Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Mining, Production and Development of Small Fractions of Gravel and Sand Aggregates in North-Western Poland

Kozioł Wiesław, Baic Ireneusz

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2020

|

Tom 22, cz. 1

242--255

EN

The gradual deterioration in the quality of raw material base of natural aggregates combined with the simultaneous increase in the demand of the construction industry for the best quality coarse fractions with grain sizes of 5-8 mm, 8-11 mm, etc., has a major impact on the growing volume of hard to sell and non-transferable (waste) fractions of aggregates produced in Poland. This applies especially to gravel and sand aggregates since in their resources the share of very fine fractions (below 2 mm) is systematically increasing, while the demand for such fractions in construction is limited and they are often treated as useless (waste) material. Problems with selling fine (waste) sands can be observed, among others, in the north-western region of the country. Since it is practically unknown what the volume of mining, production and consumption of these aggregates is, an attempt was made to assess the quantity of extracted and produced sand fractions of aggregates on a national and regional scale (provinces, regional zones). What constitutes a measurable indicator of the deterioration in the quality of resources is the tendency towards change in the average sand point (the percentage content of fine fraction of 0-2 mm) in the documented resources. For example in 2018, the average sand point in the balance resources was 67.8% and it increased by 5% over the period of 12 years (2007-2018). In the economic resources in Poland in 2018, the average SP was higher in comparison with the balance resources, namely 70.6%, and – what is characteristic – it increased by as much as 11.5% during the period of 12 years, i.e. the average annual growth of SP in industrial resources is ca. 1%. The highest growth was recorded in the southern region (by 16.4%); thus, the region with the best deposits in terms of quality (grain size) experiences the fastest deterioration. Estimated calculations show that in 2016, it was actually possible to obtain approximately 51.8 million Mg of gravel aggregates and 84.6 million Mg of sand assortments (0-2 mm); thus, the estimated total production of gravel and sand aggregates probably amounted to approx. 136.4 million Mg, i.e. about 78.7% of the annual production of gravel and sand according to PGI. The remaining part (21.3%) represents losses (useless fractions). The zone division of extraction and production of gravel and sands shows that the positive balance of sand production occurs mainly in the northern region (+19.4 million Mg), while the southern region (+3.2 million Mg) is in balance with the deficit in the central region (-3.0 million Mg). Relatively large positive balance of sand production is recorded in two provinces: Pomeranian (+5.3 million Mg) and West Pomeranian (+3.0 million Mg). The lack of periodic demand for such sands should be the basis for their classification as a by-product and their storage in separate storage sites. The analysis and calculations should contribute to the development of more accurate market forecasts of demand for and production of natural aggregates, especially of gravel and sand, both in Poland and in individual regions.

