Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Potencjał produkcji energii elektrycznej przez turbinę wiatrową w zależności od lokalizacji i warunków wietrzności

Nowacka A., Wygoda M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 1

71--76

PL

W ramach projektu ENERGYREGION zostały przeprowadzone badania potencjału energetycznego wiatru dla małych i średnich turbin wiatrowych w wybranych lokalizacjach na Dolnym Śląsku. W tym celu na masztach pomiarowych zostały zainstalowane czujniki prędkości wiatru. Pomiary wiatru były wykonywane przez okres pełnego roku. Na podstawie uzyskanych danych przeanalizowano zależność potencjału energii od szorstkości terenu i prędkości wiatru mierzonej na różnych wysokościach. W publikacji przedstawiono opracowany autorski program „PowerCalculator”, który umożliwia oszacowanie wielkości produkowanej energii elektrycznej przez turbinę, z dostępnego potencjału energii wiatru dla zmiennych parametrów szorstkości terenu i prędkości wiatru mierzonego na różnych wysokościach.

EN

The wind energy potential studies for small and medium-sized wind turbines have been carried out within ENERGYREGION project. For this purpose, measuring masts at selected locations in the Lower Silesia were erected and wind measurements were realized for a full year. Based on the data from measurement sensors, the dependence of the wind energy potential with respect to the terrain roughness and wind speed measured at different heights has been presented. The “PowerCalculator” software has been developed to calculate the wind energy potential for varying values of parameters such as terrain roughness and wind speed at different heights, its applications presented in this paper.

2

Analiza ilościowo-jakościowa wody pobieranej do uzdatniania ze zbiornika Goczałkowice w latach 1990-2013

Nowacka A., Włodarczyk-Makuła M., Panasiuk D.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 1

323--337

PL

Zbiornik Goczałkowicki jest zbiornikiem zaporowym zlokalizowanym na rzece Mała Wisła w regionie wodnym Małej Wisły. Do podstawowych funkcji omawianego zbiornika należą: zaopatrzenie w wodę mieszkańców województwa śląskiego oraz ochrona przeciwpowodziowa. Dodatkowymi funkcjami zbiornika są: wyrównanie przepływów w okresie suszy, ochrona przyrody oraz rekreacja. Woda poddawana uzdatnianiu w ZUW Goczałkowice pochodzi z dwóch niezależnych źródeł zasilania, jakie stanowią zbiornik Goczałkowice oraz zbiornik Czaniec. Woda pobierana ze zbiornika Goczałkowice jest przesyłana do układu technologicznego GO-CZA I, natomiast mieszanina strumieni wody ze zbiorników Goczałkowice i Czaniec zasila ciąg GO-CZA II. W niniejszej pracy przeanalizowano wartości wybranych wskaźników jakości wody pobieranej ze zbiornika Goczałkowice, takich jak pH, temperatura, barwa rzeczywista i mętność, w celu porównania zmian tych wskaźników na przestrzeni 24 lat (1990-2013). Analiza danych z monitoringu wód zbiornika wykazała, że w ostatnich kilku latach wskaźniki jakości wody były na ustalonym poziomie. We wcześniejszym okresie odnotowywano wprawdzie wahania wartości tych wskaźników, ale występowały one incydentalnie. Można zatem stwierdzić, że podwyższone wartości tych wskaźników były związane ze zwiększoną ilością opadów atmosferycznych, które wystąpiły na badanym obszarze i wraz ze spływem powierzchniowym mogły wnieść do zbiornika znaczne ilości zawiesin. Monitorowanie wskaźników jakości wody ze zbiornika Goczałkowice umożliwia odpowiedni dobór parametrów procesowych w trakcie uzdatniania. Jednocześnie wpływa na wzrost poziomu bezpieczeństwa i niezawodności całego systemu zaopatrzenia w wodę.

EN

Goczalkowice dam reservoir is located on the Little Vistula river in the water region of the Little Vistula river. The primary functions of discussed reservoir include: water supplying of the Silesian region inhabitants and flood control. The additional functions of Goczalkowice reservoir are: flow compensation during the drought, nature conservation and recreation. Water subjected to treatment in the WTP Goczalkowice is derived from two independent sources: Goczalkowice reservoir and reservoir Czaniec. In selected WTP regular analysis of water quality indicators are conducted. Water taken from the reservoir Goczalkowice is transferred to the technological system GO-CZA I. In the other hand a mixture of water streams from reservoirs Goczalkowice and Czaniec is supplying to a system GO-CZA II. In this article the values of selected quality indicators (pH, temperature, turbidity and true colour) of water derived from the Goczalkowice reservoir were analyzed. The aim of this study was to compare the values of these indicators throughout 24 years (1990-2013). Analysis of data from the water monitoring of reservoir has revealed that in the past few years, water quality indicators were at a predetermined level. In the earlier period were recorded fluctuations in the value of these indicators, but they occurred incidentally. It can therefore be concluded that the increased values of these indicators were associated with increased amounts of atmospheric rainfall on investigated area. The runoff could bring to reservoir a significant amount of suspensions. Monitoring of water quality indicators, increases safety and reliability of the entire system of water supply.

