Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The architect’s trace. The case of Przyszowa

Mizia Małgorzata

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach

|

2024

|

T. 18

9--22

EN

The architect’s trace is what is left over in the natural and urban environment following the interference of architects – it is a trace after planned activities. To what extent are they beneficial to the current reality? Using the village of Przyszowa as an example, with documented historical heritage and significant urban values in the form of monuments of architecture and arrangements, an analysis of urban image values was conducted so as, to compare the benefits and losses resulting from the implementation of standard improvements and modernizations. At a time of desperate attempt at the protection of the instantly shrinking natural environment, we turn our attention to rural areas as the last bastion of the still-free living space. The need to care for its shape, authenticity, and quality is felt there more than anywhere else. It is architects and urban designers who should above all be responsible for the current state of things.

PL

Ślad architekta – to pozostałość w środowisku przyrodniczo-urbanistycznym po ingerencjach architektów – to ślad po działaniach zaprojektowanych. W jakim stopniu pozytywnie wpływają one na bieżącą rzeczywistość? Na przykładzie sądeckiej wsi Przyszowa, o udokumentowanej spuściźnie historycznej i znaczących walorach urbanistycznych w postaci pomników architektury i ukształtowania planu, przeprowadzono analizę procesu dodawania i ujmowania wizerunkowych wartości urbanistycznych, porównanie korzyści i strat zaistniałych na skutek wprowadzenia standardowych usprawnień i modernizacji. W dobie dramatycznej ochrony kurczącego się nieustannie swobodnego krajobrazu przyrodniczego, zwracamy się ku wsi, jako schyłkowej ostoi jeszcze wolnej przestrzeni niezabudowanej. Tym mocniej odczuwamy tam potrzebę dbałości o jej kształt, autentyczność i jakość. To architekci-urbaniści w pierwszym rzędzie będą odpowiedzialni za bieżący stan rzeczy.

2

Dziedzictwo architektoniczne i kulturowe w krajobrazie województwa śląskiego — układy przestrzenne cmentarzy żydowskich

Chodura Karolina

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 77

91--106

PL

Cmentarze żydowskie stanowią w krajobrazie województwa śląskiego niezwykle cenne dziedzictwo kulturowe, świadectwo wielokulturowej i wielonarodowej historii regionu. W granicach województwa znajdują się obecnie 64 znane cmentarze żydowskie w różnym stanie zachowania. Nekropolie te są swego rodzaju zapisem historii społeczności, stąd ich analiza, nie tylko w zakresie epitafiów oraz sztuki nagrobnej, lecz także rozwiązań przestrzennych, jest ważnym polem badawczym. Celem badań było określenie, jakie układy kompozycyjne cmentarzy żydowskich występują na terenie województwa śląskiego, czy wykazują one wzajemne podobieństwa i czy możliwe jest wyłonienie typologii układów kompozycyjnych. Artykuł prezentuje wyniki tych badań – typologię układów kompozycyjnych wraz z omówieniem układów przestrzennych wybranych cmentarzy. Zaprezentowane są w nim autorskie plany cmentarzy wykonane na podstawie badań materiałów i dokumentacji archiwalnych oraz badań in situ.

EN

Jewish cemeteries constitute extremely valuable cultural heritage in the landscape of the Silesian Voivodeship, a testimony to the multicultural and multinational history of the region. There are currently sixty-four known Jewish cemeteries within the borders of the voivodeship in various states of preservation. These necropolises are a record of the history of the community, hence their analysis is an important field of research, not only in terms of the epitaphs and grave art, but also through their spatial solutions. The aim of the research was to determine what compositional layouts of Jewish cemeteries exist in the Silesian Voivodeship, whether they display mutual similarities and whether it is possible to identify a typology of compositional layouts. The paper presents the findings of this research—a typology of compositional layouts along with a discourse on the spatial layouts of selected cemeteries. It presents original cemetery plans based on archival materials and documentation, as well as in situ research.

