Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Szczątki nosorożca (Stephanorhinus sp.) oraz daniela (Dama dama) odkryte w osadach kopalnego jeziora eemskiego na Równinie Gorzowskiej

Badura J., Ciszek D., Kotowski A., Przybylski B., Ratajczak U., Stefaniak K., Urbański K.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 4

219--226

EN

Erthwork during rebuilding of the S3 route in Gorzów Wielkopolski exposed sediments of a palaeolake. The thickness of the sediment complex reaches 11 m. Two gyttja layers are separated by peats and fluvial sands and muds. The sequence reflects a multiphase development of the lake. Lacustrine sediments overlie Odranian (Saalian) (MOIS 6) glaciofluvial deposits and are covered by Vistulian glacial sediments (MOIS 2). At present, the stratigraphic position of the palaeolake is dated to the Eemian (MOIS 5e), with a probable continuation of the deposition into the early Vistulian (MOIS 5d-4). Rhinoceros bones (more than 100 pieces), including a skull with 24 well-preserved teeth, were discovered in the lower part of the palaeolake sediments. The preliminary expertise report, based mainly on the teeth analysis, allows assigning the rhinoceros remains into the genus Stephanorhinus. The finding of so many pieces of the skeleton of Stephanorhinus sp. in situ is unique on the scale of European scale. Apart from the rhinoceros remains, a single metacarpal bone of fallow deer (Dama dama) was found in the site. This is the first record of extant fallow deer in the Pleistocene of Poland. The palaeolake sediments were sampled and multidisciplinary research is planned to reconstruct the history of the development of this basin. The relationship between the rhinoceros andfallow deer remains with the palaeoenvironment will make it possible to ascertain the conditions in which those animals lived at higher latitudes during the Eemian Interglacial.

2

Unikalne stanowisko szczątków mamuta na Dolnym Śląsku

Wiśniewski A., Wojtal P., Krzemińska A., Zych J., Przybylski B., Badura J., Ciszek D.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 3

234-234

EN

Aunique set of mammoth bones and tusk was found in active gravel pit in vicinities of Zastruże near Żarów, Lower Silesia. The use of archaeological methods made it possible to uncover 17 bones belonging to a single individual (Mammuthus primigenius). This is the first record of so complete set of mammoth bones in the Lower Silesian region. Mammoth remains were found to be accompanied by some bones of a horse and a flint artifact. The mammoth bones were dated radiocarbon method at 23 790 š 160 years, that is at the beginning of the last Pleniglacial of the Weichselian Glaciation. The mammoth remains were embedded in slope sediments of a small valley so they did not occurin anatomical order.

3

Tarasy rzeczne Nysy Kłodzkiej oraz drobne plejstoceńskie struktury tektoniczne w strefie sudeckiego uskoku brzeżnego i przełomu bardzkiego w Janowcu

Badura J., Przybylski B., Tokarski A., Świerczewska A.

Przegląd Geologiczny

|

2007

|

Vol. 55, nr 3

228-228

EN

New research in the N part of the Bardo Gorge [close to the Sudetic Marginal Fault] evidenced the occurrence of two hitherto unknown Pleistocene river terraces. The terraces were interpreted basing on digital elevation model [DEM] 1;10,000 and radars sweeping of the Earth’s surfaces [DETM level 2]. Moreover, the results of petrographical analysis of deposits exposed in the 22 high river terrace show two-tier structure of the terrace. This suggest a polygenetic age of the terrace. Within the last terrace fractured clasts and small-scale faults were observed. Fractured clasts were studied in the bottom part of the 22-m-high river terrace where numerous fractured clasts occur. This part of the terrace is composed of gravels containing clasts up to 80 cm across. The matrix is sandy-clayey. The fractures are usually restricted to particular clasts. The fractures compose two sets striking NW-SE and N-S. Gravels exposed in the uppermost part of the terrace are cut by few strike-slip, N-S striking, sub-vertical faults which can be traced along a vertical distance up to 50 cm. These faults cut the gravel matrix but omit clasts. Fractures cutting the clasts do show a well organized architecture which is independent of orientation of a-b surfaces of the host clasts. These features indicate that the fractures were formed in situ within the studied gravels. Furthermore, for the majority of fractures, the angle between the fracture and the a-b surface of the host clast is less than 80, confirming the in situ origin of fractures. The fractures of one set are parallel to the strike of the Sudetic Marginal Fault. This suggests that the origin of the fractures is related to that of the fault. The fractures of the second set may represent Riedel shears associated with the activity of the Sudetic Marginal Fault. The orientations of minor faults confirm this supposition. Summing up, we believe that during the Pleistocene, the Sudetic Marginal Fault was a dextral strike-slip fault, at least in the discussed area.

4

Glaciomarginal deposition in the Otmuchów Depression, SW Poland, and its palaeogeographical implications

Salamon T., Badura J., Przybylski B.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2007

|

Vol. 77, No 2

207-216

EN

This paper focuses on the problem of depositional environments and the development of glaciomarginal zone in the Otmuchów Depression, SW Poland, during the Odranian (Drenthe) glaciation. The research was conducted at the Wójcice site, which is situated on the southern border of a hill train, the so-called Otmuchów- Nysa Hills, rising on the northern side of the Nysa Kłodzka River valley. The sediments under study were deposited in the distal zone of glaciomarginal fans prograding into a bay of a large lake formed in the dammed valley of the Nysa Kłodzka River. Sedimentation was characterised by frequent oscillations of water level in the lake, which caused fan dissection and lateral migration of depositional subenvironments. These phenomena are recorded by abundant erosion surfaces and vertical succession of alternating lithofacies associations of the deposits, which are typical of different parts of the distal fans. Sedimentological analysis has also enabled palaeogeographical reconstruction of the glaciomarginal zone. It is found that the ice-sheet lobe advanced into the Nysa Kłodzka River valley from the NE.