3

Koncepcja metodyki oceny ryzyka w narażeniu na hałas

Boczkowska K., Frątczak M., Nowacka A.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Łódzka

|

2014

|

z. 58

5--26

PL

Artykuł przedstawia opracowaną metodykę oceny ryzyka narażenia na hałas słyszalny i ultradźwiękowy. Hałas jako najczęściej występujący czynnik zagrożenia w środowisku pracy, powoduje znaczący odsetek chorób zawodowych. Literatura przedmiotu jak i doniesienia z praktyki gospodarczej wykazują na istnienie luki w zakresie metodyki szacowania ryzyka w narażeniu na hałas. Wykorzystane skale pięciostopniowe, umożliwiają oszacowanie ryzyka w sposób precyzyjny, co wpływa na jakość wykonywanej analizy i skuteczność podejmowanych działań, również w stosunku do grup pracowniczych szczególnego ryzyka (młodocianych, kobiet w ciąży).

4

Charakterystyka osadów powstających w procesach uzdatniania wody ze szczególnym uwzględnieniem osadów pokoagulacyjnych

Nowacka A., Włodarczyk-Makuła M.

Technologia Wody

|

2014

|

Nr 6 (38)

34--39

PL

W zależności od stosowanych metod oczyszczania wody, powstają produkty odpadowe w postaci ścieków i osadów ściekowych. Do procesów, jakie związane są z okresowym powstawaniem ścieków, należy zaliczyć filtrację (płukanie filtrów), procesy membranowe i wymianę jonową (regeneracja jonitów). Osady, natomiast, powstają w czasie takich procesów jednostkowych, jak: koagulacja solami glinu lub żelaza, zmiękczanie wody metodą strąceniową czy odżelazianie poprzez utlenianie jonów żelaza Fe(II) do Fe(III). Największe ilości osadów powstają podczas procesu koagulacji. Na ilość, skład i właściwości osadów mają wpływ: jakość i ilość uzdatnianej wody, rodzaj i dawka stosowanych koagulantów, a także warunki procesowe (głównie mieszanie). Z doniesień literaturowych wynika, że ilość powstających osadów po procesie koagulacji wody zmienia się w zakresie od o,i do 5,0% dobowej wydajności zakładu uzdatniania wody. Uwodnienie osadów pokoagulacyjnych zależy od rodzaju osadnika oraz częstotliwości usuwania osadów, i przyjmuje wartości z zakresu 98,5-99,9%. Charakterystyczną cechą osadów i popłuczyn powstających po procesie koagulacji solami glinu i żelaza jest to, że mogą zawierać toksyczne metale, np.: arsen (As), bar (Ba), kadm (Ca), chrom (Cr), nikiel (Ni), ołów (Pb) oraz cynk (Zn). Klasyfikacja i sposób unieszkodliwiania lub zagospodarowania osadów po koagulacji wody mogą być określane na podstawie testów wymywalności EP lub TCLP. Osady te poddawane są odwadnianiu i, w zależności od składu, mogą być wykorzystywane do rekultywacji terenów. Najczęściej jednak są deponowane na składowiskach odpadów.

EN

Depending on the methods of water purification various waste products are created. For processes that are associated with the periodic formation of waste water should be included: filtration (cleaning the filter), membrane processes and ion exchange (regeneration of ion exchangers). While sludge are generated during processes such as: coagulation with aluminum or iron salts, water softening by the precipitation or iron removal by oxidation of iron Fe(II) to Fe(III). In accordance with the polish classification, waste from installations and devices for waste management of drinking water treatment are classified as group of 19 09. The largest amounts of sludge are formed during the coagulation process. On the quantity, composition and properties of the sludge has influence: the quality and quantity of treated water, the type and dose of used coagulants and also process conditions (mainly mixing). On the basis of the literature review has been reported that the amount of sludge after water coagulation process varies in the range from 0.1 to 5.0% of daily efficiency of water treatment plant. Sludge which are generated by the application of aluminum(VI) sulfate are less vul¬nerable for dewatering than sludge from water secreted in the case of iron sulfate(III) and a pre-hydrolyzed coagulants. Hydration of post-coagulation sludge depends on the type of settling tank, frequency of removing sludge and assumes values in the range of 98.5 - 99.9%. A characteristic feature of sludge and washings after coagulation with aluminum and iron salts is that they may contain toxic metals such as: arsenic (As), bar (Ba), cadmium (Ca), chromium (Cr), nickel (Ni), lead (Pb) and zinc (Zn). The concentration of mentioned metals in the sludge depends primarily on the type of coagulant. Classification and method of disposal or management of sludge after coagulation of water is determined by EP leaching tests or TCLP test procedure. Typically, these sludge are dewatered, concentrated and dried. Depending on the composition of dehydrated sludge can be used for land recultivation, but the most common are deposited in landfills.