3

Urban development ethics in the light of professor Zbigniew K. Zuziak’s research and body of work

Ogrodnik Daniel

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

347--366

EN

Professor Zbigniew K. Zuziak, who unexpectedly passed away in April 2023, was an eminent scholar, urbanist, and architect actively involved in the development of Kraków, open to the views of others and constantly seeking the essence of the phenomena that he studied. He engaged in discussions on a variety of issues within the realms of architecture, urban planning, and spatial planning in the context of humanities and economics, aiming to enrich the art of city building. Particularly significant in the Professor’s approach was the precise definition of concepts, naming of phenomena, and expression of ideas, which he considered crucial for the development of both professional scientific and practical workshops. Professor Zuziak addressed challenges related to the construction of urban form, including its aesthetic and ethical aspects. Drawing inspiration from philosophical currents that define beauty in ethical terms as moral beauty, he outlined the challenge of balancing conflicting interests and seeking new relationships between communities and individuals, as well as between culture and nature. In this article, the author attempts to outline the issues of ethical city development based on themes derived from the rich legacy of his Master. The results of reflections on the works of Professor Z. Zuziak were presented in the context of the current state of research. The findings were systematized in three thematic areas, outlining the framework for ethical urban development. Conclusions summarize the author’s exploration of the Professor’s main arguments and messages

PL

Profesor Zbigniew K. Zuziak, który zmarł niespodziewanie w kwietniu 2023 roku, był wybitnym uczonym, urbanistą i architektem zaangażowanym w sprawy rozwoju Krakowa, otwartym na poglądy innych i stale poszukującym istoty badanych zjawisk. Prowadził rozważania różnorodnych zagadnień na płaszczyźnie architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego w kontekście nauk humanistycznych i ekonomicznych, starając się wzbogacać sztukę budowania miast. Szczególnie ważne w podejściu Profesora było precyzyjne definiowanie pojęć, nazywanie zjawisk, wyrażanie idei, które traktował jako kluczowe dla rozwoju profesjonalnego warsztatu naukowego i praktycznego. Profesor Zuziak zajmował się problemami budowania formy urbanistycznej, w tym estetycznymi i etycznymi aspektami jej rozwoju. Nawiązywał do nurtów filozofii definiujących piękno w kategoriach etycznych - jako piękno moralne. W tym kontekście nakreślił wyzwanie, jakim będzie równoważenie sprzecznych interesów i poszukiwanie nowych relacji pomiędzy społecznością i pojedynczym człowiekiem oraz kulturą i naturą. W niniejszym artykule autor przedstawia próbę zarysowania problematyki etycznego rozwoju miasta w świetle wątków zaczerpniętych z bogatego dorobku swojego Mistrza. Na tle stanu badań zaprezentowano efekty rozważań nad pracami Prof. Zuziaka. Wyniki usystematyzowano w trzech obszarach tematycznych definiując ramy etycznego rozwoju urbanistycznego. Wnioski podsumowują poszukiwania autora dotyczące głównych tez i przesłania Profesora.

4

Model use in the study of dynamic urban phenomena: study of a city growth model and a transportation accessibility model

Słyk Jan, Markusiewicz Jacek, Gortazar-Balerdi Ander

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

435--444

EN

The processes of founding, operation, and development of cities are difficult to describe using traditional representation methods. Breaking away from these constraints becomes possible with models that define interrelated objects, dynamically changing over time. This paper presents the authors’ experiences regarding the use of digital models in the study of urban phenomena, along with the historical and methodological context of such models. The authors analysed two models of dynamic urban processes: the historical growth model of proto-town of Pultusk and the transportation accessibility model of Donostia / San Sebastián. Both examples are part of research conducted by the authors. Conclusions on the method implemented, and more general assumptions concerning simulation models’ role in rational design were presented.

PL

Procesy tworzenia, funkcjonowania i rozwoju miast są trudne do opisania za pomocą tradycyjnych metod reprezentacji. Przełamanie tych ograniczeń staje się możliwe po zastosowaniu modeli definiujących obiekty powiązane relacjami, dynamicznie zmieniające się w czasie. W artykule przedstawiono doświadczenia własne dotyczące wykorzystania modeli cyfrowych w badaniu zjawisk urbanistycznych oraz kontekst historyczny i metodyczny modeli tego typu. Przeanalizowano dwa przypadki modeli zawierających informacje o dynamice procesów urbanistycznych: model historycznego wzrostu protomiasta Pułtusk i model dostępności komunikacyjnej Donostia / San Sebastián. Oba przykłady zaczerpnięto z badań prowadzonych przez autorów. Przedstawiono wnioski dotyczące doświadczeń w zakresie zastosowanej metody oraz szerzej - znaczenia parametrycznych modeli symulacyjnych dla racjonalnego projektowania.

