodności krzywych uziarnienia zaproponowano metodę statystyczną opartą o koncepcję odległości pomiędzy tymi krzywymi. Za odległość pomiędzy krzywymi uziarnienia rozumiana jest suma wartości bezwzględnych procentowych zawartości masy przechodzącej przez dane sito podzielona przez odchylenie standardowe wyznaczenia zawartości procentowej (wzory (2.1)–(2.4)). Wzór (2.4) upraszcza się gdy procentowa zawartość masy jest obliczana z takim samym odchyleniem standardowym dla każdej krzywej (2.5). Odchylenie standardowe identyfikowane jest z niepewnością standardową wynikającą z pomiaru masy gruntu zebranego na sitach. Kolejne kroki obliczenia tej wartości podane są we wzorach (3.1)-(3.5). Wzór (3.6) to końcowy rezultat obliczenia niepewności standardowej. Zależy ona od pomiarowej niepewności masy oraz od samej masy zebranej na sicie. Tabela 1 oraz tabela 2 prezentują wartość niepewności obliczoną dla typowych mas pobieranych próbek gruntu (100-500 g) i procentowych zawartości gruntu na sicie, dla dokładności pomiarowej wagi 0,1 i 0,5 g. Następnie porównywano krzywe przesiewu próbek pobranych z wypłukanego gruntu w 2016 i 2020 r. oraz krzywej archiwalnej z 1974 r. reprezentującej typowy grunt korpusu zapory (rys. 1).

10

Application of non-contact geodetic measurement techniques in dam monitoring

Zaczek-Peplinska Janina, Kowalska Maria

Archives of Civil Engineering

|

2022

|

Vol. 68, nr 3

49--70

EN

The maintenance of dams, including the protection of reservoir and flood embankments, requires regular control measurements and assessment of their technical condition. The choice of measurement methods, especially in terms of their speed and reliability, become crucial especially when the facilities are endangered due to a natural disaster. However, despite the enormous rapid development of modern geodetic measurement techniques, measurements at most dams are still conducted using classical techniques, such as angular-linear or leveling measurements which require interference with the measured structure. In addition, they need to be personally performed by employees or require visual inspections of the structure or in its protection zone. This article presents non-contact geodetic measurement techniques, such as terrestrial laser scanning, remote sensing classification of intensity and thermovision images recorded with various measurement sensors, digital image correlation, digital photogrammetry, or UAV. They are presented and compared in terms of their reliability, efficiency and accuracy of the obtained data, and the possibility of their automation and integration. As surveyors and hydraulic and geotechnical engineers are increasingly turning to modern measurement technologies, the aim of this paper is to help in selecting appropriate and effective monitoring tools ensuring fast and safe measurements crucial for the safety and maintenance of concrete structures. It presents examples of research based on the use of the modern measuring techniques carried out in recent years by employees of the Faculty of Geodesy and Cartography at the Warsaw University of Technology.

11

Vibration and seismicity monitoring in dam control process

Rudolf Tomas

Gospodarka Wodna

|

2021

|

Nr 11

19--24

EN

Hydraulic structures, dams and technological equipment are exposed to dynamic loads which are caused by natural seismicity and technical seismicity. Measurement of induced vibrations and dynamic motions of structures can be used to find out more facts. It is an effective way to find out if the structure has been exposed to undesired stress or warn in time of possible exceedance of safety limits. Based on the measurement we can also assess the condition of technological equipment. The measurement can be used to assess the realized design of a structure or also as a basis for the design of reconstruction and improvements of constructions. The paper presents practical examples of measurements, conclusions and measures derived from them.