PL

Rozwój strefy glacimarginalnej na obszarze przedgórskiego odcinka doliny Nysy Kłodzkiej, zajmującego Obniżenie Otmuchowskie (Fig. 1), od dziesięcioleci stanowi przedmiot dyskusji. We wszystkich dotychczasowych rozważaniach geomorfologiczno- geologicznych i paleogeograficznych najwięcej uwagi poświęcano wyraźnie zaznaczonym w rzeźbie Wzgórzom Otmuchowsko- Nyskim (Figs. 1, 2). W pracy analizie poddano osady deponowane na południowym obrzeżeniu wzgórz. Badania prowadzono w stanowisku Wójcice, kilka kilometrów na zachód od Nysy. Szczegółowa analiza sedymentologiczna osadów umożliwi liwiła rekonstrukcję środowisk sedymentacji w rejonie SE obrzeżenia Wzgórz Otmuchowsko-Nyskich oraz wnioskowanie na temat paleogeografii strefy glacimarginalnej na obszarze Obniżenia Otmuchowskiego. W odsłonięciu Wójcice wyróżniono dwa kompleksy osadów. Kompleks 1, o miąższości ok. 10–12 m, zbudowany jest głównie z piasków drobnoziarnistych. W jego obrębie wyróżniono kilka tabularnych zespołów litofacji o nieznacznie odmiennym wykształceniu: Sh, (Sl); Sh (Sl, Sp); Sh, (Sl, Sm); Sh, Src; Src, SFw, (Sr) (Figs. 3, 4). W środkowej części kompleksu obserwowano również bardziej gruboziarnisty zespół SGm, Sm (Fig. 3). Cechą charakterystyczną kompleksu 1 jest obecność powierzchni erozyjnych oraz naprzemianległe występowanie zespołów litofacji o nieznacznie różnym poziomie energetycznym. Kompleks 2 obejmuje osady o miąższości ok. 4 m i charakteryzuje się grubszym uziarnieniem (Figs. 3, 5). W dolnej części przeważają średnio i gruboziarniste piaski lub piaski żwirowe (litofacje Sh, St, SGt). Wyżej obserwowano drobnoziarniste żwiry i żwiry piaszczyste (GSp, Gm) (Fig. 5a). W kompleksie 2 obserwowano ponadto niewielkie soczewy diamiktonu z materiałem skandynawskim (Fig. 5b). Pomiary azymutów upadu warstwowań przekątnych w obu kompleksach wykazały paleoprzepływy w kierunku NNW–NNE (Fig. 3). Analiza składu petrograficznego żwirów wykazała duży udział kwarcu, a także skał sudeckich oraz bardzo małą zawartooeć materiału północnego (Tab. 1). Osady kompleksu dolnego deponowane były w dystalnej strefie stożka progradującego do zbiornika wodnego. Depozycja odbywała się głównie z niskoenergetycznych zalewów warstwowych. Specyficzną cechą sedymentacji były częste wahania poziomu wody w zbiorniku powodujące rozcinanie stożków i oboczne przemieszczanie się stref depozycyjnych. Zapisem tego są nietypowe dla stożków zdominowanych zalewami warstwowymi powierzchnie erozyjne oraz powtarzające się w sukcesji pionowej zespoły litofacji osadów właoeciwych dla różnych części dystalnych stref stożków. Górny kompleks osadów związany był ze znacznie wyżej energetycznymi przepływami. Osady te były deponowane bliżej czoła lądolodu, co wraz z mułkami podścielającymi całą serię osadów piaszczystych wskazuje na transgresywny charakter całej sukcesji. Strefa marginalna lądolodu na obszarze Obniżenia Otmuchowskiego kształtowała się w inny sposób niż przyjmowano do tej pory (Fig. 6). W północnej jej części lądolód stacjonował w rejonie Wzgórz Otmuchowsko-Nyskich, natomiast w dolinę Nysy Kłodzkiej wsunął się z kierunku NE od strony doliny Odry w postaci niewielkiego lobu okalającego wschodnią część Wzgórz Otmuchowsko-Nyskich od południa. U czoła lądolodu w podpartej dolinie powstało rozległe zastoisko. U północnej krawędzi lobu osady były deponowane w postaci glacimarginalnych stożków progradujących do wąskiej zatoki zastoiska, która przypuszczalnie przez pewien okres była odizolowana od głównego zbiornika.

5

Nowe dane o wieku i petrologii kenozoicznych bazaltoidów dolnośląskich

Badura J., Pécskay Z., Koszowska E., Wolska A., Zuchiewicz W., Przybylski B.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 2

145-153

EN

Fifteen samples of basaltoid rocks have been analysed from the Lower Silesia, SW Poland, some of them from localities close to the Sudetic Marginal Fault. K-Ar datings have been made on whole rock samples, using the methodology applied by the Institute of Nuclear Research, Hungarian Academy of Sciences, Debrecen, Hungary. Most of the samples give ages ranging between 21- 38 Ma, whereas that derived from a borehole in the Mokrzeszów Graben has been dated to 44 Ma. Another borehole sample (Jeżów Sudecki B-5), close to the Intrasudetic Fault, is of 59 Ma age. On the other hand, the supposedly "Quaternary" basaltoids from Dębowiec area fall into the interval of 29–30 Ma. The southeasternmost occurrences of the Lower Silesian basaltoids at Nowa Cerekiew display two generations of effusive activity: the older lava flows (26 Ma) are cut by plugs dated to 22 Ma. The Oligocene–Lower Miocene (26-33 Ma, 20'24 Ma) rocks represent alkali basalts and basanites. The alkali basalts consist of phenocrysts of olivine (chrysolite), altered to a different degree, and clinopyroxene (salite). In the matrix, clinopyroxene (Ti-salite), olivine (hyalosiderite), plagioclases (labradorite–andesine), and opaque minerals (titanomagnetite, ilmenite) occur. The basanites contain phenocrysts of altered olivine (chrysolite) and clinopyroxene (salite). Their matrix consists of clinopyroxene (Ti-salites), olivine (hyalosiderite), nepheline, plagioclases (bytownite–andesine), and opaque minerals. On the TAS diagram, samples of the studied basaltoids plot mainly in the fields of basalts and basanites/tephrites. The bimodality of some samples falling into two fields of basalts and basanites/nephelinites on the TiO2/Zr-Nb/y diagram results from their distinct geochemical signature.