5

Fifty years of the Urbanism and Architecture Files of the Polish Academy of Sciences Kraków Branch: a contribution to the history of architectural journals in Poland

Zachariasz Agata, Zieliński Miłosz

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

3--61

EN

This paper was prepared on the occasion of the publication of the fiftieth volume of the Urbanism and Architecture Files of the Polish Academy of Sciences Kraków Branch. The paper presents the history of the Files as a Krakówbased journal, the specificity of this architectural publication, major research trajectories, developing academic specializations associated with the discipline of architecture and urban planning, against the background of the multi-directional operations of the Urban Planning and Architecture Commission. Reference is also made to the Commission’s other publication and research activity, and which has contributed to publications in the Files. Furthermore, the paper presents a selection of thirty-seven Polish journals (ranging from those from the late 19th century to contemporary ones) associated with the present-day academic discipline: architecture and urban planning, in an interdisciplinary perspective. Research methods considered typical for such studies were used: analysis of library catalogues and collections, databases and archives. A literature review was conducted and, among others, other architectural journals were analysed: peer-reviewed academic, trade and journalistic journals on architecture, urban planning and related disciplines. The analysis also covered fifty volumes of the Files. Comparative studies and critical analysis was used. The study demonstrated the main groups of interests of researchers and showed the multi-disciplinary nature of architecture and urban planning as a discipline, and presented cooperating disciplines. More than five decades of the Files’ operation illustrates changing trends and tendencies in research subjects. On the one hand, these are research results with a universal, global application, while on the other, the Files remains close to Kraków traditions and identity.

6

Environmental protection and management in the ‘TEKA’ publications from the establishment of the periodical until the ‘outbreak of Solidarity’ (1967-1982)

Bogdanowska Monika

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

447--461

EN

This paper presents a selection of texts published in ‘Teka’ between 1967 and 1982 on environmental protection and management. Their authors were aware of various negative changes taking place around them, and demanded appropriate action to prevent them. This paper identifies several recurring themes in the earliest issues of ‘Teka’.

PL

W artykule przedstawiono wybór tekstów opublikowanych w „Tece” w latach 1967–1982, a poświęconych zagadnieniom związanym z ochroną i kształtowaniem środowiska. Autorzy byli świadomi najróżniejszych negatywnych zmian zachodzących w ich otoczeniu, wysuwali postulaty działań, które miały przeciwdziałać tym zjawiskom. W artykule wskazano kilka wątków powracających w najwcześniejszych numerach „Teki”.

7

Towards smart public spaces - architectural approach: case study

Jarecka-Bidzińska Ewa

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 60

233--252

EN

Smart urban solutions are the future critical factors of a city’s resilience, well-being, and sustainable development. They have an essential influence on sustainable development, social awareness, and future eco-friendly trends. Such areas can have an excellent opportunity to become the best exemplary places of innovation that shape the global directions of contemporary public space transformation with dimensions such as social, economic, physical, virtual, and specialized technology. The article aims to compare and show the potential of selected smart public spaces with various functionalities as essential forms of urbanity.

PL

Smart rozwiązania miejskie są kluczowymi czynnikami przyszłej odporności, dobrostanu i zrównoważonego rozwoju miasta. Mają istotny wpływ na zrównoważony rozwój, świadomość społeczną i przyszłe trendy proekologiczne. Obszary takie mogą mieć ogromną szansę stać się najlepszymi wzorcowymi miejscami innowacji, które kształtują globalne kierunki transformacji współczesnych przestrzeni publicznych o wymiarze społecznym, gospodarczym, fizycznym, wirtualnym i specjalistycznym technologicznym. Głównym celem artykułu jest dokonanie analizy porównawczej i pokazanie potencjału wybranych smart przestrzeni publicznych o różnorodnej funkcjonalności, jako ważnych form urbanistyki.

8

The spatial development valuation method

Świtalska Alicja

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 59

79--96

EN

The Spatial Development Valuation Method was developed as part of a doctoral dissertation. It is a component of the dissertation, which also encompasses other aspects of spatial development. The Spatial Development Valuation Method assesses the quality of space in a specific area (city, village, or other selected area). It considers factors such as green areas, education, housing conditions, culture, and hazards, selected due to the multifaceted development of urbanized space. This method allows for the evaluation of the overall condition of the area in terms of key aspects relevant to spatial policy and environmental conditions. The method enables the flexible selection of factors based on the needs of the analysis and the comparison of data from different years. It is easy to apply and allows for the assessment of both current and projected development strategies.

