Ograniczanie wyników
Czasopisma help
Autorzy help
Lata help
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 542

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 28 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  technical condition
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 28 next fast forward last
PL
Praca dotyczy oceny stanu technicznego ponad stuletniej kamienicy zlokalizowanej w centrum Wrocławia, do której zaplanowana jest dobudowa budynku o 3 kondygnacjach podziemnych. Kamienica ma konstrukcję tradycyjną murowano-drewnianą bez żelbetowych elementów usztywniających i jest wrażliwa na nierównomierne osiadania. Opisano zagrożenia wynikające z planowanej dobudowy oraz sposób jej wznoszenia, pozwalający zminimalizować ryzyko powstania uszkodzeń. Podano również zakres niezbędnych wzmocnień istniejącego budynku, mający na celu zapobieganie negatywnemu oddziaływaniu wykopu zlokalizowanemu tuż przy jego ścianie szczytowej.
EN
The work concerns the assessment of the technical condition of an over 100-year-old tenement house located in the center of Wrocław, to which an extension of a building with 3 underground floors is planned. The tenement house has a traditional brick and wooden construction without reinforced concrete stiffening elements and is sensitive to uneven subsidence. Threats resulting from the planned extension and the method of its erection, allowing to minimize the risk of damage, were described. The scope of the necessary reinforcements of the existing building is also given, aimed at preventing the negative impact of the excavation located right next to its gable wall.
PL
W pracy przedstawiono wyniki analizy stanu nieczynnego obiektu przemysłowego z początku XX wieku, składającego się z jednokondygnacyjnej stalowej hali produkcyjnej z torami jezdnymi dla suwnicy, podwieszonymi do konstrukcji dachu oraz dwukondygnacyjnej części warsztatowo-socjalnej. W pracy przedstawiono wyniki obliczeń konstrukcji obecnego obiektu, wykonanych na podstawie inwentaryzacji, pomiarów geodezyjnych, odkrywek i badań niszczących i nieniszczących. Wyniki analizy i prac badawczych wykazały niedobory nośności i – w nieco mniejszym stopniu – sztywności głównej konstrukcji hali. Niedobory nośności dotyczą głównie elementów ściskanych i przewiązek. Wykazano też przeciążenie fundamentów, zarówno w istniejącym stanie obciążeń, jak i w nowo projektowanym. Skłoniło to autorów pracy do przeanalizowania archiwalnej, zachowanej dokumentacji obiektu. Okazało się, że oryginalny obiekt był większy – do hali przylegała wiata o konstrukcji stalowej, a także budynek murowany, obecnie rozebrane. Istniejący schemat statyczny hali jest zatem odmienny od pierwotnego, zaś wiata i budynek miały znaczący udział w zapewnieniu sztywności przestrzennej hali. Słupy główne hali od strony wiaty pracowały jako wahacze nieobciążone wiatrem, a obecnie – po likwidacji wiaty– przenoszą związane z nim obciążenia. Jednak dzięki istnieniu kratowej konstrukcji torów podsuwnicowych zachowana została sztywność ram głównych hali. W pracy podkreślono istotność analizy istniejącej dokumentacji archiwalnej zwłaszcza dla obiektów, w których dokonywano przebudowy i zmiany funkcji na przestrzeni wielu lat użytkowania.
EN
The paper presents the results of an analysis of the state of an inactive industrial building from the beginning of the 20th century, consisting of a single-storey steel production hall with tracks for a crane and a two-storey workshop and social section. The paper presents the results of calculations of the building, made on the basis of the inventory, measurements, excavations and destructive and non-destructive tests. The results of the analysis and research work showed significant deficiencies in the load capacity and – to a slightly lesser extent – in the stiffness of the main structure of the hall. Deficiencies in bearing capacity mainly concern members in compression and battens. It was also shown that the foundations were overloaded, both in the existing state of loads and in the newly designed one. This prompted the authors of the work to analyze the archival, preserved documentation of the object. It turned out that the original building was larger – a steel structure shed adjoined the hall, as well as a brick building, now demolished. The existing static scheme of the hall is therefore different from the original one, and the shed and the building played a significant role in ensuring the spatial rigidity of the hall. For example, some of the hall’s main columns originally worked as wishbones, unloaded by the wind, and now they are part of the outer wall of the hall, so they are loaded by the wind. However, thanks to the lattice structure of the crane tracks, the rigidity of the main hall frame was preserved, and the hall’s concrete floor was also used to cooperate in transferring horizontal forces. The paper emphasizes the importance of archival research, e.g. documentation of the facility, which was reconstructed and changed functions over many years of use, helpful in assessing its current condition.