6

Sedymentologiczny i paleobotaniczny zapis zmian klimatu w plioceńskich osadach rzecznych południowo-wschodniej części Niziny Śląskiej

Badura J., Przybylski B., Salamon T., Winter H.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

nr 421

1--14

PL

W południowo-wschodniej części Niziny Śląskiej w międzyrzeczu Nysy Kłodzkiej i Odry występuje zwarty kompleks neogeńskich osadów rzecznych formacji Gozdnicy. Badania osadów tej formacji prowadzono na stanowisku Tułowice na Równinie Niemodlińskiej. Analiza minerałów ciężkich wykazała, że osady dolnej części profilu, o całkowitej miąższości 18 m, najprawdopodobniej są związane z Nysą Kłodzką, natomiast górnej — z Odrą. Szczegółowym badaniom sedymentologicznym poddano odsłaniające się w wyrobisku osady górnej części profilu. Wyróżniono cztery kompleksy osadów. Na podstawie analizy litofacjalnej stwierdzono, że trzy pierwsze kompleksy powstawały głównie w systemie rzeki meandrującej. Osady kompleksu 4 reprezentują natomiast rzekę o układzie anastomozującym. Próbki z mułowo-ilastych warstw kompleksu 1 i 2 poddano analizie paleobotanicznej. Wynikająca z niej zmienność szaty roślinnej wykazała tendencję do zmian krótkookresowych oscylacji średnich temperatur i wilgotności. Na podstawie badań spektrów pyłkowych stwierdzono plioceński wiek osadów. Transformacja układu koryta, wynikająca z analizy sukcesji osadowej, mogła mieć związek z coraz większymi zmianami klimatycznymi późnego pliocenu, bezpośrednio poprzedzającymi ochłodzenie z początku plejstocenu.

EN

Neogene fluvial deposits of the Gozdnica Formation constitute a continuous cover in the southeastern part of the Silesian Lowland, in the Nysa Kłodzka and Odra interfluve. The 18 m thick succession of these deposits was studied in the Tułowice site on the Niemodlin Plain. Heavy mineral analysis indicates that deposits of the lower part of the succession were probably accumulated by the Nysa Kłodzka River, and those of the upper part — by the Odra River. Detailed sedimentological research was conducted in an excavation where the latter deposits are exposed. Four lithologic complexes were distinguished. It was found that three older complexes were formed mostly ha a meandering river system. The deposits of complex 4 represent alluvium of an anastomozing river system. Palaeobotanical analyses were made for silty-clayey deposits of complexes 1 and 2, and revealed plant cover variability indicating a climatic tendency for short-term oscillations of mean temperatures and humidity. Pollen spectra evidenced Pliocene age of the deposits under study. Both sedimentological and paleobotanical data indicate that the change of fluvial environment could have been associated with a progressive climatic change during the Late Pliocene, directly preceding the Early Pleistocene cooling.

7

Application of digital elevation models to geological and geomorphological studies - some examples

Badura J., Przybylski B.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 10/2

977-983

EN

Analysis of the Earth’s surface using three-dimensional models provides a wealth of new interpretation opportunities to geologists and geomorphologists. Linear elements, not visible on classical maps, become distinct features; it is also possible to interpret both small-scale glacial landforms and entire complexes of postglacial landscapes at the regional scale. Geomorphic features are frequently difficult to recognise in the field, either due to their scale or field obstacles. Three-dimensional visualization of the Earth’s surface and its examination at different angles and differently orientated source of light is extremely helpful in geological and geomorphological studies. This tool is, however, relatively seldom used due to either limited access to digital data bases or time-consuming procedures of individual construction of such bases from the existing cartographic data. For instance, analysis of small-scale glacial, fluvial or aeolian landforms in lowland areas requires cartographic data of resolution compatible with 1 : 10,000 scale. Nevertheless, less detailed digital elevation models, constructed at the scale of 1 : 50,000, are also extremely helpful, since they allow for regional interpretations of those morphostructures which are associated not only with neotectonics, but also with ice-flow directions, block disintegration of an ice-sheet, subglacial drainage, stages of fluvial erosion, or location of dune belts. A possibility of superposition of geological or geomorphological maps onto 3-D models is equally important, enhancing readability of the maps and providing clues to verification of the origin of landforms and proper cross-cutting relationships drawn on the map.

8

Czy struktury koliste w Sudetach mogą mieć genezę uderzeniową?

Przybylski B., Badura J.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 10

971--978

EN

Detailed digital elevation model has been applied to recognition of much distinct ring structures in Sudetes and Fore-Sudetic Block. Colored hypsometric shaded relief maps and geological shaded relief maps were the base of analyses. The maps reveal 16 very distinct structures. Most of them have been not recognised during so far analyses of satellite images. The diameter of ring structures vary from a few km to 30 km. Some of these forms have also a very distinct reflection in geological structures. Their origin is unknown as yet. There is not straight impact evidences for any of these structures, but for each one of them such interpretation couldn't be excluded. In opinion of authors everyone of these structures should be examined for confirmation of existence or lack of shock metamorphism phenomena.

9

Glacitektonika wybranych obszarów Polski

Ber A., Dobracki R., Lisicki S., Morawski W., Badura J., Krzyszkowski D., Przybylski B., Urbański K., Kasprzak L., Ruszczyńska-Szenajch H., Wysota W., Turkowska K., Gardziel Z., Harasimiuk M., Lewandowski J, Wójcik A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2004

|

nr 408

73-125

PL

Niniejsze zbiorowe opracowanie powstało na podstawie szczegółowych (SMGP w skali 1: 50 000) i przeglądowych materiałów kartograficznych, publikowanych i archiwalnych opracowań autorskich oraz na podstawie Gacitektonicznej mapy Polski w skali 1:1 000 000, i stanowi swoisty, regionalny komentarz tekstowy do tej mapy. W podziale Polski na obszary: północno-zachodni, północny, północno-wschodni, zachodni i środkowozachodni, środkowy i środkowowschodni, południowo-wschodni oraz południowy przedstawiono opisy zaburzonych glacitektonicznie form i osadów powierzchniowych i kopalnych. Występowanie zaburzeń glacitektonicznych w Polsce związane jest przede wszystkim z zasięgami młodszych zlodowaceń i z miąższością ulegającego deformacjom podłoża. Formy i osady były zaburzane albo przez pionowe i poziome naciski aktywnego (transgredującego) lądolodu, albo przez nacisk pionowy na podłoże stagnujących mas lodowych. Prace nad uzupełnianiem zawartych w opracowaniu opisów wybranych obszarów Polski oraz treści Glacitektonicznej mapy Polski w skali 1:1 000 000 będą kontynuowane zarówno przez wnoszenie nowych danych, jak też przez rozszerzanie i uszczegółowianie legendy o nowe wydzielenia i oznaczenia wiekowe.