PL

Metoda Wartościowania Rozwoju Przestrzennego została opracowana w ramach pracy doktorskiej. Jest ona częścią doktoratu, który obejmuje również inne aspekty rozwoju przestrzennego. Metoda Wartościowania Rozwoju Przestrzennego ocenia jakość przestrzeni na określonym obszarze (miasto, wieś, inny wybrany obszar). Uwzględnia czynniki takie jak zieleń, oświata, warunki mieszkaniowe, kultura i zagrożenia, dobrane ze względu na wieloaspektowy rozwój przestrzeni zurbanizowanej. Dzięki opisywanej metodzie można ocenić ogólną kondycję terenu pod względem kluczowych aspektów dla polityki przestrzennej i uwarunkowań środowiskowych. Metoda pozwala na elastyczny wybór czynników w zależności od potrzeb analizy i porównanie danych z różnych lat. Jest ona łatwa w aplikacji i umożliwia ocenę zarówno obecnych, jak i prognozowanych strategii rozwojowych.

9

Footbridges of the Vistula River Park and planning documents. The case of Krakow

Synowiec Aneta

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 59

57--78

EN

This article presents an analysis of the provisions of planning documents regarding the location of footbridges in the downtown area of Krakow. The emphasis was placed on the "green-and-blue" corridor of the Vistula River Park. The main goal of the article is to determine the role of planning documents in the process of configuring and locating footbridges. In the summary, the author recommends guidelines for spatial policy tools and operational urban planning.

PL

W niniejszym artykule przedstawiono analizy zapisów dokumentów planistycznych w zakresie lokalizowania mostów pieszych w przestrzeni śródmiejskiej Krakowa. Akcent położono na „zielononiebieski” korytarz Parku Rzeki Wisły. Główny cel artykułu to określenie roli dokumentów planistycznych w procesie konfigurowania i lokalizowania mostów pieszych. W podsumowaniu autorka rekomenduje wytyczne dla narzędzi polityki przestrzennej i urbanistyki operacyjnej.

10

Adapting cities for climate change: concept of multi-city knowledge transfer in the field of decarbonizing buildings

Pomykała Anna

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 57

221--240

EN

The aim of this article is to present assumptions for pilot activities showing how regions can change the way they counteract climate change in the spatial structure of cities. The problem is considered in terms of identifying stakeholder groups and levers of change. An attempt to develop a catalog of levers will allow for the assessment of the usefulness and possibility of transferring pilot activities outside the city context. Further research is also needed to develop appropriate measurement criteria to determine the effectiveness of the strategy. The concept defined its main elements and outlined future directions for its improvement.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie założeń do działań pilotażowych pokazujących, w jaki sposób regiony mogą zmienić sposób, w jaki przeciwdziałają zmianom klimatycznym w strukturze przestrzennej miast. Problem rozważany jest w kategorii identyfikacji grup interesariuszy oraz dźwigni zmian. Próba wypracowania katalogu dźwigni pozwoli na ocenę przydatności i możliwości przeniesienia działań pilotażowych poza kontekst miasta. Konieczne są także dalsze badania w celu opracowania odpowiednich kryteriów pomiaru pozwalających określić skuteczność strategii. Koncepcja zdefiniowała jej główne elementy i nakreśliła przyszłe kierunki jej udoskonalenia.

11

Etyka urbanistów

Siemiński Waldemar

Przegląd Komunalny

|

2024

|

nr 2

122--123

PL

Polscy urbaniści stają obecnie przed wielkim wyzwaniem, jakim jest sporządzenie planów ogólnych dla wszystkich prawie 2500 gmin w kraju.

12

Projekt NEEST: dążenie do zeroemisyjnych i zrównoważonych miast w Polsce

Leszczyński Andrzej, Smolarek Norbert

Energetyka Rozproszona

|

2024

|

nr 11

11--20

PL

Celem projektu NEEST jest wspieranie polskich miast w procesie ich transformacji w kierunku zeroemisyjności poprzez opracowanie modelowych rozwiązań transformacji energetycznej (TE) kwartałów zabudowy zlokalizowanych w pięciu ośrodkach. W ramach projektu wybrano kwartały miejskie, w których przeprowadzono szczegółowe skanowanie 3D oraz stworzono cyfrowe modele budynków i otoczenia. Kluczową rolę w przygotowywaniu koncepcji TE odegrało również opracowanie tzw. koszyków technologicznych, czyli zestawów możliwych do użycia technologii OZE zapewniających ciepło, chłód oraz energię elektryczną dla różnych typów budynków. W artykule opisano zastosowane metody selekcji obszarów miejskich, kolejne etapy prac projektowych oraz narzędzie Symulator Systemu Energetycznego Miasta (SSEM), które będzie mogło służyć jako pomoc przy projektowaniu transformacji innych miast w Polsce.