PL
Artykuł dotyczy naprawy i wzmocnienia żelbetowych słupów podpierających konstrukcję nośną pomostów komunikacyjnych łączących komory fermentacyjne we Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków. W wyniku sprawdzenia stanu technicznego słupów podporowych pod kątem bezpieczeństwa dalszego użytkowania stwierdzono, że słupy żelbetowe mają liczne zarysowania poziome prostopadłe do osi podestu. Przeprowadzona analiza wykazała błędy projektowe i wykonawcze na etapie wytwarzania konstrukcji i podczas jej realizacji. Wśród nich można wyróżnić: niewłaściwe zbrojenie, mikrorysy i naprężenia skurczowe, zbyt dużą otulinę zbrojenia oraz brak podparcia belek pomostu na łożyskach powiązanych z konstrukcją zwieńczającą poszczególne komory fermentacyjne. W artykule autorzy przedstawili wytyczne prac remontowych betonu oraz zalecenia dotyczące wzmocnienia uszkodzonych słupów oraz dodatkowego przegubowego podparcia pomostu komunikacyjnego.
EN
The paper deals with the strengthening of reinforced concrete columns supporting the load-bearing structure of the communication platforms connecting fermentation chambers in the Wrocław Sewage Treatment Plant. As a result of the check of the technical condition of the supporting columns in terms of safety for future use, it was found that the reinforced concrete columns had numerous horizontal cracks perpendicular to the platform axis. The analysis carried out revealed design and construction errors during the design and construction phases. These include: inappropriate reinforcement, microcracking, and shrinkage stresses, excessive reinforcement cover, and the lack of support for the beams of the platform on bearings associated with the structure topping individual fermentation chambers. In the paper, the authors presented guidelines for concrete repair work and recommendations for reinforcing damaged columns and providing additional pinned support for the communication platform.
4
Content available remote Utrzymanie obiektów budowlanych
5
Content available remote Nieprawidłowa naprawa dachu płaskiego
PL
W artykule przedstawiono stan techniczny elektroenergetycznych żerdzi z betonu wirowanego po ponad trzydziestoletniej eksploatacji. Słupy te są jednymi z pierwszych wytworzonych w Polsce w technologii betonu wirowanego na laboratoryjnej linii produkcyjnej zlokalizowanej na terenie Politechniki Wrocławskiej. Na fotografiach przedstawiono istniejące uszkodzenia żerdzi, omówiono je oraz wskazano potencjalne przyczyny.
EN
The paper presents the technical condition of spun concrete power poles after more than thirty years of exploitation. The poles in question are among the first ones manufactured in Poland using the spun concrete technology on a laboratory production line located at the Wroclaw University of Science and Technology. Existing damages to the poles, which are shown in photographs, are discussed and their potential causes are indicated.
PL
Dokonano trzech nowelizacji rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie po publikacji dotąd aktualnego jego jednolitego tekstu w Dzienniku Ustaw (DzU z dnia 9.06.2022 r., poz. 1225) – stan prawny na dzień 24.06.2024 r. Zmiany w przepisach obowiązują od dnia 1 sierpnia 2024 r.
EN
The start-up is a transient state of operation of an internal combustion engine during which many negative phenomena occur that affect the technical condition of the engine, its electrical equipment and the natural environment. The start-up process of an internal combustion engine is influenced by many factors, such as: technical condition of the starting system, technical condition of the engine, battery charge level, lubricant properties, engine standstill time, engine temperature, etc. Mechanical energy is required to start the engine, supplied by an electric starter by drives the engine’s crankshaft. Knowledge about the operating parameters of the electric starter during the start-up process is important not only for the user of the engine (vehicle driver), but above all for designers of modern combustion engine starting systems and service personnel. The paper presents the results of experimental tests of electrical parameters of the single-cylinder diesel engine start-up process at variable fuel injection parameters under ambient temperature conditions.