PL

Budowle hydrotechniczne, zapory i urządzenia technologiczne narażone są na obciążenia dynamiczne wywołane sejsmicznością naturalną oraz sejsmicznością techniczną. Pomiary drgań indukowanych i dynamicznych ruchów konstrukcji może posłużyć do poszerzenia wiedzy o budowli. Jest to skuteczny sposób na sprawdzenie, czy konstrukcja została narażona na niepożądane naprężenia lub bieżące ostrzeżenia o możliwym przekroczeniu granic bezpieczeństwa. Na podstawie pomiarów możemy również ocenić stan urządzeń technologicznych. Pomiary mogą być wykorzystany do oceny realizowanego projektu budowli lub jako podstawa do projektowania przebudowy i usprawnień konstrukcji. W artykule przedstawiono praktyczne przykłady pomiarów, wnioski i kroki podjęte na ich podstawie.

12

Liptovská Mara – Bešeňová water management system versus extreme hydrological phenomena

Bednárowa Emília, Škvarka Juraj, Václavík Patrik, Poórová Jana

Gospodarka Wodna

|

2021

|

Nr 9

5--9

EN

The Liptovská Mara – Bešeňová water management system (1967–1975) located in the northern part of central Slovakia is one of the key hydraulic structures of the Slovak Republic. The system is located in the upper section of the river Váh. Its purpose is to produce electricity in peak hours, to ensure flood control and improve flows of the Váh River for the industry and agriculture purposes. The Liptovská Mara reservoir, together with the Orava reservoir on the Orava River, which is the right-side tributary of Váh, are the two main reservoirs to control flows in Váh up to its mouth to the Danube River. Both hydraulic structures use the rivers’ energy potential, significantly reducing flood flows and mitigating possible flood damage. Through coordinated, systemic action they improve the river flow rates, which increases the resources of domestic water and industrial water for irrigation. They also enable the dilution of wastewater and improve self-purification of the river, as well as play a significant role in ensuring a sufficient flow in the Váh River and its derivation channels while using the Vážská cascade hydropower potential. Both reservoirs constitute an important element of the landscape and an integral part of the country’s [economy], being a popular destination for water sports and contributing to the development of tourism. Recurring hydrological extremes are phenomena that accompany the observed climate change and global warming. Short-term flood flows alternate with long periods of drought. Thus, the question of the large water reservoirs’ influence on the hydrological regime of the catchment basin becomes of utmost importance. In this paper, we present the impact of the Liptovská Mara – Bešeňová water management system operation on the runoff conditions in the Váh River.

PL

System gospodarowania wodą Liptovská Mara – Bešeňová (1967–1975), w północnej części Słowacji środkowej, jest jedną z najważniejszych budowli hydrotechnicznych Republiki Słowacji. System jest zlokalizowany w górnym odcinku rzeki Wag. Celem jego jest produkcja energii elektrycznej w godzinach szczytu, kontrola powodzi i poprawa przepływu w Wagu dla potrzeb przemysłu i rolnictwa. Zbiornik Liptovská Mara razem ze zbiornikiem Orawa na rzece Orawa, która jest prawostronnym dopływem Wagu, są górnymi zbiornikami sterującymi przepływami Wagu do jego do ujścia do Dunaju. Obie budowle hydrotechniczne wykorzystują potencjał energetyczny rzek, znacznie redukując przepływy powodziowe i zmniejszając ewentualne szkody powodziowe. Dzięki skoordynowanemu działaniu w systemie poprawia się przepływ w rzece z korzyścią dla zasobów wody użytkowej i przemysłowej lub nawadniania. Umożliwiają również rozcieńczanie ścieków i poprawiają samooczyszczanie rzeki. Odgrywają również znaczącą rolę w zapewnieniu wystarczającego przepływu w Wagu i jego kanałach derywacyjnych przy wykorzystaniu potencjału hydroenergetycznego kaskady Wagu. Oba zbiorniki tworzą jednocześnie scenerię krajobrazu. Zbiorniki te stanowią integralną część kraju, umożliwiają uprawianie sportów i sprzyjają rozwojowi ośrodków turystyki. Powtarzające się ekstrema hydrologiczne są również cechą towarzyszącą rejestrowanym zmianom klimatu i globalnemu ociepleniu. Krótkotrwałe powodzie występują na przemian z długimi okresami suszy. Na pierwszy plan wysuwa się zatem kwestia wpływu dużych zbiorników wodnych na reżim hydrologiczny w zlewni. W niniejszym artykule przedstawiamy wpływ funkcjonowania systemu gospodarki wodnej Liptovská Mara -Bešeňová na warunki odpływu ze zlewni rzeki Wag.