PL

Stopniowe pogarszanie się jakości bazy surowcowej kruszyw naturalnych i równocześnie wzrost zapotrzebowania budownictwa na najlepsze jakościowo grube frakcje o uziarnieniu 5-8 mm, 8-11 mm, itd., ma duży wpływ na wzrost frakcji trudno zbywalnych i niezbywalnych (odpadowych) produkowanych w kraju kruszyw. Dotyczy to szczególnie kruszyw żwirowo – piaskowych w zasobach których systematycznie wzrasta udział frakcji drobnych (poniżej 2 mm), na które jest ograniczone zapotrzebowanie budownictwa i często traktowane są jako materiał nieużyteczny (odpadowy). Problemy ze zbyciem drobnych (odpadowych) piasków występują miedzy innymi w regionie północno-zachodnim kraju. Ponieważ praktycznie nie wiadomo jakie jest wydobycie, produkcja i zużycie tych kruszyw podjęto próbę oceny w skali kraju i poszczególnych regionów (województw, stref regionalnych) ilości wydobywanych i produkowanych frakcji piaskowych kruszyw. Wymiernym wskaźnikiem pogarszania się jakości zasobów kruszyw jest tendencja zmian średniego punktu piaskowego (procentowa zawartość frakcji drobnej 0-2 mm) w udokumentowanych zasobach. Przykładowo w 2018 r. w zasobach bilansowych średni punkt piaskowy wyniósł 67,8% i w ciągu 12 lat (2007-2018) wzrósł o 5%. W zasobach przemysłowych w kraju w 2018 r. średni PP był wyższy w porównaniu do zasobów bilansowych – 70,6% i co charakterystyczne w ciągu 12 lat wzrósł aż o 11,5%, czyli średnioroczny wzrost PP w zasobach przemysłowych wynosi ok. 1%. Najwyższy wzrost odnotowano w regionie południowym (o 16,4%), czyli w regionie mającym pod względem jakości (uziarnienia) najlepsze złoża, następuje najszybsze ich pogorszenie. Z przeprowadzonych szacunkowych obliczeń wynika, że w 2016 roku praktycznie możliwe było do uzyskania ok. 51,8 mln Mg kruszyw żwirowych i 84,6 mln Mg asortymentów piaskowych (0-2 mm), czyli szacowana łączna produkcja kruszyw żwirowo-piaskowych prawdopodobnie wyniosła ok. 136,4 mln Mg to jest ok.78,7% rocznego wydobycia wg PIG żwirów i piasków. Pozostałą część (21,3%) stanowiły straty (frakcje nie użyteczne). Z podziału strefowego wydobycia i produkcji żwirów i piasków wynika, że dodatnie saldo produkcji piasków ma głownie region północny (+19,4 mln Mg), zaś region południowy (+3,2 mln Mg) bilansuje się z deficytowym regionem środkowym (-3,0 mln Mg). Stosunkowo duże saldo dodatnie produkcji piasków mają województwa pomorskie (+5,3 mln Mg) i zachodniopomorskie (+3,0 mln Mg). Brak okresowego zapotrzebowania na tego typu piaski powinien być podstawą do ich uznania jako produkt uboczny i ich składowania na oddzielnych składowiskach. Analiza i obliczenia powinny się przyczynić do opracowania dokładniejszych prognoz rynkowych zapotrzebowania i produkcji w Polsce i w poszczególnych regionach kruszyw naturalnych w tym szczególnie kruszyw żwirowo-piaskowych.

2

Środowisko pracy w górnictwie kruszyw i surowców skalnych – uwagi do oceny narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia

Sporysz Grzegorz

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2020

|

Nr 4

54--57

PL

Wdrażane w ostatnich latach zmiany normatywów higienicznych środowiska pracy w przepisach wpływają na ocenę ryzyka zawodowego w górnictwie odkrywkowym związanym z kruszywami. Artykuł zwraca uwagę na zmiany, jakie spotykają przedsiębiorcy górniczy w ocenie ryzyka zawodowego w środowisku pracy, związane ze zmianą niektórych normatywów higienicznych w górnictwie kruszyw i surowców skalnych.

EN

Amendments to the hygienic norms of the work environment that have been implemented by legal regulations in recent years affect risk assessment in aggregate opencast mining. The article emphasises changes in the assessment of risks in the work environment of mining plants that are related to amendments to hygienic norms in aggregate and rock mineral mining.

3

Sposoby zabezpieczania powierzchni roboczych wykładzin i płyt pancernych w kruszarkach młotkowych dla surowców skalnych

Rutkowski Sławomir, Kotwica Krzysztof, Górski Marcin

Transport Przemysłowy i Maszyny Robocze

|

2019

|

Nr 4

30--34

PL

Przeróbka mechaniczna surowców skalnych to główna operacja w procesie ich przetwarzania, w celu pozyskania kruszyw. Kruszywa są podstawowym materiałem stosowanym w budownictwie i drogownictwie, a ich rosnący zbyt wymusza na producentach systematyczne zwiększanie wydajności. W tym celu niezbędne staje się stosowanie nowych rozwiązań technicznych, pozwalających na mniej awaryjną pracę urządzeń stosowanych do przerobu kruszyw. Podstawowe urządzenia, stosowane w zakładach mechanicznego przerobu kruszyw, to kruszarki szczękowe, stożkowe, walcowe i udarowe młotkowe. Przebieg procesu kruszenia zależy głównie od właściwości surowca oraz od konstrukcji maszyny i jej sposobu działania oraz stosowanych elementów roboczych, tj. płyt kruszących, stożków, młotków, bijaków, płyt pancernych oraz wykładzin. Autorzy skupili się na sposobach zabezpieczania w przedsiębiorstwie PW TSA w Stalowej Woli powierzchni roboczych płyt pancernych i wykładzin w kruszarkach młotkowych metodą napawania materiałami CAPILLA. Przeprowadzono badania laboratoryjne i przemysłowe wytypowanych elementów w celu potwierdzenia skuteczności proponowanych rozwiązań.