PL
W pracy przedstawiono analizę, związaną z oceną stanu technicznego konstrukcji stropów w budynku mieszkalnym jednorodzinnym. W pracy zobrazowano stan istniejący konstrukcji wraz z przeprowadzoną inwentaryzacją uszkodzeń. Skupiono się na przedstawieniu wykonanych badań wraz z ich wynikami, które w rezultacie dały postawy do podjęcia decyzji o konieczności wyłączenia obiektu z użytkowania. Następnie pokrótce ujęto wymagane i zalecane przedsięwzięcia, mające na celu umożliwienie dalszej eksploatacji obiektu w bezpiecznym zakresie.
EN
The paper presents an analysis related to the assessment of the technical condition of ceiling structures in a single-family residential building. The work illustrates the existing state of the structure together with the inventory of damages. The focus was on the presentation of the tests carried out together with their results, which as a result gave grounds for making a decision about the need to exclude the facility from use. Then, the required and recommended measures aimed at enabling further operation of the facility in a safe range are presented.
PL
W artykule, podjęto próbę przedstawienia skutecznego sposobu oceny stanu technicznego maszyn i urządzeń górniczych. Celem jest przedstawienie skutecznych metod pomiarów temperatury oraz drgań i wibracji generowanych podczas pracy urządzeń i maszyn górniczych. Urządzenia mierzące temperaturę bez kontaktu z danym obiektem, zbudowane są w oparciu o różnego typu detektory promieniowania podczerwonego lub matryce takich detektorów. Urządzenia termowizyjne obrazują rozkład temperatury na całej powierzchni w przeciwieństwie do pirometrów mierzących temperaturę punktowo. Natomiast drgania i wibracje generowanych podczas pracy przekładni urządzeń i maszyn prowadzono przy pomocy pióra wibrometrycznego, oraz testera stanu maszyny a uzyskane pomiary wykorzystano do diagnozowania stanu zużycia poszczególnych elementów tych maszyn. Głównym celem jest opracowanie sposobu wykorzystania technik diagnostycznych dla potrzeb realizacji procesu bezawaryjnej pracy zakładu górniczego.
EN
The dissertation attempts to present an effective method of assessing the technical condition of mining machinery and equipment. The aim is to present effective methods of measuring temperature as well as vibrations and vibrations generated during the operation of mining equipment and machines. Devices that measure temperature without contact with a given object are built on the basis of various types of infrared radiation detectors or matrices of such detectors. Thermal imaging devices show the temperature distribution over the entire surface, unlike pyrometers that measure the temperature at points. On the other hand, vibrations and vibrations generated during the operation of the gear of devices and machines were carried out using a vibrometric pen and a machine condition tester, and the obtained measurements were used to diagnose the wear of individual elements of these machines. The main goal is to develop a method of using diagnostic techniques for the needs of the process of failure-free operation of a mining plant.
PL
Artykuł przedstawia problem doboru rozwiązań konstrukcyjnych w przypadku prac remontowych prowadzonych w obiektach zabytkowych. Problem ten przedstawiono na przykładzie sanatorium „Książę Józef” w Nałęczowie. Autor prezentuje budynek i jego historię, wyniki inwentaryzacji budowlanej i konstrukcyjnej wraz z wynikami badań i obliczeń. Podaje też konkluzje dotyczące niezbędnych działań naprawczych. Działania te zestawia z wymaganiami konserwatora zabytków, które należało skonfrontować z oczekiwaniami inwestora i warunkami projektowania bezpiecznej konstrukcji. Na koniec pokazuje zastosowane rozwiązania wzmocnienia stropów drewnianych i więźby dachowej, zgodne z wymaganiami konserwatora zabytków.
EN
The article presents the problem of selecting construction solutions in the case of renovation works carried out in historic buildings. This problem was presented on the example of the „Książę Józef” sanatorium in Nałęczów. The author presents the building and its history, the results of the building and construction inventory along with the results of calculation tests and provides conclusions regarding necessary corrective actions. He puts together these activities with the requirements of the office for protection of historical monuments, which had to be confronted with the investor’s expectations and the conditions for designing a safe structure. Finally, it shows the solutions used to strengthen wooden ceilings and roof trusses, in accordance with the requirements of the office for protection of historical monuments.