13

Co trzeba wiedzieć o stopniu wodnym Siarzewo? Czy warto go budować? Informacja dla proponentów i oponentów projektu zainteresowanych rzetelną wiedzą, a nie tylko konfliktem. Część I

Zalewski Jacek

Gospodarka Wodna

|

2021

|

Nr 6

22--26

14

40 lat historii Konferencji Technicznej Kontroli Zapór

Winter Jan, Wita Andrzej

Gospodarka Wodna

|

2021

|

Nr 10

5--6

PL

Przedstawiono 40-letnią historię Konferencji Technicznej Kontroli Zapór. Przypomniano genezę oraz osoby, które tworzyły Konferencje. Wyszczególniono również wszystkie Konferencje, które odbyły się w latach 1981–2021.

EN

The paper presents 40-year history of the Technical Dam Control Conference. It recalls the genesis and the people who stood behind organisation of the Conferences. It also lists all conferences held between 1981 and 2021.

15

The capacity of the Sanna river in conditions of the reliable flow and the control discharges of the weir in Zaklików

Michalec Bogusław

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2021

|

no. 1

57--68

EN

The aim of the study was to determine the capacity of a selected section of the Sanna river, designated below the lower site of the weir in Zaklików. The capacity calculations included the conditions of flood water discharge, i.e. the reliable flow and the control flow, determined in accordance with the Regulation of the Minister of the Environment on technical conditions that should be ensured for the hydrotechnical structures and their locations. The paper presents the consequences of changes in the regulations regarding the determination of building type, for which reliable flow and control discharges are determined. These modifications in the regulations have an impact on changes in the determination of the probability value for water discharges related to the analysed weir. The calculation of the capacity of the tested section also took into account its technical condition, specifying the variant of calculations for the lack of maintenance works, i.e. for the current state and for the state after maintenance works, consisting in mowing vegetation on slopes and shaping the surface of river bottom, removing pits and shallows. The results of the calculations of capacity of the measured cross-sections showed that the performance of maintenance works will convey the flow of a Q3% reliable flow in the Sanna river, while the Q1% control flow will not fit into the riverbed and will cause inundation of the adjacent areas.

16

Construction of reservoirs using polymer-mineral materials N1 and PMM

Tokmajan Vache, Vartanyan Artur, Mikayelyan Nver

Budownictwo o Zoptymalizowanym Potencjale Energetycznym

|

2021

|

Vol. 10 Nr 2

31--38

EN

This paper presents technological innovations based on new hydraulic insulating materials, the use of which in reservoir construction will essentially reduce construction costs by up to half. New polymer-mineral based waterproofing materials N1 and PMM can be used to construct inexpensive reservoirs. In particular, a thoroughly mixed mixture of soil taken from the bottom of a reservoir or other substrate with PMM material at a ratio of 30 grams PMM to one kg of the substrate, laid on the bottom of the reservoir with a thickness of at least 10 cm, and tamped down to a layer of 7 cm or less, will withstand at least 2.5-3 atm pressure of water column. A similar result can be obtained if a 5 cm thick layer of N1 material is laid on the reservoir bottom, together with pebbles to reduce the cost of the proposed solution.