5

Wpływ wybranych koagulantów glinowych wstępnie zhydrolizowanych na poprawę jakości uzdatnianej wody

Nowacka A., Włodarczyk-Makuła M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2014

|

Tom 16, cz. 1

336--350

EN

The purpose of the present study was to compare the effectiveness of coagulation process conducted using classical non-hydrolyzed coagulant - aluminum(VI)sulfate and pre-hydrolyzed coagulants: Flokor1ASW/B and Flokor 105 V. Water samples subjected to coagulation were collected from selected water treatment plant after pre-ozonation process. Instantaneous samples were taken in winter season. True colour of water amounted 7.0 mg Pt/L and turbidity was 7.29 NTU. The study in laboratory scale was carried out with the usage of a six beaker flocculator. Volumetric coagulation was performed in water samples of the vol- ume of 1 L. In six beakers, rapid-mixing (3 min at the rotational speed of 200 rpm) was followed by 30 min slow mixing (at 30 rpm). After coagulation the samples were subject to 60 min sedimentation. The coagulant dose was optimized for minimum colour, turbidity and UV254 absorbance values using conventional jar testing procedures. The coagulation performance was examined with a range of dosages 0.4-1.4 mg Al/L for pre-hydrolyzed coagulants. In case of alumi- num(VI)sulfate ranged from 1.6-2.6 mg Al/L. The optimum dose for aluminum(VI)sulfate amounted 2.2 mg Al/L. For prehydrolyzed coagulants, the doses were much lower, i.e. 1.4 mg Al/L. Also less wear of water alkalinity was obtained than in case of aluminum(VI)sulfate. The effectiveness of removal of turbidity for ALK, Flokor 1ASW/B and Flokor 105V was 62.6%, 73.0% and 69.0% respectively. Effectiveness of coagulants was compared on the basis of concentration of selected water quality indicators (turbidity, absorbance at 254 nm) after coagulation process (for optimal doses). For the assessment if the differences were statistically significant Student's t test for difference of two independent trials was used. In all examined cases it was found that the use of different types of coagulants is statistically significant for the achieved effects of coagulation. Calculated values were higher than theoretical. (td>tt). The use of pre-hydrolyzed aluminum coagulants improves the efficiency of the coagulation process, and reduce the wear of coagulants in comparison with previously used alumi- num(VI)sulfate. After application of Flokor 1ASW/B the best results (among the investigated coagulants) for the chosen contaminant removal were obtained, more than 46,3% decrease of DOC and 75,0% decrease of UV254 absorbance.

6

Usuwanie związków organicznych i wybranych węglowodorów aromatycznych ze ścieków koksowniczych

Turek A., Włodarczyk-Makuła M., Nowacka A.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2014

|

Tom 16, cz. 1

453--469

EN

The aim of this study was to determine the effectiveness of the removal of selected 7 PAHs (naphthylene, acenaphthene, fluorene, phenanthrene, pyrene, benzo (a) anthracene, chrysene) from coke wastewater. Hydrogen dioxide is used as the oxidant at doses of 50, 100, 300, 600, 900, 1000, 2000 mg/L. PAH removal efficiency was based on the initial concentration in the wastewater coke. Examined changes in general indicators of organic pollu- tants such as COD, TOC in the process. TOC conversion ratio were determined at COD. amounted to 6.11. On the basis of the parameters CODobl and TOC the optimal dose for the oxidation process was from 600 to 1000 mg/L. Quantitative and qualitative analysis of PAH was performed using a gas chromatograph mass spectrometer. The optimal dose for 7 PAHs was 300 mg/L. PAH removal from wastewater 73% for the 3-ring compounds and 67% for the 4-ring hydrocarbons.

7

GIS-based method for wind farm location multi-criteria analysis

Szurek M., Blachowski J., Nowacka A.

Mining Science

|

2014

|

Vol. 21

65--81

EN

The paper presents a GIS-based method for selecting an optimum location of wind farm on the case study of the Prusice commune in Lower Silesia (SW Poland). The adopted multi-criteria approach utilises the Analytic Hierarchy Process (AHP) and Weighted Linear Combination (WLC) methods to determine weights of sitting criteria (factors and constraints), and to develop a composite suitability map from single-factor maps representing these criteria. The adopted sitting criteria have been identified based on literature review, and include: technical, spatial, social and environmental aspects of wind farm development, and also address specific geographical constrains of this part of Poland. The most suitable and suitable areas have been presented on a wind farm suitability map for the commune. The area size of the largest suitable spots (14) varies from 10 to 64 ha. The proposed method and the results of this work can be used to support sustainable spatial policy and spatial development on all levels of public administration related to renewable resources use.

8

Usuwanie ubocznych produktów utleniania i dezynfekcji wody

Nowacka A, Włodarczyk-Makuła M.

Ekologia i Technika

|

2014

|

R. 22, nr 1

11--17

PL

W pracy przedstawiono przegląd literatury odnośnie usuwania prekursorów ubocznych produktów utleniania i dezynfekcji wody. Zmniejszenie ilości zanieczyszczeń wywołanych obecnością substancji organicznych naturalnie występujących w wodach (NOM) oraz mikroorganizmów jest jednym z podstawowych celów uzdatniania. Obecność NOM ma bezpośredni wpływ m.in. na smak, zapach i barwę wody. Prowadzi do zwiększonego zapotrzebowania na koagulanty i dezynfektanty oraz podwyższonego zużycia chloru w sieci wodociągowej. Może to być przyczyną wtórnego zanieczyszczenia wody w sieci dystrybucyjnej. W ostatnich latach prowadzone są liczne badania mające na celu usuwanie ubocznych produktów utleniania/dezynfekcji wody. Nowe rozwiązania technologiczne polegają na zmianie warunków prowadzenia klasycznych procesów, wprowadzaniu nowego rodzaju koagulantów i reagentów chemicznych. Coraz więcej uwagi poświęca się procesom pogłębionego utleniania, dezynfekcji fizycznej, wymianie jonowej na selektywnych żywicach czy ciśnieniowym procesom membranowym. Zastosowanie promieniowania ultrafioletowego do dezynfekcji pozwala na uniknięcie postawania UPD lecz nie zabezpiecza wody w sieci wodociągowej przed wtórnym rozwojem mikroorganizmów.