PL
W artykule opisano zastosowanie badań dynamicznych pod ruchem w ocenie stanu technicznego kolejowego mostu na Nysie Łużyckiej. Do identyfikacji parametrów dynamicznych zastosowano operacyjną analizę modalną. Uzyskane wyniki posłużyły do weryfikacji modelu numerycznego wykorzystanego w procesie oceny stanu technicznego i określenia aktualnej nośności konstrukcji. Przeprowadzony eksperyment pozwolił na zaobserwowane odpowiedzi dynamicznej specyficznej dla mostów typu półrama. W pracy pokazano, że badania dynamiczne pod ruchem i z wykorzystaniem innych dostępnych wzbudzeń środowiskowych mogą stanowić uzupełnienie innych nieniszczących metod diagnostycznych.
EN
The paper describes dynamic tests conducted during normal operation of the railway bridge on the Nysa Łużycka River. The Operational Modal Analysis was used to identify the dynamic parameters of the bridge. The obtained results were used to verify the numerical model used in the process of assessing the technical condition of the bridge and to determine the current load-bearing capacity of the structure. Specific dynamic behavior of a pony truss was observed. Dynamic testing under ambient vibrations and real traffic can supplement other nondestructive diagnostic methods.
PL
W pracy przedstawiono warunki, które muszą zostać spełnione, aby rusztowanie budowlane spełniło swoją najważniejszą funkcję, jaką jest zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom. Problemy w prawidłowym utrzymaniu rusztowania mogą wynikać z posadowienia na słabym lub o nierównomiernym rozkładzie podatności podłożu, z nieprawidłowego ustawienia na podkładach i z niedokładnego montażu. Z tego powodu rusztowanie podczas eksploatacji może nierównomiernie osiadać, następuje zmiana jego geometrii i zmiana schematu statycznego. To natomiast powoduje, że pod wpływem obciążeń statycznych i dynamicznych wzrasta wytężenie elementów rusztowania lub konstrukcja wpada w drgania. Pojawienie się możliwości ruchu jest sygnałem, że stan techniczny rusztowania nie jest prawidłowy.
EN
The paper presents the conditions which must be met for the construction scaffolding to fulfil its most important function of ensuring the safety of employees. Problems of the correct maintenance scaffolding can result from setting on a weak or uneven ground, incorrect positioning on mudsills and inaccurate assembly. For this reason, during operation, under the influence of static and dynamic loads, the scaffolding may settle unevenly, significantly change its geometry and change the static scheme. Under the influence of static and dynamic loads, it can cause an increase in the effort of the structure or its vibrations. The appearance of the possibility of movement is a signal that the technical condition of the scaffolding is not correct.
PL
Balkony, w eksploatowanych 60-letnich budynkach wielorodzinnych, znajdujących się pod ochroną konserwatorską budzą zastrzeżenia, a wiele z nich, według okresowych przeglądów budynków, jest w stanie awaryjnym [1]. Straciły funkcjonalność, gdyż się zużyły [2], choć większego znaczenia nabrały w czasie izolacji społecznej wynikającej z pandemii. Zaproponowano schemat zakresu badań przedprojektowych dotyczący oceny stanu zachowania balkonów w budynkach będących pod opieką konserwatorską i określono wariant dalszego działania naprawczego dla zarządcy.
EN
Balconies in operated 60-year-old multi-family buildings under conservation protection raise concerns, and many of them, according to periodic inspections of buildings, are in a state of emergency [1]. They lost their functionality as they wore out [2], although they became more important during social isolation resulting from the pandemic. A scheme of the scope of pre-design research was proposed for assessing the state of preservation of balconies in buildings under conservation care, and an option further corrective action for the manager was identified.