EN

Mechanical processing of rock raw materials is a main stage of processing them in order to win aggregates. Aggregates are basic materials using in building and road industry, their growing demand force on the manufactures systematic increasing of efficiency. For this purpose, it becomes necessary to use new technical solutions which allow less emergency operation of equipment used for processing aggregates. Basic devices using in aggregates processing plants are jaw, tapered, cylindrical, impact and hammer crushers. Crushing process depends on raw materials property, machine construction and its way of working and working parts: crushing plates, cones, hammers, wises, armour plates and linos. Authors were focused on methods of protecting in an enterprise PW TSA located in Stalowa Wola on surfaces of working elements and linos in hammer crushers by using welding Capilla goods and technologies. There were conducted laboratory and industrial tests of selected elements carried out to confirm the effectiveness of the proposed solutions.

4

Możliwości zastosowania zrywaków wibracyjnych do urabiania złóż surowców skalnych

Władzielczyk Krzysztof, Kipczak Piotr, Dudek Rafał

Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji

|

2019

|

Vol. 8, iss. 1

192--202

PL

W artykule zostały przedstawione możliwości zastosowania zrywaków wibracyjnych do urabiania wybranych złóż surowców skalnych. Zaprezentowano ogólną budowę i parametry techniczno-robocze wybranych typów zrywaków wibracyjnych oraz zakres ich zastosowań w zależności od własności urabianych skał. Porównano także zalety zastosowania zrywaków wibracyjnych w odniesieniu do młotów hydraulicznych używanych w kopalniach surowców skalnych.

EN

The article presents the possibilities of using xcentric rippers for the mining of selected deposits of rock raw materials. The general construction and technical-working parameters of selected types of vibratory ripper were presented as well as the scope of their applications depending on the properties of rock excavated. The advantages of the use of vibratory ripper for the hydraulic hammers used in the rock raw materials mines were also compared.

5

Dostosowanie krzywej uziarnienia urobku w usypie jako element redukujący koszty w procesach produkcji kruszyw

Żołądek Tomasz

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2019

|

Nr 1

37--42

PL

Obecnie we wszystkich gałęziach przemysłu można zaobserwować rozwój działań bazujących na szeroko rozumianej informatyce, które mają na celu zoptymalizowanie procesów produkcyjnych pod kątem większej wydajności i podniesienia poziomu bezpieczeństwa prowadzonych prac. Stosowanie materiałów wybuchowych w celu uzyskania urobku z masywu skalnego przeznaczonego do dalszej przeróbki jest wciąż pierwszym podstawowym etapem produkcyjnym w warunkach odkrywkowych kopalń eksploatujących surowce skalne, dlatego także i w tym obszarze nastąpił rozwój narzędzi informatycznych, które pozwalają na wykonywanie prac na znacznie wyższym poziomie.

EN

Nowadays, in all industries we can observe the development of operations based on computer science in a broad sense. The aim of these measures is to optimise production processes in terms of enhanced productivity and improved safety of conducted works. Using explosives to obtain output from rock deposits for further processing is still the first fundamental production stage at surface mines extracting rock raw materials. Therefore also in this sector computer tools have been developed which enable conducting works of significantly improved standard.

6

Surowce skalne jako materiał budowlany – analiza zachowanych wyróżników regionalnych

Nita Jerzy, Plit Joanna, Nita Małgorzata

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2018

|

nr 40 (2)

107--129

PL

Artykuł jest analizą krajobrazową cech budownictwa typowego dla różnych obszarów Polski, w których wykorzystano lokalne skalne surowce budowlane. Poruszona problematyka dotyczy zabudowy małomiasteczkowej i wiejskiej, w której lokalne surowce skalne stanowiły podstawowy budulec od co najmniej ostatnich 200 lat. Surowiec skalny jest wyznacznikiem regionalnym, który jest typowy dla budynków mieszkalnych, gospodarskich i przemysłowych, a także dla małej architektury oraz ogrodzeń na posesjach. Te szczególne – bo najczęściej małoskalowe elementy krajobrazu kulturowego Polski zaczynają mieć charakter reliktowy. W opracowaniu w niewielkim stopniu poruszono stosunkowo dobrze rozpoznane i udokumentowane budowle rezydencjalne, m.in.: zamki, pałace, warownie, które stanowią wyraźne historyczne składniki polskiego i europejskiego dziedzictwa narodowego. Obiekty te są obecnie spektakularnymi atrakcjami turystycznymi i zostały już objęte ochroną prawną i konserwatorską. W artykule podkreślono kierunki zmian w zastosowaniu surowców skalnych w budownictwie indywidualnym, a zwłaszcza współczesne tendencje zaniku tych elementów z krajobrazu kulturowego Polski lub ich znaczącej przebudowy i modernizacji.