EN

The presented complete edition was prepared on the base results of the detailed (Detailed Geological Map of Poland in scale 1:50 000) and review geological mapping, published and archival data, as well as an explanations and symbols elaborated for Glaciotectonic Map of Poland in scale 1:1 000 000. Therefore this elaboration, presenting the regional description of the glaciotectonic features within selected regions of Poland, compose specific textural explanations for this map. Within the territory of Poland subdivided on following regions: North-Western, North, North-Eastern, Western, Middle-Western, Middle, Middle-Eastern, Southern, South-Eastern, glaciotectonicly disturbed landforms and sediments either expressed in recent relief or buried (stated in borings or in exposures) were described. Distribution of glaciotectonic features over the territory of Poland is related primarily to the presence younger glaciations and thickneses of the deformable substratum. Generally, the landforms and sediments were deformed by active ice sheets through the horizontal and vertical thrusts of the ice masses, as well as by vertical stress of the stagnant ice masses. The supplementary works under in details description of the glaciotectonic features in particular regions of Poland will be continued, as well as completed the contents of the Glaciotectonic Map of Poland in scale 1:1 000 000.

10

Evolution of the Late Neogene and Eopleistocene fluvial system in the foreland of the Sudetes Mountains, SW Poland

Badura J., Przybylski B.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2004

|

Vol. 74, No 1

43--61

EN

The oldest Cainozoic fluvial deposits in Lower Silesia date from the Oligocene. During the Middle and Late Miocene times, the fluvial system of this region was only slightly modified, especially in the foreland of the West and Middle Sudetes Mts. River lengths changed, following the migration of the North Sea shorelines. A rapid rebuilding of the fluvial system took place in the foreland of the East Sudetes Mts. either in the Late or Middle Miocene. Till that time, the main river valley of this region - the Nysa Kłodzka River, related to the Paczków and Kędzierzyn Grabens - used to flow towards the East, to a bay of the Paratethys sea. The new main river, pre-Odra, started to flow towards the North not before the Grodków Graben cut meridionally the Meta-Carpathian Swell. We are of the opinion that deposits of the Poznań Formation originated in an fluvial environment because no marine and/or limnic deposits have hitherto been discovered in the area of Lower Silesia above the uppermost of the Middle-Polish lignite seams (Henryk). The pre-Odra River drained the eastern part of Lower Silesia, and flowed towards the North, at least to the Poznań region. This main river captured such smaller rivers, as: the pre-Vistula, pre-Olza, pre-Ostravica, pre-Opava, pre-Nysa Kłodzka, and pre-Bystrzyca. Rivers draining the West Sudetes Mts. flowed first towards the North, to the region of the present-day Middle Odra River, and there turned to the West. It is conceivable that these rivers curved westwards just along the line of the present-day Wrocław - Magdeburg marginal stream valley ("Pradolina"). Since the Pliocene, the Sudetic rivers have started to transport coarser, sandy, and even gravelly material to a more distant foreland. Alluvial deposits of this phase occur exclusively on uplands. Coarse-grained sediments recognized in the bottom of deep erosional incisions were redeposited under subglacial conditions during the Mesopleistocene glaciations. The presented new interpretation of origin of the Poznań Formation basin and detailed recognition of Pliocene and Eopleistocene river system should initiate a new line of research into the Late Neogene and Eopleistocene sediments.

11

Morfometria sudeckiego uskoku brzeżnego między Złotym Stokiem a Dobromierzem

Badura J., Zuchiewicz W., Górecki A., Sroka W., Przybylski B.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 12

1048-1057

PL

Analizie morfometrycznej poddano południowy, 77 km długości odcinek sudeckiego uskoku brzeżnego (SUB) na obszarze Polski. Badano zarówno parametry skarpy uskokowej, jak również wskaźniki morfometryczne 149 małych zlewni usytuowanych u podnóża skarpy, a także zestawiono cyfrowy model terenu. Wydzielono sześć segmentów SUB o odmiennej orientacji, zróżnicowanych cechach budowy geologicznej i wykazujących specyficzne parametry rzeźby. Wyniki analiz morfometrycznych prowadzą do wniosku, że najbardziej przydatnymi parametrami w opisie skarpy SUB są wskaźniki krętości czoła masywu górskiego oraz szerokości dna - wysokości zboczy, podczas gdy maksymalne deniwelacje zlewni, wskaźnik rzeźby oraz wskaźnik wydłużenia najlepiej charakteryzują cechy zlewni usytuowanych o podnóża czoła masywu górskiego Sudetów. Wartości wszystkich wymienionych parametrów sugerują, że segment sowiogórski (3) SUB ujawnia wartości zbliżone do typowych dla młodych skarp uskoków normalnych. Do podobnych wniosków prowadzi analiza cyfrowego modelu terenu, wykazującego dwupoziomowy układ trójkątnych lic progów uskokowych, wynikający najprawdopodobniej z dwóch etapów młodego wypiętrzania. Segmenty 1 i 4 zaznaczają się znacznie słabiej.

EN

Morphometric analyses allow us to infer that the most useful parameters to characterise the SMF scarp are the mountain front sinuosity and valley floor width/valley height ratio, whereas the maximum basin relief relief ratio (i.e., mean basin slope), and basin elongation ratio describe best small drainage basins located at the foot of the scarp. All these parameters clearly indicate that segment 3 of the SMF reveals properties that do not differ much from those typical for young, moderately active normal fault scarps described from elsewhere. This hypothesis is supported by the results of studies of digital elevation models of the fault zone which portray very well a two-tier arrangement of triangular facets, resulting from at least two episodes of recent uplift.

12

Wielofazowy rozwój zaburzeń glacitektonicznych na Dolnym Śląsku

Badura J., Przybylski B.