PL
Głównymi przyczynami uszkodzeń konstrukcji drewnianych w budynkach zabytkowych są wpływy czynników atmosferycznych oraz związane z nimi procesy starzeniowe. W przypadku więźby dachowej XVI-wiecznego kościoła w Lubowie na stan techniczny dodatkowo wpływ mają nieszczelne pokrycie dachu, uszkodzone rynny, rury spustowe i obróbki blacharskie. Część elementów drewnianej konstrukcji uległa korozji biologicznej, przez co utraciła swoje wartości wytrzymałościowe. Więźba dachowa XVI-wiecznego kościoła w Lubowie pochodzi z okresu budowy obiektu. Ze względu na wartości zabytkowe konstrukcji więźby w pracach renowacyjnych rezygnuje się z ingerencji, które zmieniłyby jej formę, kształt i typ. Remont więźby jest oparty na założeniu zachowania oryginalnych rozwiązań konstrukcyjnych, lokalizacji elementów, przekrojów.
EN
The main causes of damage to wooden structures in heritage buildings are the influence of atmospheric factors and the ageing processes associated with them. In the case of the roof truss of the 16th century church in Lubowo, the technical condition is additionally affected by leaking roofing, damaged gutters, downpipes and flashings. Some of the elements of the wooden structure have suffered biological corrosion, causing them to lose their strength values. The roof truss of the 16th century church in Lubowo dates from the construction period of the building. Due to the historic value of the truss structure, the renovation work refrains from interventions that would change its form, shape and type. The renovation of the rafter framing is based on the assumption of preserving the original structural solutions, locations of elements, cross-sections.
16
Content available Ocena nośności wiaduktu kolejowego
PL
Przedmiotem opracowania jest ocena nośności wiaduktu kolejowego. Analizie poddano wiadukt o konstrukcji żelbetowej zbrojony belkami stalowymi. Obiekt znajduje się w okolicach wsi Bukowina w Gminie Dywity, województwo warmińsko-mazurskie. Zasadniczym celem pracy jest ocena nośności mostu, która poprzedzona była przeprowadzeniem inwentaryzacji obiektu. Identyfikacji poddano geometrię konstrukcji oraz zbadano klasę wytrzymałości betonu, z którego wykonano konstrukcję. Przeprowadzono również obliczenia, na podstawie których dokonano oceny nośności badanego wiaduktu. Do obliczeń wykorzystano dwie procedury obliczeniowe: belka obetonowana i przekrój zginany zbrojony wkładkami sztywnymi. W oparciu o przeprowadzoną analizę wykazano, iż pomimo nieestetycznego wyglądu mostu spełnia on wymogi użytkowalności, a jego nośność jest zapewniona.
EN
The subject of the study is the assessment of the loadbearing capacity of a railway viaduct. The analysis involved a viaduct with a reinforced concrete structure, which is strengthened by steel beams. The facility is located near the village of Bukowina in the Dywity Commune, Warmian-Masurian Voivodeship. The main aim of the work is to assess the bridge’s load capacity, which was preceded by an inventory of the facility. The geometry of the structure was identified, and the concrete’s strength class, from which the structure was made, was examined. Calculations were also carried out, based on which the load capacity of the tested viaduct was assessed. Two calculation procedures were used: encased beam and bent cross-section reinforced with rigid inserts. Based on the conducted analysis, it was shown that despite the unattractive appearance of the bridge, it meets usability requirements, and its load-bearing capacity is ensured.
PL
Artykuł opisuje działania kontrolne dotyczące infrastruktury mostowej, jakie podjęte zostały przez autorów podczas nienormatywnego transportu drogowego elementów maszyny TBM. Maszyna miała być przewieziona od portu rzecznego k. Opola do m. Babica k. Rzeszowa, gdzie budowany jest tunel w ciągu drogi S19 Via Carpatia. Transport, w którym najcięższy pojazd miał ciężar prawie 500 ton, poruszał się po autostradach i drogach ekspresowych południowej i centralnej Polski. Na jego trasie zidentyfikowano prawie 400 obiektów mostowych, które poddano sprawdzeniu pod względem nośności i stanu technicznego. W opisywanych działaniach zastosowano innowacyjne rozwiązania chmurowe i mobilne, które pozwoliły na sprawne przeprowadzenie kontroli i zarządzanie całym procesem.