EN

This article offers a landscape analysis of architectural features typical of various regions in Poland which use local rock resources as a building material. The subject matter concerns the architecture of small towns and villages, where rock resources have been the main building material for at least 200 years. Rock resources are regionally distinctive, typical of residential, farming and industrial buildings, street architecture and property fences. These particular, usually small-scale elements of the cultural landscape of Poland are becoming relic in their character. This paper tackles relatively well recognised and catalogued residential buildings, such as castles, palaces or strongholds, which constitute strong components of the Polish and European heritage, to a limited extent. Nowadays, these objects are spectacular tourist attractions and their maintenance is required by law. The article points to trends in changes in the use of rock resources in individual buildings, and particularly to the current trends of removing, rebuilding or modernising these elements of the cultural landscape of Poland.

7

Skały węglanowe jako potencjalny surowiec do produkcji kruszyw stosowanych w betonach konstrukcyjnych

Rembiś M.

Mosty

|

2018

|

nr 1

46--47

PL

Kruszywo stanowi dominujący objętościowo składnik betonu. Z tego względu jego właściwości znacząco wpływają zarówno na cechy użytkowe mieszanki betonowej, jak też na jakość stwardniałego betonu.

8

Rock Mining in Poland – Current Status and Conditions for Development

Kozioł W., Baic I.

Inżynieria Mineralna

|

2018

|

R. 20, nr 2

65--72

EN

This work presents development of extraction of rock raw minerals in the period 1950 - 2017 with particular emphasis on the extraction and production of natural aggregates in the last 30 years. In that time, share of rock raw minerals in the extraction of solid minerals in Poland increased from 36.8% to 66.9%, while the share of extraction of natural aggregates also increased by 30%, from 23.9% to 53.9%. One threat for the production of gravel aggregates is gradual decrease of gravel fractions in deposits, which are in great demand in the construction sector. Dolnośląskie, świętokrzyskie and małopolskie Voyvodships are of primary importance for the extraction and production of crushed aggregates (42 %, 35% and 12% respectively). In świętokrzyskie Voyvodship resources in developed deposits are at the stage of depletion. Development of rock mining, despite large and increasing demand for mineral materials, faces many difficulties, resulting, among others, from ecological (environmental), urban planning, social, economic conditionings.

PL

Przedstawiono rozwój wydobycia surowców skalnych w okresie 1950 - 2017 ze szczególnym uwzględnieniem wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych w ostatnim 30-leciu. W tym okresie udział wydobycia surowców skalnych w wydobyciu kopalin stałych w Polsce wzrósł z 36,8 do 66,9%, w tym udział wydobycia kruszyw naturalnych wzrósł również o. 30% z 23,9 do 53,9%. Zagrożeniem dla produkcji kruszyw żwirowych jest stopniowe zmniejszanie się w złożach zawartości frakcji żwirowych, na które jest duże zapotrzebowanie budownictwa. W wydobyciu i produkcji kruszyw łamanych dominujące znaczenie mają województwa dolnośląskie (42%), świętokrzyskie (35%) i małopolskie (12%). W województwie świętokrzyskim następuje wyczerpywanie się zasobów w złożach zagospodarowanych. Rozwój górnictwa skalnego pomimo dużego, wzrastającego zapotrzebowania na surowce mineralne napotyka na wiele trudności wynikających miedzy innymi z uwarunkowań ekologicznych (środowiskowych), urbanistycznych, społecznych, ekonomicznych i innych.

9

Zagrożenia wypadki i zdarzenia w kopalniach odkrywkowych eksploatujących złoża zwięzłych surowców skalnych w latach 2010-2016

Wojtycha P., Rawicki Z., Maślisz T.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2017

|

nr 6

60--63

PL

W latach 2010-2016 wystąpiło kilka wypadków i zdarzeń, które miały związek z zagrożeniami obrywania się skał, a także z prowadzonymi robotami strzałowymi w odkrywkowych zakładach górniczych prowadzących eksploatację złóż zwięzłych surowców skalnych.