EN

The paper presents a literature review for the disposal of oxidation and disinfection by-products of water. Reduction of the pollution amount caused by the presence of naturally occurring organic matter (NOM) in water and microorganisms is one of the fundamental objectives of treatment. The presence of NOM has a direct impact on the taste, smell and colour of water. It leads to an increased demand for coagulants and disinfectants and higher consumption of chlorine in the water supply system. It may be the reason of water secondary pollution in the distribution network. In recent years, numerous studies are conducted in order to remove by-products of the oxidation / disinfection. New technologies involve changes to the conditions for classical processes, the introduction of new types of coagulant and chemical reagents. Greater attention is devoted to advanced oxidation processes, physical disinfection, ion-exchange on selective resins or pressure-driven membrane processes. In the disinfection a better solution is to use ultraviolet radiation. The problem is, however, insufficient water supply protection against secondary microbiological growth.

9

The coagulant type influence on removal efficiency of 5- and 6-ring PAHs during water coagulation process

Nowacka A., Włodarczyk-Makuła M.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2014

|

No. 13

63--73

EN

The article presents results on investigation of the removal efficiency of selected 5- and 6-ring polycyclic aromatic hydrocarbons (benzo[a]pyrene, benzo[b]fluoranthene, benzo[k]fluoranthene, benzo[j]fluoranthene, benzo[g,h,i]perylene, indeno[1,2,3-cd]pyrene, dibenzo[a,h]anthracene) from water during coagulation and sedimentation process. Two pre-hydrolyzed aluminum coagulants: PAX XL 19H and FLOKOR 105V were chosen for research. Process was carried out at optimum process parameters: rapid-mixing - 3 min at the rotational speed of 200 rpm, slow mixing - 10 min at 30 rpm, sedimentation - 60 min. The removal effectiveness was dependant on coagulant type and its composition. Better results in the removal of 5-and 6-ring PAHs were obtained after application of FLOKOR 105V (lower aluminum content) than after using PAX XL 19H.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące skuteczności usuwania wybranych 5- i 6-pierścieniowych węglowodorów aromatycznych (benzo[a]piren, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, benzo[j]fluoranten, benzo[g,h,i]perylen, indeno[1,2,3-cd]piren, dibenzo[a,h]antracen) z wody w procesie koagulacji. Do badań wybrano dwa koagulanty glinowe wstępnie zhydrolizowane: PAX XL 19H oraz FLOKOR 105V. Próbki wody pobrano po procesie ozonowania wstępnego w wybranym zakładzie uzdatniania wody. Poboru dokonano w sezonie jesiennym. Celem badań było określenie wpływu rodzaju koagulantu na skuteczność usuwania 5- i 6- pierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Proces prowadzono przy zastosowaniu optymalnych dawek koagulantów (1.2 mg Al3+/L) i przy optymalnych parametrach procesowych: szybkie mieszanie - 3 min, 200 obr/min, wolne - 10 min, 30 obr/min, sedymentacja - 60 min. Przeprowadzone badania pozwoliły na stwierdzenie, że skuteczność usuwania wybranych 5- i 6- pierścieniowych WWA zależała od rodzaju stosowanego koagulantu. Większą efektywność (38.6% ) w usuwaniu tych węglowodorów uzyskano po aplikacji preparatu FLOKOR 105V mimo mniejszej zawartości glinu i zastosowaniu identycznej dawki w porównaniu z PAX XL 19H. Po zastosowaniu koagulantu o nazwie FLOKOR 105V spadki stężenia 5- i 6-pierścieniowych WWA wynosiły odpowiednio o 40.2% oraz 64.4%.

10

Ocena możliwości ko-fermentacji osadów koksowniczych i komunalnych

Macherzyński B., Włodarczyk-Makuła M., Turek A., Nowacka A.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2013

|

nr 150 (30)

79-91

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zmian właściwości fizyczno-chemicznych podczas procesu kofermentacji osadów koksowniczych z komunalnymi. Proces prowadzono w temperaturze 37°C przez 20 dób dla trzech mieszanin osadów. Mieszanina osadów surowych i nadmiernych zaszczepionych przefermentowanym stanowiła próbkę kontrolną. Pozostałe dwie próbki to w/w mieszaniny z dodatkiem osadów koksowniczych w ilości 5% i 15% v/v. Stopień rozkładu substancji organicznych wynosił 28% w osadach kontrolnych oraz 27% i 24% odpowiednio w osadach z dodatkiem 5% i 15% osadów koksowniczych. Podczas fermentacji osadów kontrolnych sumaryczna ilość biogazu sięgała 5727 cm3/dm3. Gdy do osadów wprowadzono 5% osadów koksowniczych sumaryczna produkcja biogazu wynosiła 5126 cm3/dm3, natomiast w przypadku, gdy do osadów wprowadzono 15% osadów przemysłowych, sumaryczna produkcja biogazu była najmniejsza i nie przekraczała 3700 cm3/dm3.