EN
The article describes the control activities regarding the bridge infrastructure, which the authors undertook during the non-normative road transport of TBM machine elements. The machine was to be transported from the river port near Opole to Babica near Rzeszów, where a tunnel along the S19 Via Carpatia road is being built. The transport, in which the heaviest vehicle weighed almost 500 tons, moved along the motorways and expressways of southern and central Poland. Nearly 400 bridge structures were identified along the route and checked in terms of load capacity and technical condition. In the described activities, innovative cloud and mobile solutions were used, which allowed for efficient control and management of the entire process.
PL
Praca dotyczy analizy konstrukcji klatki schodowej znajdującej się w dawnym pałacu z końca XVIII wieku. Budynek o konstrukcji tradycyjnej ma ściany murowane, stropy w postaci sklepień, stropów odcinkowych, stropów Kleina i drewnianych. Konstrukcja analizowanych schodów wykonana jest z drewna iglastego, z wyjątkiem belek policzkowych i podstopnic wykonanych z drewna liściastego. Niektóre elementy konstrukcji klatki schodowej są wtórnie wzmocnione profilami stalowymi. Na każdej kondygnacji centralny bieg schodowy oparty jest na eliptycznie ukształtowanych belkach policzkowych i na wewnętrznych belkach zastrzałowych. Podesty główne w poziomie stropów międzykondygnacyjnych podparte są podłużnymi i poprzecznymi masywnymi belkami drewnianymi. W pracy podano wyniki obliczeń statyczno-wytrzymałościowych konstrukcji schodów i opisano zalecenia dotyczące wzmocnień i dostosowania klatki schodowej do nowych warunków użytkowania.
EN
The work concerns the analysis of the staircase structure located in a former palace from the late eighteenth century. The building of traditional construction has brick walls, ceilings in the form of vaults, sectional ceilings, Klein ceilings and wooden ceilings. The structure of the analyzed stairs is made of softwood, with the exception of stringers and risers made of hardwood. Some elements of the staircase structure are secondary reinforced with steel profiles. On each floor, the central staircase is based on elliptically shaped stringer beams and internal bracing beams. The main landings at the level of inter-storey ceilings are supported by longitudinal and transverse massive wooden beams. The paper presents the results of static and strength calculations of the stair structure and describes the recommendations for reinforcement and adaptation of the staircase to the new conditions of use.
PL
Obowiązek bezpiecznego użytkowania obiektu budowlanego spoczywa na właścicielu lub zarządcy. W artykule przedstawiono przykłady oceny prefabrykowanych balkonów w budynkach wielkopłytowych w systemach W-70 i Wk-70, dla budynków zlokalizowanych w Lublinie i Zamościu. W Polsce jest wiele balkonów prefabrykowanych, które ze względu na wiek są w różnym stanie technicznym. Zaproponowano check-listę czynników związanych z balkonami, które winny być oceniane w ramach okresowej kontroli budynków, co może przyczynić się do zapobiegania awariom balkonów i ich bezpiecznego użytkowania.
EN
The obligation to use the building safely rests with the owner or manager. The article presents examples of evaluation of prefabricated balconies in large panel buildings in W-70 and Wk-70 systems, for buildings located in Lublin and Zamość. There are many prefabricated balconies in Poland, which, due to their age, are in a different technical condition. A check-list of factors related to balconies was proposed, which should be assessed as part of the periodic inspection of buildings, which can contribute to the prevention of failures of balconies and their safe use.
PL
Artykuł omawia historię i stan techniczny Trasy Łazienkowskiej w Warszawie, zwracając szczególną uwagę na trwałość jej obiektów. Obiekty na trasie obejmują mosty, wiadukty, kładki dla pieszych i wiele innych. Artykuł analizuje problemy i uszkodzenia, które wpłynęły na decyzje o rozbiórce i remoncie obiektów oraz związane z nimi kwestie trwałości.
EN
This article presents the history and current state of the Łazienkowska Thoroughfare in Warsaw, with a focus on the durability of its infrastructure. The route encompasses various structures, including bridges, viaducts, footbridges, and more. The article analyses the problems and damages that have influenced decisions regarding the demolition and renovation of these structures, along with the durability-related concerns. The authors emphasize the significance of durability assessment of bridges and the necessity of continuous monitoring and maintenance to ensure safe and long-lasting road structures.
first rewind previous Strona / 28 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.