Zaproponowano model analizatora intensywności zapachu w postaci dwóch warstw neuronów. Pierwsza warstwa zawiera chaotycznie rozmieszczone selektywne receptory poszczególnych odorantów. Wpływ odoranta na intensywność zapachu mieszanin zależy od liczby odpowiednich receptorów oraz liczby jego połączeń z neuronami warstwy drugiej (stopień dywergencji). Neuron drugiej warstwy zostaje pobudzony jednakowo po odebraniu sygnału z dowolnego receptora lub z kilku receptorów. Założono, że intensywność zapachu jest wprost proporcjonalna do liczby pobudzonych neuronów warstwy drugiej. Badany model zawierał 1000 neuronów w warstwie pierwszej i 1456 neuronów w warstwie drugiej. Warstwa pierwsza zawierała receptory A i B (RA i RB) w ilościach 15% RA, 15% RB oraz 30% RA 10% RB. Receptory A cechowała dywergencja 1:9. receptory B - 1:25. Bodźcem były mieszaniny zawierające5-100 cząsteczek A i B na sto (X(A) = 0,02, 0,5, 0,8 i 1,0). Potwierdzono ogólne podobieństwo reakcji modelu analizatora do reakcji ludzkiego węchu.
EN
The model of odour intensity analyzer in a form of two layers of neurons, was proposed. 'The first layer consists of specific receptors of odorants, which are randomly distributed. The odorant influence on odour intensity of mixtures is depends on the number of suitable receptors and number of their connections with the second layer neurons (the degree of divergence). The second layer neuron is stimulated with the same power after receiving the signal from any receptor or receptors. It was assumed that the odour intensity in directly proportional to the number of stimulated neurons in the second layer. The investigated model contained 1000 neurons in the first layer and 1456 neurons in the second layer. The first layer contained receptors A and B (RA and RB) in quantities 15% RA, 15% RB and 30% RA, 10% RB. Receptors A characterized the divergence 1:9, receptors B - 1:25. The stimulus were mixtures. containing 5-100 molecules A and B per hundred (X(A) = 0.0, 0.2, 0.5, 0.8 and 1.0). The general similarity of the model reaction with that of the human smell reaction was found.
Assessments of odour nuisance are made using one of the psychophysical laws: logarithmic Weber--Fechner law or power law by Stevens. The object of the work was to determine whether one of the laws exhibits advantage over the other. To evaluate the two laws series of odorimetric measurements of aqueous solutions of acetic acid were made. Values of Pearson' correlation coefficient were calculated for relationship of the odour intensity (/) versus logarithm of the acetic acid concentration in air (log C [mg/m3]) as well as for the relationship of logarithm of the odour intensity (log /) versus logarithm of the acetic acid concentration in air (log C [mg/m3]). Both laws are fulfilled equally well in a range of investigated concentrations of acetic acid.
PL
Podczas ocen uciążliwości zapachowej wykorzystywane są prawa psychofizyczne - logarytmiczne prawo Webera-Fechnera i potęgowe prawo Stevensa. Celem niniejszej pracy było stwierdzenie lub wykluczenie przewagi jednego z tych praw. W celu oceny praw psychofizycznych wykonano serię pomiarów odory-metrycznych wodnych roztworów kwasu octowego. Wyznaczono wartości współczynników korelacji liniowej Pearsona dla zależności intensywności zapachu (/) od logarytmu stężenia kwasu octowego nad roztworem (log C [mg/m3]) oraz dla zależności logarytmu intensywności zapachu (log /) od logarytmu stężenia kwasu octowego nad roztworem (log C [mg/m3]). Oba prawa psychofizyczne są równie dobrze spełniane w zakresie badanych stężeń kwasu octowego.
Evaluations of odour intensity of the air polluted with cyclohexane (A), cyclohexanone (B) and cyclohexane with admixtures of cyclohexanone (mixtures Ml, M2 and M3; x(b) = 0.14; 0.05 and 0.02 respectively) were madę. Empirical parameters of psychophysical equations (Weber-Fechner' and Stevens') were deter-mined. Total concentrations of the mixtures were within the range C - 1500-3500 ppm. The interaction constant a(v)= 115-132° was estimated for the mixtures. Verification of known models of odour interaction led to the conclusion that possible application of the models for prediction of odour intensity of the air polluted with mixtures of cyclohexane and hexane is limited
PL
Wykonano oznaczenia intensywności zapachu powietrza zanieczyszczonego cykloheksanem (A), cykloheksanonem (B) oraz cykloheksanem z domieszkami cykloheksanonu (mieszaniny Ml, M2 i M3; x(b) - 0,14; 0,05 i 0,02). Wyznaczono empiryczne parametry równań Webera-Fechnera i Stevensa. Dla mieszanin o stężeniu C = 1500-3500 ppm oszacowano stałą interakcji a(v) = 115-130°. Na podstawie wyników weryfikacji znanych modeli interakcji stwierdzono, że możliwości ich zastosowania do przewidywania intensywności zapachu mieszanin cykloheksanu i cykloheksanonu są ograniczone.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Taking advantage of the analogy with olfaction sensation analyser in human brain, principle of operation of the growing group of devices called "electronic noses" is presented. Types of sensors most often applied are discussed. Various methods of processing information derived from the sensor array response to complex chemical stimulus are presented using the knowledge about principle of brainwork.
PL
Artykuł przedstawia obecny stan technologii „elektronicznego nosa". Opisano najczęściej stosowane sensory i zasady ich działania oraz dodatkowe wyposażenie składające się na systemy „elektronicznego nosa", zaprezentowano statystyczne metody obróbki i wizualizacji danych oraz obszary zastosowań sztucznego węchu.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.