XX

The paper presents results of research on changes in the physico-chemical properties during co-fermentation process of coke and municipal sludges. The process was carried out at 37°C for 20 days, for the three mixtures of sludge. The mixture of raw sludge and excessive sludge inoculated with fermented sludge was a control sample. The other two samples are mixtures with the addition of coke sludge in the amount of 5% (B1) and 15% (B2). The degree of decomposition of organic matter was 28% for control sludges and 27% and 24%, respectively, for sludge B1 and B2. The largest summary production of biogas was obtained for the control sludges (5727 cm3/dm3.). In the reactor, to which a 5% of coke sludge was introduced the total production was lower and amounted 5126 cm3/dm3. In the case, when a 15% of coke sludge was introduced total biogas production amounted 3653 cm3/dm3.

11

Zmiany stężenia ogólnego węgla organicznego w wodzie podczas procesów uzdatniania

Nowacka A., Włodarczyk-Makuła M., Sperczyńska E., Turek A.

Technologia Wody

|

2013

|

Nr 1 (21)

14-23

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zmian stężenia związków organicznych, wyrażonych wskaźnikiem ogólnego węgla organicznego (OWO), w próbkach wody po poszczególnych procesach uzdatniania, prowadzonych w wybranym zakładzie uzdatniania wody. Materiałem badawczym była woda: surowa, po ozonowaniu wstępnym, koagulacji klasycznej i sedymentacji, koagulacji kontaktowej prowadzonej w pulsatorach, filtracji na pospiesznych filtrach piaskowych, ozonowaniu pośrednim, adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji w procesie chlorowania. Równolegle do OWO oznaczono takie wskaźniki jakości wody, jak: rozpuszczony węgiel organiczny (RWO) oraz absorbancję właściwą w nadfiolecie (SUVA). Analiza wyników badań wykazała, że wartości OWO w wodach surowych czerpanych z ujęć powierzchniowych były w zakresie od 4,87 do 6,39 gC/m3. W przypadku RWO stężenie w pierwszej linii (3,84 gC/m3) było na tym samym poziomie co w drugiej (4,07 gC/m3). Wartości wskaźników OWO i RWO ulegały stopniowemu obniżeniu, przy jednoczesnym wzroście udziału procentowego RWO w OWO. Stężenie końcowe OWO było niższe od początkowego 48% i 32%, odpowiednio w liniach technologicznych I i II. Spadek wartości wskaźnika RWO był w zakresie od 26 do 30% w odniesieniu do wartości w wodzie surowej.

EN

In this paper, changes in concentration of organic compounds expressed in indicator of total organic carbon during water treatment processes were investigated. Water samples were collected once after subsequent stages of treatment in chosen water treatment plant in the springtime. The subject of analysis were: raw water, water after pre-ozonation, classical coagulation and sedimentation, water after coagulation using pulsators, filtration through sand filters, water after intermediate ozonation, adsorption on activated carbon and water after final chlorine-disinfection. In addition, selected indicators of water quality, such as: dissolved organic carbon (DOC) and specific ultraviolet absorbance (SUVA) were also investigated. Analysis of the results showed that the values of TOC in the raw water derived from surface water intakes ranged from 4.87 to 6.39 gC/m3. DOC concentration in water in first production line (3,84 gC/m3) was at the same level like in second line (4,07 gC/m3). The concentration of TOC and DOC was lower after another water treatment processes in both production lines. The final concentration of TOC was lower than the initial 48% and 32%, respectively in the process lines I and II. Decrease of DOC values was in the range of 26 to 30% with respect to the initial values.

12

Związki organiczne oznaczane jako AOX w uzdatnianej wodzie

Nowacka A, Włodarczyk-Makuła M, Dąbek L, Ozimina E

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2013

|

T. 16, nr 1

69--79

PL

Przedstawiono wyniki badań dotyczące zmian sumarycznego stężenia związków organicznych podczas procesów uzdatniania wody. Próbki wody pobrano w sezonie wiosennym w wybranym zakładzie uzdatniania wody. W tym zakładzie procesy uzdatniania prowadzone są równolegle w dwóch niezależnych ciągach technologicznych. Próbki do badań pobrano po kolejnych etapach uzdatniania jako chwilowe. Analizie poddano próbki wody: surowej, po ozonowaniu wstępnym, koagulacji objętościowej i sedymentacji, koagulacji kontaktowej w pulsatorach, filtracji na filtrach piaskowych pospiesznych, po ozonowaniu pośrednim, adsorpcji na filtrach węglowych oraz końcowej dezynfekcji z zastosowaniem chloru. Dodatkowo wodę uzdatnioną poddano ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe w warunkach laboratoryjnych. Jakość wody scharakteryzowano poprzez wykonanie wybranych wskaźników jakości wody, takich jak: pH, mętność, chemiczne zapotrzebowanie na tlen (ChZTCr) oraz absorbancja w nadfiolecie UV254 (przed i po sączeniu). Mętność w wodzie surowej była w zakresie od 4,92 do 5,60 NTU. Po końcowym etapie uzdatniania usunięcie związków powodujących mętność w odniesieniu do wody surowej wynosiło 91÷92%. W przypadku ChZTCr odnotowano obniżenie wartości o 60% w pierwszej linii produkcyjnej, podczas gdy w drugiej wartość ChZTCr była na poziomie początkowej (5% mniejsza). Stężenie związków chlorowcoorganicznych wyrażono poprzez oznaczenie wskaźnika AOX (adsorbowalne związki chlorowcoorganiczne). Wskaźnik ten jest stosowany do oznaczania grupy halogenowych pochodnych organicznych adsorbowanych na węglu aktywnym. Stężenie AOX w wodzie pobieranej z ujęcia powierzchniowego wprowadzanej do ciągu uzdatniania było w zakresie 0,104÷0,140 mg Cl-/dm3. W wodzie uzdatnionej natomiast stężenia były większe i wahały się w granicach od 0,142 do 0,153 mg C-/dm3.