Zeszyty Naukowe. Budownictwo / Uniwersytet Zielonogórski

|

2002

|

z. 129

15-26

PL

W trakcie prowadzenia zakrojonych na szeroką skalę prac kartograficznych w środkowej i północnej części Dolnego Śląska stwierdzono stosunkowo często występowanie osadów zaburzonych glacitektonicznie. Występują one z różną intensywnością na całym obszarze zajętym przez lądolądy skandynawskie. W miarę zbliżania się do granicy maksymalnego zasięgu lądolodów skala zaburzeń maleje, od ponad 200 m w rejonie Wałów Śląskiego i Zielonogórskiego do 2-10 m w kotlinach śródsudeckich. W zaburzeniach biorą udział oprócz osadów późnego neogenu i czwartorzędu, regolity skał podłoża krystalicznego, iły triasu, osady brakiczne i morskie oligocenu oraz gipsy miocenu środkowego. Brak osadów biogenicznych uniemożliwia precyzyjne datowanie wieku zaburzeń oraz oddzielanie różnowiekowych, nakładających się na siebie deformacji. Na podstawie badań prowadzonych na łuku Mużakowa, Wału Śląskiego i Zielonogórskiego stwierdzono wiek największych zaburzeń związanych ze zlodowaceniami południowopolskimi. Na zaburzonej powierzchni dyskordantnie leżą osady zlodowaceń Odry, a po północnej stronie Wału Śląskiego i łuku Mużakowa Warty. Formom pozytywnym zbudowanym z wyciśniętych osadów odpowiadają formy negatywne. Na podstawie kryteriów morfologicznych można założyć, że na południe od Wału Śląskiego i łuku Mużakowa występują silnie zdenudowane obszary deformowane w czasie transgresji lądolodów zlodowacenia Elstery. Natomiast Wał Śląski powstał w czasie recesji zlodowacenia Elstery 2. W kolejnym etapie deglacjacji utworzył się Wał Zielonogórski i łuk Mużakowa. Ten ostatni powstał w wyniku szarży lądolodu. Prawdopodobnie podobną genezę mają mniejsze łuki w Grębocicach i Sycowie na Wale Śląskim.

EN

Research carry on detailed geological mapping in the middle and north part of the Lower Silesia has recorded numerous occurrences of glaciotectonic structures. These disturbances occur on the whole area, which was covered by the Scandinavian ice-sheets. The scale of disturbances decreases from the North to South towards the border of the maximum extent of the ice-sheets, from over 200 m of thickness in the region of Zielona Góra Rampart to 2-10 m in the intrasudetic valleys. Glaciotectonic deformations include maintly the Quaternary and the Late Neogene deposits but disturbances of regolithes, red Triasic ton, Oligocene brackish, marine deposits and Miocene gypsum are noted as well. Accurate determination of the most of disturbances and their classification in to the to separate phases are usually impossible because of lack of biogenic stratigraphic marks. Research in the Mużaków Arc and in the Silesian and the Zielona Góra Ramparts allow determine the largest glaciotectonic disturbations to the Southern Polish Glaciation. Deformed layers are discordantly covered by the Odranian, and on the north side of ramparts by the Wartanian sediments. The positive forms, which are formed from squeezed out deposits, match the negative forms. Occurrence of strongly denuded areas which was also deformed by ice-sheets during Southern Polish Glaciation south of Silesia Rampart and the Mużaków Arc could be assumed on the base of geomorphologic analyses. The main outline of Silesian Rampart was formed during recession of the Elsterian 2 ice-sheet. The Zielona Góra Rampart and the Mużaków Arc were shaped during the next stages of that ice-sheet recession. The Mużaków Arc was formed during rapid surge of the ice-sheet lobe. Origin of comparable arcs near Grębocice and Syców in Silesian Rampart is probably similar.

13

Stadiał warty w świetle stuletniej historii badań Wału Śląskiego

Badura J., Przybylski B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2002

|

nr 402

5-26

PL

W Europie środkowej Wał Śląski (Schlesische Landrucken) wraz z łukiem Mużakowa (Muskauer Faltenbogen) oraz Wzniesieniami Łużyckimi (Lausitzer Grenzwall) i Wzgórzami Flamingu tworzy najwyraźniej zarysowane odzwierciedlenie czoła lądolodu plejstoceńskiego. Postęp badań nad procesami dynamicznego i statycznego oddziaływania lądolodu jednoznacznie wykazał, że genezę tej formy należy wiązać z wielkoskalowymi deformacjami glacitektonicznymi. Jednak wpływ tektoniki, prawdopodobnie implikowany ruchami izostatycznymi, jest również wyraźnie widoczny w rzeźbie Wału Śląskiego. Najnowsze badania nad deformacjami glacitektonicznymi wraz z badaniami geomorfologicznymi i analizami litologicznymi glin lodowcowych wykazały, że Wał Śląski powstał podczas zlodowaceń południowopolskich, a lądolód zlodowacenia warty jedynie oparł się o jego północne stoki. Szeroka analiza geologiczna i geomorfologiczna wskazuje na konieczność wznowienia dyskusji o roli i pozycji zlodowacenia warty w podziałach klimatostratygraficznych plejstocenu Polski. Wydaje się, że podobnie jak w Niemczech należy przyjąć, że zlodowacenia odry i warty znajdują się w obrębie tego samego, 6 piętra krzywej tlenowej, a nie jak dotychczas umieszczano - zlodowacenie odry w 8, a zlodowacenie warty w 6 piętrze izotopowo-tlenowym SPECAM (Porter, 1989)

EN

The Silesian Rampart (Schlesische Landrucken) together with the Mużaków Arc (Muskauer Faltenbogen), the Lausitz and the Flaming Rampart (Lausitzer Grenzwall) are the most visible reflection of the Pleistocene ice sheet front in central Europe. In spite of 100 years of research of the Silesian Rampart its origin the age and orographical role during Mesopleistocene Glaciations (especially during Warta Glaciation) are a subject of discussion between Polish and German geologists. The early XX century opinion about tectonic origin of the Silesian Rampart was a result of ignorance about sediments deformation under pressure of glacier. Progress of science has proved that origin of this form should be related to big scale glaciotectonic deformation. Nevertheless tectonic influence probably implied by isostatic movement is also visible in morphology of the Silesian Rampart. Progress in investigation of glaciotectonic deformation, detailed geomorphologic and lithologic analysis of glacier forms and deposits have proved that Silesian Rampart was formed during South Polish Glaciation. There is no reason for hypothesis about crossing the Silesian Rampart by the glacier of Warta Stage. Ice sheet of Warta Stage stopped at the northern slopes of the Silesian Rampart and only locally advanced a few kilometres to the south. Wide geological and geomorphologic analysis suggests necessity to resume the discussion about the role and position of Warta Stage in stratigraphic divisions of the Pleistocene of Poland. It seems that Warta and Odra (Drenthe) Glaciations are not situated in separated 8 and 6 stages of oxygene curve but they should be situated in the same 6 stadium like has been proved by chronostratigraphic research in Brandenburgia.