EN

The aim of the NEEST project is to support Polish cities in their transformation towards net-zero emissions by developing model solutions. As part of the project, selected urban quarters were subject to a detailed 3D scan, and digital models of buildings and their surroundings were created. The development of so-called “technology baskets,” which are sets of renewable energy technologies that provide: heating, cooling, and electricity for different types of buildings, also played a key role. The article describes the methods used to select urban areas, the subsequent stages of the project, and the City Energy System Simulator (SSEM) tool, which could be used as an aid in designing a energy transformation for other cities in Poland.

13

Identification of Criteria for Evaluating the Location of Youth Recreation and Leisure Centers

Rzeszowska Natalia, Jasiak Adriana

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2024

|

Vol. 34, no. 1

76--86

EN

Mental comfort for any individual is an important factor on the way to achieving one's goals and objectives. Based on research focused on young people, and conducted in relation to the COVID-19 pandemic, physical activity positively affects mental comfort and is one of the social preventive measures for maintaining mental comfort. Thus, designing spaces dedicated to young people has become a common social interest. The purpose of the article was to identify criteria for locating recreational and leisure centers for young people. For the purposes of the study, a detailed literature review was conducted, following which the most relevant locational features were listed, defining criteria for evaluating their location. In addition, a keyword co-occurrence network was developed using VOSviewer software. The research was conducted on the basis of the Scopus database. The presented review highlighted the lack of comprehensive studies on the analysis of the location of youth recreation and leisure centers, which is definitely a gap that needs to be filled. Taking such a study into consideration when conducting planning work would certainly be a valuable effort to help creating a friendly urban infrastructure and an effective network of services.

14

Struktura urbanistyczna wybranych łódzkich osiedli mieszkaniowych z lat 1950-1990 wyrazem zmieniających się metod kształtowania przestrzeni

Bamberski Michał

Builder

|

2024

|

R.28, nr 3

45--51

PL

Artykuł przedstawia struktury urbanistyczne wybranych łódzkich osiedli mieszkaniowych z lat 1950-1990 w kontekście przeprowadzonych badań nad metodami kształtowania przestrzeni. Stanowi także próbę zabrania głosu w dyskusji o jakości osiedli mieszkaniowych realizowanych w okresie istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Przyjęto metodę porównawczą, zestawiając ze sobą charakterystyczne cechy struktury urbanistycznej czterech wybranych osiedli mieszkaniowych, takie jak: powierzchnia, powierzchnia zabudowy, wskaźnik intensywności zabudowy, liczba mieszkańców, liczba kondygnacji, kompozycja urbanistyczna, lokalizacja lokali usługowych oraz technologia wykonania budynków mieszkalnych. Każde z nich jest reprezentantem poszczególnych dziesięcioleci opisywanego okresu. Badania zostały przeprowadzone na podstawie analizy tekstów źródłowych, historycznych zdjęć lotniczych, ortofotomap, oryginalnych projektów zagospodarowania terenu oraz obserwacji empirycznych na terenie osiedli mieszkaniowych. Badanie obrazuje proces pierwotnego odejścia od formy tradycyjnego kwartału miejskiego z lokalami usługowymi zlokalizowanymi w parterze, aby pod koniec okresu badawczego znów do niego powrócić, jednak w zmodernizowanym i bardziej ekonomicznym układzie. Przykłady osiedli Bałuty I oraz Radogoszcz-Wschód udowadniają, że pomimo 30 lat różnicy kompozycja urbanistyczna oparta o kwartały miejskie pozostała najbardziej miastotwórczą formą zabudowy w środowisku zurbanizowanym. Ponadto czytelny, funkcjonalny i wygodny układ urbanistyczny świadczy o jakości całego osiedla mieszkaniowego.

EN

The article presents the urban structures of selected housing estates in Łódź from the years 1950-1990 in the context of research conducted on methods of shaping space. It is also an attempt to take part in the discussion about the quality of housing estates built during the existence of the Polish People's Republic. A comparative method was adopted, comparing the characteristic features of the urban structure of four selected housing estates, such as: area, built area, development intensity index, number of inhabitants, number of floors, urban composition, location of retail and structural technology of the residential buildings. Each of them represents particular decades of the described period. The research was carried out on the basis of the analysis of source texts, historical aerial photos, orthophotomaps, original spatial development projects and empirical observations in housing estates. The study illustrates the process of the initial abandonment from the form of a traditional city quarter with retail premises located on the ground floor, only to return to it at the end of the research period, but in a modernized and more economical layout. The examples of the Bałuty I and Radogoszcz-Wschód housing estates prove that, despite a 30-year difference, the urban composition based on city quarters remains the most city-forming system of development in an urbanized environment. Moreover, a clear, functional and comfortable urban layout proves the quality of the entire housing estate.