EN

The paper presents research results concerning changes in the total concentration of organic substances during water treatment processes. The water samples were collected in the spring season in the selected water treatment plant. In this WTP water treatment processes are carried out simultaneously in two independent production lines. Water for treatment is collected from two independent water supply sources. Raw water transferred to the first line is derived from dam reservoir. In case of the second line, water is taken from two independent surface water intakes. Samples for analysis were taken after successive stages of treatment. The subject of analysis were: raw water, water after pre-ozonation, classical coagulation and sedimentation, water after coagulation using pulsators, filtration through sand filters, water after intermediate ozonation, adsorption on activated carbon and water after final chlorine-disinfection. In addition, treated water was exposed to ultraviolet radiation in the laboratory conditions. Water quality was characterized by performing selected indicators of water quality, such as: pH, turbidity, chemical oxygen demand (CODCr) and UV absorbance at 254 nm (before and after filtration through 0.45 μm membrane filters). The value of the turbidity in the raw water was in the range of 4.92÷5.60 NTU. In the case of absorbance at 254 nm value (after filtration) and CODCr concentration were ranged between 0.044÷0.078 and 8.2÷19.7 mg O2/dm3, respectively. After the final treatment stage removal of compounds causing the turbidity, in relation to raw water was 91÷92%. In the case of CODCr concentration there was a decline of 60% in the first production line, while on the second line the value of CODCr was on the initial level (5% lower). In the case of UV absorbance at 254 nm before and after filtration there was a decrease in a range of 93÷96% and 98÷99%, respectively. The concentration of halogenated organic substances was expressed by determining AOX indicator (adsorbable organic halogens). This indicator is used to designate a group of organic halogen derivatives adsorbed on activated carbon. The concentration of AOX in water taken from surface intake introduced into the treatment was in the range of 0.104÷0.140 mg Cl−/dm3, whereas in the treated water ranged between 0.142÷0.153 mg Cl−/dm3.

13

Prognoza użytkowania kruszyw łamanych w Polsce do 2020 roku i rola regionu dolnośląskiego w ich produkcji

Resak M., Nowacka A., Tomaszewska H.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 5-6

160--165

PL

W artykule podjęto próbę określenia zużycia kruszyw łamanych do 2020 roku w odniesieniu do trzech scenariuszy rozwoju gospodarczego kraju: dynamicznego, umiarkowanego i spowolnienia gospodarczego. Za najważniejsze czynniki mogące wpłynąć na przyszły poziom zapotrzebowania na kruszywa uznano dynamikę rozwoju budownictwa i postęp w realizacji programów budowy nowych dróg oraz modernizacji istniejących odcinków sieci drogowej i kolejowej. Dla każdego ze scenariuszy rozwoju kraju przyjęto inne tempo zużycia cementu i realizacji programów inwestycyjnych dotyczących dróg i kolei. Na tej podstawie obliczono przyszłe zapotrzebowanie na kruszywa łamane na poziomie całego kraju, a następnie opracowano prognozę wydobycia surowców skalnych do ich produkcji na Dolnym Śląsku. Wysokość produkcji dolnośląskich kamieni łamanych i blocznych kształtowana jest bowiem przez zapotrzebowanie w innych regionach kraju, a Dolny Śląsk dostarcza największą ilość kruszyw łamanych na rynek krajowy.

EN

A demand for crushed aggregates in Poland till 2020 with respect to three scenarios of the country’s development (dynamic development, moderate development and economic slowdown) was estimated in the paper. Dynamics in the building construction sector and progress in the construction of new roads and modernization of existing road and rail networks were found to be the most crucial factors influencing the future demand for aggregates. For each scenario of the country’s development different of rates of cement consumption and different progress of road and rail investments were considered. On this basis future demands for crushed aggregates in Poland were calculated and forecasts of natural stone production were presented for the Lower Silesia region. The level of aggregates production in the Lower Silesia results from the demand in other parts of the country – the region delivers the largest amount of aggregates to national market.

14

Proces ewidencjonowania waloryzowanych złóż surowców skalnych w bazie danych

Borowicz A., Duczmal M., Ślusarczyk G., Nowacka A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 2

173--179

PL

W artykule przedstawiono opracowane w Poltegor-Instytut IGO bazy danych. Zaproponowane bazy danych mają umożliwiać ewidencję waloryzowanych złóż surowców skalnych do prowadzenia wszechstronnych analiz wariantowych scenariuszy ich zagospodarowania. Racjonalne wykorzystanie danych geośrodowiskowych ułatwi zarządzanie nie tylko środowiskiem naturalnym, ale wspomoże także wiele procesów inwestycyjnych.