17

Możliwości zastosowania elastycznych zapór przeciwrumowiskowych

Twaróg Bernard

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2020

|

Nr 5

68--73

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wybrane metody i rozwiązania ograniczające erozję, zmniejszające transport rumowiska wleczonego oraz poprawiające parametry geomorfologii fluwialnej cieków. Prezentowane rozwiązania są jednymi z częściej stosowanych metod zabezpieczenia koryt cieków. Technologia wykonania jest prosta i szybka, co skutkuje relatywnie niskim kosztem realizacji i eksploatacji. Głównym elementem elastycznych zapór są przyczółki oraz rozpięta pomiędzy nimi specjalna elastyczna siatka o dużych średnicach oczek. Rozwiązania te nie dokonują separacji koryt oraz nie ingerują w stan ekologiczny wód; są proekologiczne, skuteczne oraz równie funkcjonalne, jak stosowane obecnie.

18

Identyfikacja obszarów osuwiskowych w rejonie Jeziora Mucharskiego w aspekcie bezpieczeństwa zapory Świnna Poręba

Szafarczyk Anna

Inżynieria Bezpieczeństwa Obiektów Antropogenicznych

|

2019

|

Nr 4

PL

Wskutek uruchomienia zbiornika retencyjnego i zapory Świnna Poręba na rzece Skawie nastąpiła zmiana poziomu zwierciadła wody płynącej o blisko 30 metrów. W momencie ustalenia tak zwanego normalnego poziomu piętrzenia wody (305.5 m n.p.m.), zbocza doliny zostały całkowicie lub częściowo zalane. Jest to sytuacja skrajnie niekorzystna, gdyż woda jest jednym z podstawowych czynników aktywizujących ruchy masowe. Wykonane badania geologiczne na zboczach zbiornika pozwoliły na wytypowanie rejonów zagrożonych i ich późniejsze zabezpieczenie co stanowiło element zarządzania ryzykiem w trosce o zapewnienie bezpieczeństwa zapory.

EN

As a result of the launch of the Świnna Poręba reservoir and dam on the Skawa river, there has been a change in the level of the water table flowing by nearly 30 meters. At the time when the so-called normal level of water damming (305.5 m above sea level) was established, the valley slopes were completely or partially flooded. This is an extremely unfavorable situation, because water is one of the basic factors stimulating mass movements. The geological surveys carried out on the slopes of the reservoir allowed for the identification of endangered areas and their subsequent securing, which was an element of risk management in the interest of ensuring the safety of the dam.

19

Kaskada Dolnej Wisły : reaktywacja projektu w zasięgu ręki?

Januszek M.

Geoinżynieria : drogi, mosty, tunele

|

2018

|

nr 1

34--36

PL

Grupa Energa od wielu lat rozwija projekt budowy stopnia wodnego na Wiśle – w Siarzewie, poniżej Włocławka. Po licznych perturbacjach, na początku stycznia br., Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy wydał pozytywną decyzję środowiskową dla projektu, co oznacza, że realizacja inwestycji o wartości ponad 2 mld zł będzie się mogła niedługo rozpocząć.

20

Awaria zapory w Pieczyskach na Brdzie

Opyrchał L., Lach S.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 12

407--408

PL

Zapora w Pieczyskach przegradza Brdę w 49,115 km. Jest to jedyna w Polsce zapora ziemna, filtracyjna, wykonana techniką namywania. Od początku jej budowy występowały problemy związane z filtracją i sufozją. Mimo wydłużenia stopy zapory w latach 1978-1980 w korycie odpływowym występowały lokalne przebicia połączone z wynoszeniem niewielkiej ilości piasku. Wiosną 2016 r. nastąpiło w dolnej części przebicie hydrauliczne połączone z wyniesieniem ok. 150 m3 gruntu. O tym traktuje artykuł.

EN

The dam in Pieczyska crosses the Brda River at km 49.115. It is the only earth filtration dam in Poland made with the silting method. Since the beginning of its operation, it has presented problems related to filtration and suffusion. Despite the dam’s toe extension in the years 1978–1980, local piercings occur in its discharge through with some of the sand being carried away. In spring 2016, a hydraulic piercing occurred in the bottom part, following which ca. 150 m3 of soil was taken away.