15

Nieistniejący kościół św. Jerzego w Warszawie – kształt wnętrza urbanistycznego

Kołakowski Edward

Builder

|

2024

|

R.28, nr 5

26--30

PL

Artykuł przedstawia zaniedbany fragment przestrzeni publicznej wokół dawnej lokalizacji jednego z najstarszych kościołów – św. Jerzego, związanego z historią Nowego Miasta w Warszawie. Artykuł jest także próbą sformułowania krytycznych uwag i wniosków do dyskusyjnych ustaleń dotyczących kształtowania architektury kwartału zawartego pomiędzy ulicami: Ciasna, Koźla, Świętojerska w nawiązaniu do koncepcji Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego oraz innych fragmentów związanych z rejonem Nowego Miasta w Warszawie.

EN

The article presents neglected part of public area around St. George’s Church in former location, the one of the oldest churches, associated with the history of the New Town in Warsaw. The article is also an attempt to formulate critical comments and conclusions in order to discuss the architectural shaping of quarter between: Ciasna, Koźla and Świętojerska streets, in reference to Local Land Menagement Plan and in the reference to the New Town area in Warsaw.

16

The issue of limitatio in early Silesian urban planning

Mruczek Roland, Kastek Tomasz

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

39--48

EN

The economic and legal changes taking place in Silesia during the times of melioratio terrae undoubtedly brought a revolution in the cultural landscape. The concept of a border in the non-urbanized space of the early Middle Ages had a completely different dimension than its foundation counterpart. The rapidly progressing colonization campaign and the development of large monastic land ownership resulted in a significant density of the settlement network, as well as a change in the ownership structure of the land itself, which was increasingly equipped with immunity. The borders – previously of a blurry, strip-like nature – increasingly took on a linear, precisely defined course. The culmination of this process was the marking of the boundaries of the chartered city (fossata), soon consolidated by city fortifications. Our study is an attempt to outline the issues of more recent research on the matter of the boundaries of a medieval city, which are the result of the progressive stratification of the settlement space in Silesia. The presented case study was intended to draw attention to new, surprising discoveries showing the evolutionary transition from the strip-like, highly conventional nature of early medieval borders to linear delimitations typical of the late and declining Middle Ages. The presented sketch is based on the results of more recent archaeological and architectural research conducted in Silesian cities, as well as analyzes of historical and iconographic sources. It is the first part of a series devoted to the stratification of urban space in the Middle Ages. The fortifications of individual elements of the early medieval Wrocław agglomeration, which had different owners, are still an open research problem, although their existence cannot be questioned today. In turn, marking the boundaries of the chartered city in the form of a rampart and moat had primarily legal and administrative significance and, in this sense, separated the area endowed with immunity from the space covered by princely law and its burdens. In the case of Wrocław, however, the flood protection and later defensive nature of the newly built structures were at least as important.

PL

Przemiany ekonomiczno-prawne zachodzące na Śląsku w czasachmelioratio terrae przyniosły niewątpliwie rewolucję w krajobrazie kulturowym. Pojęcie granicy w niezurbanizowanej przestrzeni wczesnego średniowiecza miało zupełnie inny wymiar niż jego lokacyjny odpowiednik. Szybko postępująca akcja kolonizacyjna i rozwój wielkiej klasztornej własności ziemskiej spowodowały znaczne zagęszczenie sieci osadniczej, a także zmianę struktury własnościowej samej ziemi, coraz częściej wyposażonej w immunitet. Granice – dotąd o niewyraźnym, pasowym charakterze – coraz częściej przybierały liniowy, ściśle określony przebieg. Punktem kulminacyjnym tego procesu było wytyczenie granic miasta lokacyjnego (fossata), wkrótce utrwalonych przez obwarowania miejskie. Praca stanowi próbę zarysowania problematyki nowszych badań nad zagadnieniem granic miasta średniowiecznego, będących wynikiem postępującej stratyfikacji przestrzeni osadniczej na Śląsku. Zaprezentowane studium przypadku miało za zadanie zwrócenie uwagi na nowe, zaskakujące odkrycia, ukazujące ewolucyjne przejście od pasowego, mocno umownego charakteru wczesnośredniowiecznych granic, do delimitacji liniowych, typowych dla późnego i schyłkowego średniowiecza. Zaprezentowany szkic opiera się na wynikach nowszych badań archeologiczno-architektonicznych prowadzonych w miastach śląskich, analizach źródeł historycznych oraz ikonograficznych. Stanowi pierwszą część cyklu poświęconego stratyfikacji przestrzeni miejskiej w średniowieczu. W dalszym ciągu otwartym problemem badawczym pozostają umocnienia poszczególnych członów wczesnośredniowiecznej aglomeracji wrocławskiej, mających różnych właścicieli, choć dziś już nie można zakwestionować ich istnienia. Z kolei wyznaczenie granic miasta lokacyjnego w postaci wału i fosy miało znaczenie przede wszystkim administracyjno-prawne i w tym sensie oddzielało teren obdarzony immunitetem od przestrzeni objętej prawem książęcym i jego ciężarami. W wypadku Wrocławia co najmniej tak samo ważny był jednak charakter przeciwpowodziowy, a później obronny nowo powstałych struktur.