EN

In this article was described new databases worked in Poltegor-Instytut IGO. These databases will to make possible of valorized rock raw material deposits recording to make versatile analyses of deposits development. Efficient using of geo-environmental data will to make easy to management of natural environment and to aid of many investments as well.

15

Zmiany stężenia azotu amonowego i azotanowego podczas uzdatniania wody w Zakładzie Uzdatniania Wody Goczałkowice

Nowacka A., Włodarczyk-Makuła M., Macherzyński B.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2012

|

nr 145 (25)

46-55

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące zmian stężenia azotu amonowego (N-NH4+) i azotu azotanowego (N-NO3-) w wodach pobranych po poszczególnych procesach uzdatniania prowadzonych w ZUW Goczałkowice. Kolejne procesy, zarówno w ciągu technologicznym GO-CZA I, jak i GO-CZA II, pozwoliły na obniżenie stężenia azotu amonowego do wartości poniżej poziomu oznaczalności.

EN

Water Treatment Plant (WTP) in Goczałkowice belongs to the Upper Silesian Waterworks in Katowice. Production of WTP Goczałkowice is around 45% of the total production of drinking water in the whole water-works. The paper presents results of studies on changes in the concentration of ammonium nitrogen (N-NH_4^+) and nitrate nitrogen (N-NO_3^-) in water collected after various treatment processes. Determination of am-monium nitrogen was carried out using Nessler reagent and nitrate nitrogen - colorimetric method with brucine reagent. In subsequent processes, in-line GO-GO CZA CZA and II, there was a decrease of ammonium nitrogen concentrations below the level of quantification. The limit value of ammonium ions in drinking water specified in the Regulation Ministry of Health from 20th April 2010 is 0.50 mg NH4+/dm3. Water treated in WTP Goczałkowice meets these requirements and the concentration of ammonium nitrogen is much lower than the limit specified in regulation. In these regulation there is also acceptable concentration of nitrates in the water for human consumption (50 mg NO3-/dm3). After appropriate con-version of nitrate nitrogen to nitrates may be concluded that also in this respect, water treated in WTP Goczałkowice meet the legal quality requirements.

16

Zmiany absorbancji w nadfiolecie (UV254) w wodzie w procesach uzdatniania

Nowacka A., Włodarczyk-Makuła M.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2012

|

R. 17, nr 1

28-31

PL

W pracy przedstawiono wyniki analiz jednego ze wskaźników jakości wody jakim jest absorbancja w nadfiolecie (UV254). Próbki wody pobrano po poszczególnych etapach uzdatniania wody do spożycia przez ludzi w wybranym zakładzie. Średnia wartość absorbancji (UV 1m 254nm) w wodzie surowej wynosiła 11,1. Podczas uzdatniania nastąpiło obniżenie wartości początkowej o 70%, co świadczy o wysokiej skuteczności prowadzonych procesów. Po procesie ozonowania wstępnego i koagulacji objętościowej odnotowano spadek zawartości substancji organicznych wyrażanych badanym wskaźnikiem o 54%, a po ozonowaniu wstępnym i koagulacji kontaktowej - o 56% w stosunku do wartości początkowej oznaczonej dla wody surowej. Zarówno w procesie ozonowania pośredniego i filtracji na węglu aktywnym obniżenie wartości absorbancji w nadfiolecie sięgało 20%.

17

Prognoza zużycia kruszyw w Polsce do 2030 roku w nawiązaniu do możliwych scenariuszy rozwoju kraju

Resak M., Nowacka A., Tomaszewska H.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2012

|

R. 53, nr 5-6

4-12

PL

W artykule podjęto próbę określenia zapotrzebowania na kruszywa łamane, piaski oraz żwiry dla budownictwa liniowego i kubaturowego do 2030 roku w odniesieniu do trzech scenariuszy rozwoju gospodarczego kraju: dynamicznego, umiarkowanego i spowolnienia gospodarczego. Zidentyfikowano kluczowe czynniki mogące wpłynąć na przyszły poziom krajowego zapotrzebowania na kruszywa oraz dokonano ich weryfikacji celem wskazania czynników priorytetowych. Za najważniejsze uznano dynamikę rozwoju budownictwa i postęp w realizacji programów budowy nowych dróg oraz modernizacji istniejących odcinków sieci drogowej i kolejowej. Na tej podstawie obliczono przyszłe zapotrzebowanie na kruszywa w budownictwie, kolejnictwie i drogownictwie dla poszczególnych scenariuszy rozwoju kraju.

EN

Demand for construction aggregates till 2030 with respect to three scenarios of the country's development (dynamic development, moderate development and economic slowdown) was estimated. Key factors influencing future demand for aggregates were identified and verified with regard to their importance. Dynamics in the building construction sector and progress in the construction of new roads and modernization of existing road and rail networks were found to be the most crucial factors. Future demands for construction aggregates were calculated for different scenarios of the country's development.

18

Simplification of the Procedure of Preparing Samples for PAHs and PCBs Determination

Macherzyński B., Włodarczyk-Makuła M., Nowacka A.

