Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Więźby dachowe kościoła w Karlinie. Przyczynek do analizy XVII-wiecznych konstrukcji ciesielskich na terenie Pomorza Zachodniego w świetle badań historyczno-architektonicznych

Zalewski Krystian

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 77

24--39

PL

Przedmiotem opracowania są więźby dachowe kościoła św. Michała Archanioła w Karlinie. Zostały wykonane w ramach stypendiów twórczych i stypendiów na przedsięwzięcia związane z upowszechnianiem kultury z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na 2020 r. Celem badań architektonicznych było rozpoznanie przekształceń budowlanych, rozwarstwienie chronologiczne, a następnie próba rekonstrukcji poszczególnych faz budowlanych. W zakres badań wchodziła także analiza literatury i źródeł dotyczących całej świątyni. Dzięki szczegółowej analizie materiału użytego do budowy więźb dachowych i sposobu jego obróbki ustalono, że więźba jest zachowana w znacznej części w oryginale i powstała w 1685 r. To bez wątpienia wpływa na jej wartość i ma bardzo duże znaczenie dla analizy nowożytnego warsztatu ciesielskiego stosowanego wówczas na terenach Pomorza Zachodniego.

EN

The subject of the study are the roof trusses of the St. Michael the Archangel Church in Karlino. The research was conducted as a part of creative scholarships and grants for projects related to the promotion of culture from the budget of the Minister of Culture and National Heritage for the year 2020. The aim of the architectural investigation was to identify building transformations, chronological layering, and subsequently attempt the reconstruction of individual construction phases. The scope of the study also included an analysis of literature and sources related to the entire church. Through a detailed analysis of the materials used in the construction of roof trusses and their processing, it was determined that the truss is largely preserved in its original form and was created in 1685. This undoubtedly influences its value and holds great significance for the analysis of the early modern carpentry techniques applied in the West Pomeranian region at that time.

2

Perspektywy adaptacji obiektów sakralnych na przykładzie wielkokubaturowych kościołów archidiecezji częstochowskiej

Repelewicz Aleksandra

Inżynieria i Budownictwo

|

2024

|

R. 80, nr 4

227--231

PL

Największe budynki kościołów były wznoszone w Polsce w czasach komunistycznych, kiedy uzyskanie pozwolenia na budowę kościoła wymagało pokonania wielu trudności. Kiedy w końcu otrzymano pozwolenie na budowę, często budowano kościoły bardzo duże "na wszelki wypadek", bojąc się braku następnych pozwoleń. Dzisiaj kościoły te są zwykle zbyt duże jak na potrzeby współczesnych użytkowników. Problem ogromnych kościołów, których w Polsce jest bardzo dużo, przedstawiono na przykładzie archidiecezji częstochowskiej, gdzie istnieje 8 kościołów o powierzchni użytkowej 1000 m2 lub więcej: sześć w Częstochowie, jeden w Zawierciu i jeden w Radomsku. Pięć z nich jest dwupoziomowych. Po zmianie granic i zmniejszeniu obszarów parafii liczba parafian jest często zbyt mała, aby pokryć koszty utrzymania budynków: ogrzewania, oświetlenia i innych bieżących opłat. Jest to poważny problem dla administratorów tych obiektów. Znalezienie rozwiązania tej sytuacji jest dużym wyzwaniem. Niezbędne wydaje się poszukiwanie możliwości wykorzystania tych ogromnych przestrzeni na inne cele, które nie byłyby sprzeczne z podstawową rolą kościoła parafialnego. W pracy przedstawiono istniejące już w niektórych kościołach rozwiązania oraz możliwości zagospodarowania części pomieszczeń na inne potrzeby lokalnych społeczności.

EN

The largest church buildings were erected in Poland during the communist when there were many difficulties in obtaining planning permission for churches. When a building permit was finally granted, extremely large buildings were often built, "just in case" as it were. Today, these buildings are usually too large for their users. The problem of large churches, of which there are a great many in Poland, will be discussed with particular reference to the Archdiocese of Czestochowa, where there are 8 churches with a usable ground floor area of nearly 1000 m2 or more: six in Czestochowa, one in Zawiercie and one in Radomsko. Five of them have two levels. After redrawing the boundaries and a subsequent reduction in the parish area, the number of parishioners is too low to cover the cost of their maintenance (heating, lighting, ongoing maintenance) and repairs. This is a serious problem for the administrators of these facilities. Finding a way out of this situation is a major challenge. It is necessary to look for opportunities to use these huge spaces for other purposes, which do not conflict with a parish church's fundamental role. Already existing solutions in some churches and potential opportunities to develop some of the premises for other needs of local communities are presented in the paper.