17

Kultura dialogu jako punkt wyjściowy do tworzenia współczesnej architektury w mieście historycznym

Chodorowski Michał

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 16

153--161

PL

Artykuł podejmuje temat zagadnień metod dydaktycznych w podejściu do tkanki historycznej ze szczególnym zwróceniem uwagi na formę dialogu. Rozważania na ten temat podjęto na podstawie poczynionej przez autora obserwacji procesu dydaktycznego uczelni Sint-Lucas (Belgia) oraz studiów dostępnej literatury na temat dydaktyki z zakresu konserwacji zabytków, jak i wiedzy studentów architektury do szeroko pojętego dziedzictwa kulturowego. Autor stawia tezę, że dialog i metoda dydaktyczna dialogu powinny być rozważone w przypadku nauczania architektonicznego. Dialog czy dyskusja wymaga od stron zachowania jej kultury oraz szacunku do innych dyskutantów. Potrzeba zrozumienia jest jej podstawą. W obecnej kulturze mass mediów, informacji skrótowej i systemu edukacji, który powierzchownie dotyka wielu zagadnień, coraz większym problemem jest poziom wiedzy studentów opuszczających mury uczelni i nie dotyczy to tylko architektury. Na podstawie doświadczeń w edukacji architektonicznej autor jako uczestnik programu Erasmus+, mając kilkunastoletnie doświadczenie w pracy ze studentami zagranicznymi, wskazuje na różne podejście studentów do nauczyciela/profesora w zależności od regionów, gdzie studenci odbierają edukację. Podejście studentów w krajach Europy Zachodniej, Ameryki Południowej stawia nauczyciela w roli tutora – opiekuna, przewodnika. W krajach Europy Środkowej, Wschodniej i na wschód od niej jako mentora – niepodważalny autorytet. W jednym systemie dialog jest obecny, w drugim zbędny. Rozważania na temat dialogu nabierają szczególnego znaczenia w przypadku działań na tkance historycznej, a w skali większej w realizacjach uzupełniających tkankę historyczną. Przestrzeń miasta historycznego staje się miejscem dialogu wielopokoleniowego. Wymaga on szacunku do zastanej przestrzeni, zrozumienia aspiracji społeczności, które je tworzyły, oraz architektów, którzy w niej już działali.

EN

The article addresses the issue of didactic methods in the approach to the historical fabric with particular attention to the form of dialogue. It is based on the author's observation of the didactic process at the university of Sint-Lucas (Belgium) and on a study of the available literature on didactics in the field of historic preservation as well as on the knowledge of architectural students towards cultural heritage in its broadest sense. The author’s thesis is that dialogue and the didactic method of dialogue should be considered when teaching architecture. Dialogue or discussion requires the parties to maintain its culture and respect for other discussants. The need for understanding is its basis. In the current culture of mass media, abbreviated information and an education system that superficially touches on many issues, the level of knowledge of students leaving the walls of universities is an increasing problem, and this does not only apply to architecture. On the basis of his experience in architectural education, the author, as a participant in the Erasmus+ programme and with several years of experience working with foreign students, points out the different attitudes of students towards the teacher/professor depending on the regions where the students receive their education. The approach of students in Western European, South American countries puts the teacher in the role of a tutor – a guardian, a guide. In central, eastern European countries, and eastern direction as a mentor – an unquestionable authority. In one system dialogue is present in the other unnecessary.