10

Warunki bezpiecznego prowadzenia prac makroniwelacyjnych z zastosowaniem materiału wybuchowego

Grześkowiak A., Patla S., Rogosz K.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 3

26--29

PL

W artykule przedstawiono rozwiązania techniczno-organizacyjne poprawiające bezpieczeństwo prowadzenia prac makroniwelacyjnych z wykorzystaniem techniki strzałowej. Zebrane doświadczenia związane z udziałem przy projektowaniu oraz wykonywaniu prac wiertniczo-strzałowych w odkrywkowych zakładach górniczych, zweryfikowane pomiarami i oceną oddziaływań środowiskowych pozwoliły na określenie warunków efektywnego prowadzenia urabiania przy pomocy MW i zachowania bezpieczeństwa podczas wykonywania prac makroniwelacyjnych. Rozwiązania stosowane w ostatnich czasach w odkrywkowych zakładach górniczych oraz prowadzone badania i obserwacje pozwalają na weryfikację założeń projektów dotyczących usuwania zwięzłych skał w pracach budowlanych i bieżącą kontrolę efektów strzelania.

EN

This paper presents organizational and technical solutions aiming at the improvement of safety of macro-levelling works carried out with the use of blasting techniques. Experience gained in designing and implementation of drilling and blasting works in opencast mining companies, verified by measurements and environmental impact assessments, allowed to define conditions for effective excavation with the use of explosives as well as to maintain safety during macro-levelling works. Analysis of solutions currently applied in opencast mines as well as research and observations enabled the verification of assumptions of projects of cohesive rocks removal during construction works and operational control of blasting effects.

11

Skały Lubelszczyzny w budownictwie i architekturze regionu – glaukonit

Gazda L.

Budownictwo i Architektura

|

2017

|

Vol. 16, nr 3

143--154

PL

W artykule, który w zamyśle autora jest pierwszym z cyklu omawiającego materiały kamienne i surowce mineralne Lubelszczyzny wykorzystywane na przestrzeni dziejów w budownictwie i architekturze oraz innych działaniach inżynierskich i technologicznych, przedstawiono glaukonityt. Ta charakterystyczna, zielona skała jest stosunkowo mało znana, oszczędnie wymieniana w podręcznikach petrografii i surowców skalnych. Skała ta pojawiła się w architekturze najprawdopodobniej tylko w ziemi chełmskiej w XIII wieku i była wykorzystana wyłącznie do budowy I fazy stołecznego Chełma. Później nie była już wykorzystywana i mało znane stały się miejsca jej występowania i pozyskiwania. Skała ta pozwalała na wykonywanie, w porównaniu do innych skał Lubelszczyzny, dużych formatowych bloków oraz obróbki kamieniarskiej o stosunkowo wyrazistych reliefach oraz skomplikowanych kompozycjach. Gwarantowało to możliwość realizacji założeń ideowych pierwszych kamiennych budowli romańskich na obszarze między Wisłą i Bugiem i to od razu w dojrzałym wydaniu stylistyki XII-wiecznej szkoły pizańskiej. Analiza petrograficzna i materiałowa tego unikatowego surowca kamiennego i śladów jego wystąpień złożowych pozwala w przybliżeniu lokalizować historyczną eksploatację glaukonitu oraz inne rejony występowania tej skały. Na podstawie dostępnych obiektów budowlanych i architektonicznych oraz narzędzi możliwa jest wstępna rekonstrukcja warsztatu kamieniarskiego oraz architektury XIII- wiecznych założeń sakralnorezydencjonalnych Wysokiej Górki w Chełmie.