Archives of Environmental Protection

|

2012

|

Vol. 38, no. 4

23-33

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań wspólnego oznaczania WWA i PCB w osadach przemysłowych oraz cieczach nadosadowych. Osady pobrano z zakładowej oczyszczalni, a ciecze nadosadowe uzyskano poprzez ich odwirowanie. Przygotowane próbki osadów i cieczy poddawano ekstrakcji z wykorzystaniem mieszaniny organicznych rozpuszczalników. Stosowano cykloheksan i dichlorometan do próbek stałych, a metanol, cykloheksan i dichlorometan – do ciekłych. Ekstrakty, po oddzieleniu od próbek osadów i cieczy, oczyszczano na żelu krzemionkowym w warunkach próżniowych i zatężano w strumieniu azotu. W tak przygotowywanych ekstraktach prowadzono analizę jakościowo-ilościową 16 WWA z wykorzystaniem układu GC-MS. Następnie próbki odparowywano i zalewano wodą oraz metanolem do uzyskania klarownego roztworu. Ekstrakty oczyszczano na kolumienkach octadecylowych C18, a następnie zatężano w strumieniu azotu. W tych ekstraktach oznaczano PCB również z wykorzystaniem chromatografu gazowego ze spektrometrem mas. Zakres stężeń 16 WWA w osadach ściekowych wynosił od 10–16 mg/kgs.m.. Sumaryczne średnie stężenie 16 WWA w cieczach nadosadowych wynosiło 17 žg/L. Średni odzysk WWA wprowadzonych do osadów w postaci mieszaniny wzorcowej wynosił 78% (z uwzględnieniem naftalenu). W przypadku cieczy nadosadowych średnia wartość odzysku to 60%. Średnie stężenie PCB w cieczach nadosadowych wynosiło 10 ng/L. Dla osadów suma oznaczonych PCB wyniosła średnio 1,23 žg/kgs.m.. W przypadku poszczególnych PCB procentowy odzysk mieszaniny wzorcowej dla cieczy nadosadowych sięgał do 86%, natomiast dla osadów do 55%.

19

MRI image analysis in patients with a tumor of the central nervous system : an attempt of developing a management algorithm

Śniegocki M., Nowacka A., Fisz J., Śniegocka A., Buczkowski M.

Zeszyty Naukowe. Telekomunikacja i Elektronika / Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy

|

2011

|

z. 15

49-61

EN

Magnetic resonance imaging study is currently the reference method for the detection and diagnosis of the central nervous system tumors. A large number of tumors, especially high-grade, has a higher water content in the cells, which results in prolongation of MRI T1 and T2 what appearance as increased signal intensity in in T2-weighted images and the reduction in T1-weighted images. MRI can be performed with administration of contrast agent, which shortens T1 and increases signal on T1-weighted sequences. This allows to identify areas of increased angiogenesis), which is the exponent of the cancer malignancy degree and its biological activity. Obtained MRI images are analyzed and evaluated by a radiologist and a clinician. Most of the time it is the "by the eye" analysis, which is based on the MRI image evaluation by the generally accepted radiological standards. However, this method is relatively inaccurate. which in turn can bring to the wrong diagnosis of the disease and implementation or even lack of implementation of appropriate treatment. More and more researches are conducted in this area, but developed methods are usually very complicated and difficult to carry out by the "layman" which is the clinician. That is why the attempt is made, to develop a simple and clear algorithm for MRI image analysis in patients with the central nervous system tumors, allowing for quick and objective evaluation of magnetic resonance imaging study.

PL

Badanie metodą rezonansu magnetycznego jest aktualnie metodą referencyjną przy wykrywaniu i diagnozowaniu nowotworów centralnego układu nerwowego. Duża część nowotworów, zwłaszcza o wysokim stopniu złośliwości, charakteryzuje się większą zawartością wody w komórkach, co w badaniu MRI skutkuje wydłużeniem T1 i T2, uwidocznionym jako nasilenie sygnału w obrazach T2-zależnych oraz jego obniżeniem w obrazach T1-zależnych. MRI można przeprowadzić z podaniem środka kontrastowego, co powoduje skrócenie czasu T1 i podniesienie

20

Internetowy system geoinformacyjny o dawnych obiektach górniczych na przykładzie kopalni węgla kamiennego "Julia" w Wałbrzychu

Blachowski J., Nowacka A.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2011

|

Vol. 133, nr 40

35-47

PL

W artykule omówiono metodykę budowy internetowej aplikacji mapy w środowisku GIS udostępniającej wybrane informacje o powierzchniowych obiektach dawnej kopalni węgla kamiennego. Scharakteryzowano strukturę geograficznej bazy danych obiektów, funkcjonalność systemu geoinformacyjnego oraz wykorzystane do budowy aplikacji środowisko systemów informacji geograficznej (ESRI ArcGIS). System opracowano na przykładzie dawnej, podziemnej kopalni węgla kamiennego "Julia" w Wałbrzychu. Na terenie kopalni projektowany jest Park Wielokulturowy "Stara Kopalnia" w celu zachowania dziedzictwa górniczego. Przedstawiono także możliwości wykorzystania i rozwoju systemu geoinformacyjnego.

EN

The paper describes methodology of making internet map application presenting selected information about surface objects of a former hard coal mine. Geographical database structure, geoinformation system functionality and geographical information system (ESRI ArcGIS) environment used have all been described. The system has been developed on an example of a former underground hard coal mine "Julia" in Wałbrzych, where a Multicultural Park "the Old Mine" is planned with the aim to preserve mining heritage. System capabilities and development have also been presented.