14

Specyfika petrograficzna osadów rzecznych i glacjalnych Przedgórza Sudeckiego

Badura J., Przybylski B.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 4

313-319

PL

Metoda obliczania wskaźników petrograficznych, powszechnie stosowana na Niżu Polskim, okazała się zawodna dla obszaru przedpola Sudetów. Problem stanowią podobieństwa litologiczne skal występujących w Sudetach oraz na ich przedpolu do inwentarza skalnego występującego na tarczy fennoskandskiej, a także w podłożu podkenozoicznym Niżu Polskiego i Morza Bałtyckiego. Trudności w interpretacji wynikają także z kilkukrotnie powtarzającej się redepozycji przez transgredujące lądolody materiału wynoszonego pierwotnie na północ przez rzeki sudeckie i karpackie. Udział materiału lokalnego, tj. sudeckiego lub sudeckiego i karpackiego, w osadach glacjalnych może miejscami wynosić nawet 70%. Material lokalny składa się głównie z bardzo dużego udziału kwarcu ostrokrawędzistegopochodzącego z rozpadu skał krystalicznych, jak i kwarcu detrytycznego, średnio i dobrze obtoczonego pochodzącego z paleozoicznych skal osadowych. Występują w nim także skały, których pochodzenie jest trudne lub wręcz niemożliwe do określenie. Zawartość materiału skandynawskiego w czwartorzędowych żwirach rzecznych jest niewielka i przeważnie nie przekracza 10%. Nie odróżnianie materiału skandynawskiego w osadach rzecznych powoduje z kolei ich postarzenie i uznanie za preglacjalne. Z powyższych względów w regionie dolnośląskim należy w miarę możliwości szczegółowo określać nie tylko petrografię żwirów, ale uwzględniać ich proweniencję. Dopiero na tej podstawie można próbować określać pozycję litostratygraficzną zarówno glin lodowcowych, jak i odróżniać osady rzeczne preglacjalne od mezoplejstoceńskich.

EN

The method which correlates tills on the base ofpetrographic coefficients, used for tills from Polish Lowland, cannot be directly applied in the Sudetic Foreland. Petrographic analysis of tills has several limitations in this area. Many crystalline rocks from Fennoscandia and from bedrock of the Polish Lowland and the Baltic Sea are very similar to the rocks of Sudety Mts. and Sudetic Foreland. Moreover, gravels deposited by Sudetic rivers many kilometres to the north from mountain range have been also redeposited by Ice Sheets. A content of local Sudetic or Carpatian material in glacial deposits reaches 70%. Poorly rounded quartz grains from local crystalline rocks and well-rounded grains from Palaeozoic sedimentary rocks predominate in local material. There are also rocks that are very difficult or even impossible to classify to one of the groups (local or Scandinavian). Scandinavian material consists less then 10% of Mezopleistocene alluvial gravel and if it will be not correctly identified the deposits could be classified as Eopleistocene or Pliocene. Correct determination of provenance of gravel material is very important for petrographic analysis of till and alluvial deposits in Sudetic Forland. Only such an analysis which take into account differentiation of local rocks gives us a possibility for lithostratigraphic correlation.

15

Examples of young tectonic activity from the Sudetic Foreland, SW Poland - application of condensed contour maps

Badura J., Przybylski B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 1

38-45

EN

The patterns revealed by condensed contour maps of Lower Silesia suggest a tectonic control on the present-day topographic relief of the Sudetic Foreland. The analysed maps seem to reflect structural/ brittle tectonic features of the bedrock rather than glacial landforms. Analysis shows that the landscape of the Sudetic Foreland is generally the result of uneven tectonic uplift of particular blocks. Tectonic features are reflected in the relief in forms measuring from a few metres to more than 100 km. Consequently, we recommend that the morpholineaments visible on these maps should be studied by means of geophysical and geodetic methods in order to verify the possibility of Recent tectonic activity.

PL

Na mapach zagęszczonych poziomic z obszaru Dolnego Śląska widoczny jest wpływ osnowy tektonicznej na rzeźbę przedpola Sudetów. Z analizowanego obrazu wynika, że nieciągłości tektoniczne są silniej odzwierciedlone w rzeźbie terenu niż formy polodowcowe. Ogólnie krajobraz przedpola Sudetów został ukształtowany w wyniku nierównomiernego podnoszenia poszczególnych bloków. Tektoniczne formy czytelne w morfologii liczą od kilku metrów do ponad 100 km. Autorzy sugerują, że widoczne na analizowanych mapach fotolineamenty należy poddać weryfikacji przy zastosowaniu metod geofizycznych w celu oceny ich współczesnej aktywności.

16

Glacial and neotectonic constraints on the Quaternary evolution of the Fore-Sudetic reach of the Nysa Kłodzka River

Przybylski B.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 3

221-238

EN

This work shows influence of the Pleistocene ice sheets and neotectonic movements on palaogeographic evolution of the eastern part of the Sudetic Foreland during the Quaternary. Mutual relationships between glacial and fluvial series have been analysed. The preglacial fluvial deposits of the Nysa Kłodzka River are proved to have been much more widespread in the Sudetic Foreland compared with the extent that had been suggested before. A series of morphometric methods, using computer data analysis have been applied in order to reconstruct influence of neotectonic movements on development of the river system. Influence of the Pleistocene ice sheets on palaeographic evolution of this region cannot be easily reconstructed in detail due to strong erosional transformations of glacial deposits. The Quaternary neotectonic movements influenced a river system stronger than it been suggested before. They resulted in deformations of the oldest fluvial accumulation beds, being of the order of 40-50 m. Neotectonic movements are also proved by several metres high deformations at the lowest beds of river valleys.