EN

The paper, intended as the first one in the cycle discussing Lubelszczyzna’s rock materials and mineral raw materials used in construction, architecture and other engineering and technological enterprises in the course of history, looks into glauconite. This characteristic green rock is relatively unknown to the public, rarely mentioned in petrography and rock raw materials handbooks. The rock first appeared in architecture probably only in Chełm Land in 13th century and was used in the 1st phase of the construction of the capital of Chełm. Later, it was no longer in use, and its locations and places of sourcing became quite forgotten. From glauconite large-scale blocks could be produced as well as quite pronounced reliefs and complex compositions. It enabled the implementation of the ideological assumptions of the first Romanesque stone buildings between the Vistula and the Bug Rivers and, moreover, directly in the mature style of the Pisan School of 13th century. A petrographic and material analysis of this unique stone as well as the remains of its deposits make it possible to approximately locate the historical mining sites of glauconite and other areas where it occurred. On the basis of the accessible architectural and other structures as well as tools, a preliminary reconstruction of the stone workshop and architecture of the 13th century sacral-residential complexes of Wysoka Górka in Chełm can be performed.

12

Zakres prac rekultywacyjnych w kierunku wodnym terenów po eksploatacji surowców skalnych

Kaźmierczak U., Strzałkowski P.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 94

127--136

PL

W publikacji podjęto próbę usystematyzowania zakresu prac rekultywacyjnych w kierunku wodnym pełniącym funkcję rekreacyjną oraz gospodarczą. Zakres działań rekultywacyjnych dokonano z podziałem na typ kopaliny i funkcję szczegółową, jaką ma pełnić rekultywowany teren. Zestawienie opracowano na podstawie prac przygotowawczych, a także fazy technicznej (podstawowej) i biologicznej (szczegółowej), w których opisano szczegółowy zakres działań rekultywacyjnych. Prace przygotowawcze polegają na przygotowaniu terenu do właściwej rekultywacji poprzez: usunięcie roślinności, rozbiórkę pozostałości po budowlach itp. Rekultywacja techniczna dotyczy kształtowania rzeźby terenu, uregulowania warunków hydrogeologicznych, budowy i odbudowy dróg, odtwarzania gleb oraz separacji utworów toksycznych. Rekultywacja biologiczna natomiast obejmuje zabiegi agrotechniczne, wprowadzanie roślinności zielnej i drzewiastej oraz pielęgnację nasadzeń. Przeprowadzona analiza wykazała, że największy zakres prac występuje w przypadku przeznaczenia wyrobiska pogórniczego na cele rekreacyjne (kąpielisko) i krajobrazowe. Ponadto wyniki przeprowadzonych badań wskazują na to, że prace przygotowawcze oraz roboty rekultywacyjne w fazie biologicznej są zbliżone do siebie dla każdego typu kopalin skalnych i szczegółowego kierunku rekultywacji. Odmienny zakres prac rekultywacyjnych występuje natomiast w fazie technicznej w zakresie kształtowania rzeźby terenu oraz dodatkowych wymagań związanych z regulacją stosunków wodnych, w zależności od funkcji, jakie ma pełnić zbiornik wodny.

EN

This article made an attempt to systematize the scope of the reclamation works in the aquatic direction performing the recreation and water management function. The scope of the reclamation works performed with the division into the type of mineral and the detailed function which the reclaimed land is to perform. A statement was made based on the preparatory work, as well as the technical (basic) and biological (detailed) phase, which described the scope of the reclamation works in detail. The preparatory works consisted in preparing the terrain for proper reclamation by: removal of plants, the demolition of the building remains. Technical reclamation consists in the shaping of the terrain, regulation of the hydrogeological conditions, construction and reconstruction of the roads, paths, reproduction of the soil and separation of the toxic soil. Biological reclamation includes agricultural practices, the introduction of herbaceous plants and trees and caring for the plants. The analysis showed that the greatest scope of reclamation work occurs in the case the post-mining excavations are designated for recreation (swimming) and landscape purposes. Furthermore, the results of the study indicate that the preparatory work and reclamation works in the biological phase are similar to each other for each type of rock raw mineral and detailed direction reclamation. A different scope of reclamation works occurs in the technical phase in shaping the terrain and additional requirements associated with the regulation of water relations also depending on the function which the water reservoir is to serve.

13

Jakość kruszyw na wyższym poziomie

Łagowski J.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2016

|

nr 4-5

62--63

PL

Wiele czynników wpływa na szeroko pojętą jakość surowców skalnych. Na niektóre z nich producenci kruszyw nie mają wpływu, gdyż są ściśle związane z charakterystyką złoża, jego geologią i genezą. Niektóre parametry można jednak znacznie poprawić.