18

Implementacja oprogramowania geoinformacyjnego QGIS do tworzenia analiz przestrzennych

Furmanek Aleksander Filip

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 12

47--59

PL

Niezwykły rozwój technologiczny współczesnego świata ma różne oblicza. Niewątpliwie jednym z ważniejszych z nich jest szeroko rozumiana informatyka. Jej różnorakie zastosowania od kilku dziesięcioleci są stopniowo coraz bardziej obecne w praktyce architektonicznej i urbanistycznej. W obszarze środowiska zbudowanego, równolegle z popularnymi platformami CAD i BIM, rozwijane są także inne projekty, m.in. aplikacje związane z systemem informacji geograficznej (GIS). Jednym z nich jest QGIS. Czy może być on przydatny w procesie tworzenia sztuki, np. architektury i urbanistyki? Obecnie program ten dynamicznie jest rozwijany i oferuje rozliczne narzędzia mogące mieć zastosowanie w planowaniu przestrzennym, zarządzaniu przestrzenią, w pracy geografów, przyrodników, a być może także urbanistów i architektów.

EN

The remarkable technological development of the modern world has many faces. Undoubtedly, one of the more important ones is broadly understood computer science. Its various applications have been increasingly present in architectural and town planning practice for several decades. In the area of the built environment, other projects are being developed in parallel with popular CAD and BIM platforms, including geographic information system (GIS) related applications. One of them is QGIS. Can it be helpful in the process of creating art, e.g. architecture and urban planning? Currently, this program is dynamically developed and offers numerous tools that can be used in spatial planning, spatial management, in the work of geographers, naturalists, and perhaps also urban planners, landscape architects, or ordinary architects.

19

Bydgoskie murale - sztuka ulicy i ich znaczenie dla obrazu przestrzeni publicznych miasta

Grześkow Iga

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 12

61--74

PL

Mural definiowany jako wielkoformatowe malowidło ścienne w przestrzeni miasta, o konkretnym przesłaniu i bogatej tradycji, wpisuje się w szeroki nurt poszukiwań plastycznych i wyrazowych tzw. sztuki ulicy. W swojej formie, powinien na równi z rozwiązaniami architektonicznymi, budować wizerunek miasta i współtworzyć jego klimat. Prześledzenie dokonań w tej dziedzinie na wybranych przykładach realizacji w przestrzeni publicznej Bydgoszczy, wraz z ich analizą formalną i znaczeniem dla budowania zindywidualizowanej tkanki miejskiej, stanowi cel artykułu.

EN

The mural, which is defined as a large-format mural in the urban space, with a concrete message and a rich tradition, fits into a wide range of sculptural and expressive searches of so-called street art. In his form, but with other tools, he was to construct an image of the city on an equal footing with architectural solutions and to help shape its climate. The aim of the article is to follow the achievements in this field of selected examples of the realization in the public space of Bydgoszcz, together with their formal analysis and their importance for the construction of an individualized urban structure.

20

The role and importance of courtyard spaces in preserving the identity of the urban fabric. Examples from Bydgoszcz

Grześkow Iga

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2023

|

z. 173

195--210

EN

Purpose: The objective of this article is to analyse the condition of the preserved courtyards in the city centre part of Bydgoszcz, to determine their division in terms of the degree of functional and formal transformations, and to show how this space influences the shaping of the image of the city's identity and social behaviour. Design/methodology/approach: In the research, methods of case studies, analysis and critique of sources, including planning documents and direct observation were applied. The spatial scope of the study was limited to the centre of Bydgoszcz. Detailed analyzes were carried out in five areas, after getting acquainted with the architectural and urban structure of 30 solutions Findings: The assumption is, that the revitalised or preserved in their traditional form urban courtyard spaces constitute an important element of the city's cultural legacy and a record of the life and activities of earlier generations. They therefore require protection and care in their historical expression to complete its image. Social implications: Public spaces, as elements of the city's structure and a reflection of its history, are the official, created image of urban life and are intended to demonstrate its character. As open spaces they stand in opposition to what is associated with the notion of the home, its nearest surroundings and what is associated with the sense of identity of place. Originality/value: Studies of the literature on the subject have shown that the previous research on the space of backyards as an important element of the social spaces of the city was carried out to a small extent. In scientific publications of the architectural and urban structure, the information comes down to cataloging their form, without indicating their role. The lack of studies opened the possibility of undertaking research studies on their form and function, its evolution serving the purpose of preserving urban identity, and indicating examples that determine the right directions of changes in this area.