PL

Badaniami objęto przedgórski i nizinny odcinek doliny Nysy Kłodzkiej. Rzeka ta na przedpolu Sudetów przepływa przez obszary wykazujące umiarkowana aktywność w całym czwartorzędzie. Jednocześnie na obszar ten w plejstocenie nasuwały się lądolody. Obydwa te czynniki wywarły decydujący wpływ na rozwój paleogeograficzny tego obszaru w czwartorzędzie, jednak ustalenie wymiernych proporcji między nimi nie jest możliwe. Okazuje się, że ślady zlodowaceń są dzisiaj słabiej czytelne niż zarysy rzeźby uwarunkowanej ruchami tektonicznymi, które nastąpiły głównie po recesji ostatniego obecnego na tym obszarze lądolodu. Geomorfologiczne znamiona pobytu plejstoceńskich lądolodów we wschodniej części przedpola Sudetów zostały prawie całkowicie zatarte przez późniejszą erozję i denudację, a dokladne odtworzenie zasięgów poszczególnych zlodowaceń uniemożliwia zredukowana sekwencja serii glacjalnych. Na podstawie obecnego rozpoznania można wnioskować jedynie ogólnie, że na obszar ten dotarły co najmniej trzy lądolody, a co najmniej jeden z nich przekroczył strefę rowu Paczkowa, sięgając na obszar Sudetów. Przepływ Nysy Kłodzkiej w kierunku wschodnim ukształtował się już w preglacjale w wyniku podnoszenia się całego bloku Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich i spychania rzeki w kierunku rowu Paczkowa. Od pliocenu do pojawienia się pierwszego lądolodu Nysa Kłodzka zmieniała stopniowo swój bieg z północnego w kierunku doliny Oławy na wschodni w kierunku pra-Odry. Kopalna dolina Nysy Kłodzkiej wyznaczana na północ od Nysy w świetle nowej interpretacji jest raczej rynną subglacjalną niż dawną doliną rzeczną. Wschodni kierunek przepływu Nysy Kłodzkiej funkcjonował prawdopodobnie aż do schyłku zlodowacenia odry. Tak ukształtowana dolina stała się dogodnym odpływem wód w okresie transgresji i recesji lądolodów poszczególnych zlodowaceń. System tarasów współczesnej doliny Nysy Kłodzkiej kształtował się od ustąpienia lądolodu zlodowacenia odry. Zmiana kierunku ujściowego odcinka doliny Nysy Kłodzkiej na wschód od Grodkowa mogła być spowodowana wpływem lądolodu. I tutaj jednak nie można wykluczyć wpływu ruchów tektonicznych, kierunek przepływu Nysy Kłodzkiej pokrywa się bowiem także z przebiegiem dyslokacji podłoża. Dolina Nysy Kłodzkiej wykazuje wyraźne dopasowywanie się do przebiegu stref i jednostek geomorfologicznych uwarunkowanych neotektoniką. Do stref nieciągłości podłoża nawiązują również anomalie sieci rzecznej w obrębie całej zlewni tej rzeki, jak i zaburzenia profilu podłużnego oraz profilu powierzchni serii rzecznych. Czwartorzędowe ruchy tektoniczne wpływały także na miąższność osadów akumulowanych we wschodniej części przedpola Sudetów. Tektonicznego uzasadnienia można doszukiwać się w zmianie kierunku doliny Nysy Kłodzkiej z równoleżnikowego na południkowy, na wschód od Nysy. Przyczyną było najprawdopodobniej uaktywnienie się tektonicznego zapadliska na wschód od wału niemodlińskiego, co spowodowało przeciągnięcie ku północy rzeki płynącej pierwotnie na wschód. Czwartorzędowe ruchy tektoniczne, zachodzące na przedpolu Sudetów, były w pewnym stopniu wynikiem glaciizostatycznego odprężenia. Szczególnie silnie zaznaczyły się po zlodowaceniu odry, kiedy całe wschodnie przedpole |Sudetów, włączając Płaskowyż Głubczycki, zostało podniesione o 30-40 m w stosunku do Niziny Śląskiej. Obserwowane najmłodsze przejawy ruchów tektonicznych, które zachodzą nawet obecnie, wykraczają już poza granicę czasu glaciizostatycznej kompensacji. Jest to niewątpliwie wynik jakiś autonomicznych ruchów tektonicznych przedpola Sudetów, dla których nacisk lądolodu mógł jedynie być impulsem intensyfikującym.

17

The preglacial Nysa Kłodzka fluvial system in the Sudetic Foreland, southwestern Poland

Przybylski B., Badura J., Czerwonka J. A., Krzyszkowski D., Krajeńska K., Kuszell T.

Geologia Sudetica

|

1998

|

Vol. 31, nr 2

171-196

EN

The preglacial series deposited by the Nysa Kłodzka river has a much wider extent in the Sudetic Foreland than hitherto supposed. It can be found in a 5-10 km wide belt near margin of the Sudetes Mts and an over 60 km wide belt in the Sudetic Foreland and the adjacent part of the Silesian Lowland. This series is porphyry-bearing and it is made up of four lithostratigraphic units that differ in their heavy mineral contents. The porphyry-free sediments deposited by other river systems of the Sudetic Foreland occur at the margins of the porphyry-bearing series or partially overlie it. Units I-III were deposited mainly by sinuous, suspended-load, low energy rivers and only locally by gravel-load, high energy rivers. The preglacial sediments of units I-III consist of strongly re-worked, quartz-rich material and some kaoline matrix, that most probably come from Tertiary weathering mantles of the Sudetes Mts. These fluvial sequences were deposited by rivers with widely migrating valleys and they probably reflect weak tectonic activity in the region. Unit IV was deposited by bed-load, high energy rivers which were formed during general landscape reorganisation caused by strong tectonic activity. The new valleys were incised, and as a result, local, kaolin-free material became dominant in the sequence. The vertical amplitude of tectonic movements in the Sudetic Foreland at that time was about 40-80 m, with simultaneous uplift of the Sudetes Mts of about 60-70 m. Units I-III are most probably of Late Pliocene age, whereas unit IV could have been deposited from the Early Pleistocene to the Cromerian Stage.

18

Late Quaternary evolution of the Nysa Kłodzka river valley in the Sudetic Foreland, southwestern Poland

Przybylski B.