14

Analiza petrograficzna surowców skalnych za pomocą katodoluminescencji na przykładzie piaskowców cergowskich (Karpaty zewnętrzne)

Pszonka J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2015

|

nr 89

5--18

PL

W artykule scharakteryzowano zjawisko katodoluminescencji, jego zastosowanie w petrologii oraz główne cele analizy obrazu i widm katodoluminescencyjnych: identyfikcję pierwiastków śladowych w minerałach i identyfikację natury defektów oraz genetycznych warunków minerałów. Następnie przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych przy użyciu katodoluminescencji z tzw. zimną katodą. Badania z wykorzystaniem katodoluminescencji służą określeniu pierwotnych cech tekstualnych (wielkość ziaren, upakowanie, obtoczenie, kontakty międzygranularne) i identyfikacji struktur wewnętrznych składników (przemiany mineralne, zonacja), które w przypadku piaskowców cergowskich pozwoliły na zaproponowanie kilku wniosków: a) Na podstawie intensywności i koloru luminescencji wyróżniono trzy generacje cementu węglanowego. Tego typu wyróżnienia nie umożliwiają inne metody. b) Na podstawie wzajemnych relacji geometrycznych wyróżnionych generacji cementu oraz charakterystycznych dla nich cech zaproponowano najbardziej prawdopodobną sekwencję rozwoju diagenezy cementu. c) Przy pomocy katodoluminescencji bardzo wyraźnie zobrazowano proces zastępowania skaleni przez cement węglanowy, co w znacznym stopniu wyjaśnia wyjątkowo wysokie parametry technologiczne piaskowców cergowskich. Przeprowadzone badania oraz wyciągnięte wnioski pokazują duże, często niezastąpione możliwości badawcze katodoluminescencji z zimną katodą i jednocześnie podkreślają, że metoda ta powinna być uzupełniana badaniami geochemicznymi identyfikującymi skład chemiczny minerałów, np. za pomocą elektronowego mikroskopu skaningowego (SEM).

EN

The article describes the phenomenon of cathodoluminescence, its use in petrology and the main aims of image and cathodoluminecence spectra analysis: identification of trace elements in minerals, the nature of defects and conditions of their origin. This publication is related to laboratory studies with catchodoluminescence (CL) with cold cathode. Cathodoluminescence studies were used to identify the primary textural features and the internal structures of component grains of the Cergowa sandstones. The following conclusions were drawn on this basis: a) several generations of carbonate cements have been detected none of which is visible under the polarizing microscope, b) the most probable sequence of carbonate cement generations is proposed on the basis of their geometric relationships, c) partial or total replacement of feldspar grains by calcite is a common diagenetic phenomenon in the Cergowa sandstones and resulted in very strong cementation of detrital components, which is manifested by their high hardness and resistance. This study also emphasizes that it is difficult to determine the nature of diagenetic changes by means of cold cathode CL without additional studies that would reveal the chemical composition of minerals, e.g. by the scanning electron microscope (SEM).

15

Niedoceniane serpentynity

Heflik W.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2015

|

nr 3

80-85

PL

Okładzina ścian w Teatrze Wielkim w Warszawie, posadzka kościoła w Nasławicach, mury kościoła św. Jakuba w Sobótce, kolczyki, spinki do koszul, filiżanki i przybory toaletowe czy materiał do nawożenia gleb. Serpentynity z Nasławic mają wiele praktycznych zastosowań, choć jeszcze do niedawna deprecjonowano ich wartość i znaczenie surowcowe. Sytuacja jednak powoli się zmienia.

16

Eksploatacja surowców skalnych na terenie województwa śląskiego

Lorek A.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 7

62--68

PL

W powszechnej opinii Górny Śląsk związany jest przede wszystkim z górnictwem węgla kamiennego. Jednakże region ten dysponuje również innymi surowcami naturalnymi. Na terenie województwa występują również złoża: piasków i żwirów, iłów, wapieni, dolomitów i piaskowców, na wydobywanie których wydano decyzją marszałka województwa śląskiego ponad 80 koncesji. W artykule dokonano przeglądu stanu górnictwa surowców skalnych w województwie śląskim, a także przedstawiono aspekty prawne związane z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż kopalin objętych prawem własności nieruchomości gruntowej.

EN

The Upper Silesia region is highly associated with coal mining industry. However, this region is also rich in other mineral resources. There are quarries extracting sand, clay, dolomite rock, limestone and sandstone all over the region. This paper presents a review of rock raw materials industry in the Silesian Voivodeship.

17

Analiza czynności roboczych jednonaczyniowej koparki i ładowarek w górnictwie skalnym

Patyk M., Borcz A., Łochańska D.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 9

30--36

PL

W artykule przedstawiono znaczenie wpływu człowieka (operatora maszyn wydobywczych tj. jednonaczyniowych koparek i ładowarek) na proces załadunku w górnictwie odkrywkowym surowców skalnych. W przedstawionej pracy porównano pracę dwóch operatorów na dwóch ładowarkach oraz trzech operatorów na jednej koparce. W artykule ponadto zaprezentowano czynności oraz czas ich wykonywania osiągany przez poszczególnych operatorów maszyn.

EN

This paper presents the importance of human impact (mining machine operator of single-bucket excavators and wheel loaders) on the process of loading rock materials in surface mining. In this study, the work of three single-bucket excavator operators as well as two operators of two wheel loaders was compared. The paper also presents the activities and their execution time achieved by each operator of a machine.

18

Surowce skalne Zagłębia Wołyńskiego w okresie II Rzeczypospolitej i ich wykorzystanie

Wiszniewska J., Tołkanowicz E.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 9

525--530

EN

The evaluation of rock raw materials of the Volhynia Province in the Second Republic of Poland was performed at the PGI-NRI in 2013–2014 in order to create a museum collection of Volhynian igneous and metamorphic rocks, currently insufficiently recognized and preserved in many historical buildings in the Polish cities. The need to create this rock collection, with petrological descriptions, was of great importance to the knowledge of wider geology of rock raw materials, as well as for urban and historical research. Rocks from the Volhynia Province e.g. klesovite (also known as “leptite” or syenite from Volhynia), Old Korec granite, Osmaline granite, Volhynian gabbro and basalt etc. have been widely used in the interwar period as construction and road rock material. The Volhynia Provice in the Second Polish Republic had a similar importance for rock raw resources as the Lower Silesia Province (SW Poland) at present. However, our knowledge of the utilization of these materials in Polish architecture is so far limited because of the difficulties related to the recognition of these rocks, determination of the place of their origin and their ambiguous name nomenclature.

19

Surowce skalne w murach klasztoru na Łysej Górze : walory edukacyjne i estetyczne – propozycja wycieczki geologicznej

Szczepanik Z.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 8

485--499

EN

Historic monastery of Holy Cross located on the top of Mt Łysa Góra (Bald Mountain) (595 m a.s.l.), which is one of the highest hills of Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains, is to be considered cultural and historical centre of the Świętokrzyskie region. Despite of eventful, almost a thousand-year, history, numerous destructions and redevelopments, the monastery, which up to the middle of 17th century was the biggest Polish religious sanctuary, is nowadays visited by hundreds of thousands of people annually. Through the ages, multiple types of natural building stones were used for the purpose of wall construction as well as for decoration of interiors of the monastery. In comparison with other architectural objects of the region, the monastery of Holy Cross is characterized with big diversity. Bearing in mind persistency and beauty of the structure, multiple types of natural building stones were brought to the top of Bald Mountain and can still be admired while visiting the abbey. Rocks, which represent almost entire lithostratigraphic sequence, from the Cambrian to the Neogene, can be found here. Majority of them comes from the area of Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains and its vicinity, however some details were made of precious raw materials imported from Scandinavia, Belgium, England and Italy, which were very rare in this part of Poland. Nowadays, viewing stone decoration of Holy Cross sanctuary, not only enables to admire work of art, but also gives the possibility to get acknowledged with richness and diversity of rocks as well as multiple interesting geological structures, which they include.

20

Zalety i wady nowoczesnych konstrukcji przesiewaczy stosowanych do przesiewania kruszyw mineralnych

Wodziński P., Modrzewski R., Ławińska K.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2015

|

Nr 3

48--53

PL

Celem niniejszego opracowania jest dokonanie analizy nowych typów przesiewaczy pod kątem przydatności do przesiewania kruszyw mineralnych. Autorzy niniejszego opracowania postanowili opisać przesiewacze o sitach płaskich i bębnowych w świetle nowych wyników badań wykonanych w ostatnich latach w Politechnice Łódzkiej. Uwzględniono także najnowsze osiągnięcia konstrukcyjne w tej dziedzinie.