Geologia Sudetica

|

1998

|

Vol. 31, nr 2

197-211

EN

The late Quaternary Nysa Kłodzka river terrace system has developed since the retreat of the Early Saalian (Odranian) ice sheet, which entirely covered the Sudetic Foreland and partly the Sudetes Mts. There are four terraces in the river valley, where the oldest one, the Upper Terrace, developed during and immediately after the ice sheet retreat, other terraces were deposited during the subsequent cold and warm stages, Wartanian, Weichselian and the Holocene. At the initial stage, the present river valley formed at the margin of retreating ice sheet. Later, the valley developed due to several erosion and sedimentation phases. The Nysa Kłodzka river flows through a zone of moderate to distinct tectonic activity, which is confirmed by seismic activity and recent crustal movements in the eastern part of the Sudetic Foreland. The neotectonic movements influenced much the evolution of morphology of this zone throughout the Quaternary and led to the shaping of the valley into its current form. During the late Quaternary, neotectonics could have been strenghten due to post-glacial isostatic rebound. These vertical movements disturbed the terrace system of the Nysa Kłodzka river valley, with the strongest terrace tilt in the Upper Terrace level, but less deflections visible even in the Holocene terrace levels.

19

Late Cainozoic evolution of the Nysa Kłodzka river system between Kłodzko and Kamieniec Ząbkowicki, Sudetes Mts, southwestern Poland

Krzyszkowski D., Przybylski B., Badura J.

Geologia Sudetica

|

1998

|

Vol. 31, nr 2

133-155

EN

The Nysa Kłodzka river drainge basin in the Sudetes Mts, SW Poland, preserves a complex late Cainozoic sequence that includes eight fluvial series/terraces and deposits from two glacial episodes as well as locally volcanic rocks, slope covers and loess. Sedimentation took place during the late Pliocene and since early Middle Pleistocene (Cromerian), with a long erosion phase (hiatus) during the Early Pleistocene. Fluvial series occur in the late Pliocene, Cromerian, Holsteinian, late Saalian/Eemian, Weichselian and the Holocene. Glacial deposits are represented in the early Elsterian and early Saalian stages. The main tectonic uplift and strong erosion was during the Early Pleistocene, with displacement about 60-70 m. Tectonic uplift was documented also for the post-Elsterian and the post-early Saalian time, and these uplift phases are most probably due to glacio-isostatic rebound. The Quaternary terrace sequence has been formed due to base level changes, epigenetic erosion after glaciations and neotectonic movements. The Cromerian fluvial deposits/terraces do not reveal any tectonic influence. However, all other Quaternary terraces indicate clear divergence, and the post-early Saalian terraces also offset by fault scarps. The total Late Pleistocene displacement along the fault scarps is about 25 m. The fluvial pattern is stable, once formed during the Pliocene, it continued in the same place until recently, with only minor changes along the uplifted block surrounding the Bardo gorge which infers the antecedent origin of the Bardo gorge. During the post-glacial times, epigenetic incisions have only slightly modified the valley.

20

Zasięgi lądolodów plejstoceńskich i deglacjacja obszaru między Sudetami a Wałem Śląskim

Badura J., Przybylski B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1998

|

nr 385

9-27

PL

Badania geologiczne i geomorfologiczne nad osadami plejstocenu trwają na Dolnym Śląsku już przeszło 100 lat. Jednym z najczęściej poruszanych problemów jest ustalenie liczby nasunięć lądolodów skandynawskich oraz określenie, który z nich miał najdalszy ku południowi zasięg. Już pod koniec lat trzydziestych przypuszczano, że południowa część Dolnego Śląska (bez części górskiej) była trzykrotnie przykryta lądolodami. Lądolody sięgnęły tu dwukrotnie w czasie zlodowacenia południowopolskiego (stadiały Elster I i II) i jeden raz w czasie zlodowacenia środkowopolskiego (stadiał Odry = Saale I, Drenthe). W czasie stadiału Warty (=Saale II) lądolód oparł się o wzgórza Wału Śląskiego i o Wzgórza Flaming na sąsiednich od zachodu Łużycach. Zasięgi lądolodów obu stadiałów zlodowacenia południowopolskiego były, według dawnych badaczy, dalsze ku południowi niż lądolodu w stadiale Odry zlodowacenia środkowopolskiego. W późniejszych pracach przyjmowano tylko jednorazową transgresję lądolodu zlodowacenia południowopolskiego na obszar Dolnego Śląska. Uważano również, że zasięg lądolodu stadiału Odry był co najmniej taki sam, a nawet większy niż w czasie poprzedniego zlodowacenia. Badania kartograficzne związane zarówno z opracowywaniem ostatnich arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Sudetów w skali 1:25 000, jak i wykonywaniem map w ramach Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, wykazały obecność różnych litologicznie glin lodowcowych, wskazujących na trzykrotną transgresję lądolodów skandynawskich na obszar Niziny Śląskiej. Jak dotąd nie ma nowych informacji o zasięgu lądolodów z poszczególnych zlodowaceń, pomimo prowadzenia wieloletnich prac geologicznych w południowo-zachodniej Polsce. Innym ważnym problemem, wpływającym na dyskusyjne wyróżnienia poszczególnych poziomów glacjalnych, jest brak udokumentowanych osadów interglacjalnych starszych od interglacjału eemskiego. Nieliczne dotychczas opisywane na Śląsku osady interglacjału mazowieckiego nie są w pełni udokumentowane geologicznie. Brak osadów organicznych leżących w pozycji między dwoma poziomami glin lodowcowych zlodowaceń południowopolskiego oraz środkowopolskiego, uniemożliwia stosowanie w omawianym regionie podziału chronostratygraficznego tych okresów - wyższego rzędu niż stadiał.

EN

The most difficult problem in glacial studies of SW Poland is the extent of ice sheets. In the thirties, three ice sheet advances have been postulated in the southern part of Silesia, two of the Elsterian and one of the early Saalian stage. The Elsterian advance was interpreted as more extensive. Several ice limits, both from the Elsterian and Saalian, were defined and most of them were interpreted as end moraines from the deglaciation phase. Additionally, the late Saalian ice sheet advanced to the northern part of Silesia (Silesian Rampart). Later, only one Elsterian advance has been postulated and the early Saalian advance was at least the same or more extensive. The latest data, which are based on the geological works to the Detailed geological map of Poland 1:50 000 and Detailed geological map of the Sudeten 1:25 000, indicated undoubtedly that three Scandinavian ice sheets advanced to the southern Silesia. However, their detailed extents are still unsolved. Another great problem in the Quaternary studies in SW Poland is almost a complete lack of interglacial beds older than the Eemian. Rare Holsteinian beds lie in very ambiguous geological positions.