3

Od gotyku do neogotyku – przemiany architektury kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła w Świebodzinie między XV stuleciem a połową XIX wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 74

20--35

PL

Tematem artykułu jest przedstawienie historii powstania oraz przekształceń średniowiecznej architektury kościoła parafialnego w Świebodzinie od XV do schyłku XIX wieku. Na wstępie omówiono źródła, literaturę oraz ikonografię archiwalną. Bazując na pionierskich badaniach, wydzielono najstarszą fazę świątyni z początku XV wieku i zasięg jej przekształceń w ciągu XV stulecia. Omówiono prace zrealizowane w latach 1541–1555 obejmujące wprowadzenie sklepień, a także z lat 1855–1857 pod kierunkiem A. Langera, kiedy wprowadzono neostylowy wystrój szczytów elewacji zachodniej. W podsumowaniu zwrócono uwagę na charakterystyczny plan, dekorację sieciową sklepień oraz bardzo udaną restaurację neogotycką.

EN

The article presents the history of the creation and transformation of the medieval architecture of the parish church in Świebodzin from the fifteenth to the end of the nineteenth century. At the beginning, the sources, literature and archival iconography are discussed. Based on pioneering research, the oldest phase of the church, from the beginning of the fifteenth century, and the range of its transformations during the fifteenth century, are distinguished. The works carried out in the years 1541–1555, including the introduction of vaults, and the works carried out in the years 1855–1857 under the direction of A. Langer, when the neo-style decoration of the gables of the western facade were introduced, are discussed. In the summary, attention is paid to the characteristic plan, the net decoration of the vaults and the very successful Gothic Revival restoration.

4

Architektura kościoła parafialnego pw św. Jadwigi Śląskiej w Krośnie Odrzańskim od XIII do schyłku XIX wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 76

64--79

PL

Tematem artykułu jest przedstawienie historii powstania oraz przekształceń kościoła parafialnego w Krośnie Odrzańskim od XIII do schyłku XIX wieku. Na wstępie omówiono źródła, literaturę oraz ikonografię archiwalną. Bazując na pionierskich badaniach, wydzielono najstarszą fazę świątyni pochodzącą jeszcze z XIII stulecia oraz fragmenty bryły średniowiecznego kościoła zachowane w strukturze obecnego – barokowego. Omówiono odbudowę kościoła po pożarze z 1705 roku, a ukończoną w 1729 roku, podczas której nadano bryle obecnie znaną formę. Ostatnim etapem kształtowania kościoła była odbudowa barokowego hełmu w latach 1886–1889 roku – zniszczonego przez uderzenie pioruna. W podsumowaniu przedstawiono tło stylistyczne dla barokowej przebudowy świątyni wpisujące się w nurty płynące z Europy Zachodniej.

EN

This paper presents the history of the creation and transformation of a parish church in Krosno Odrzańskie from the thirteenth century to the end of the nineteenth century. At the beginning, sources, literature and archival iconography are discussed. Based on pioneering research, the oldest part of the church, which dates back to thethirteenth century, and fragments of the medieval churchthat is embedded in the structure of the current Baroque church, are identified. The reconstruction of the church after the fire in 1705 is described. During these works, which were completed in 1729, the building was given its present form. The last stage of shaping the church was there construction of the Baroque dome in the years 1886–1889, which had been destroyed by lightning. The summary presents the stylistic background for the Baroque reconstruction of the church, which is consistent with the trends from Western Europe.

5

Problemy techniczne w renowacji więźby dachowej XVI-wiecznego kościoła

Nowogońska Beata

Przegląd Budowlany

|

2023

|

R. 94, nr 1-2

135--140

PL

Głównymi przyczynami uszkodzeń konstrukcji drewnianych w budynkach zabytkowych są wpływy czynników atmosferycznych oraz związane z nimi procesy starzeniowe. W przypadku więźby dachowej XVI-wiecznego kościoła w Lubowie na stan techniczny dodatkowo wpływ mają nieszczelne pokrycie dachu, uszkodzone rynny, rury spustowe i obróbki blacharskie. Część elementów drewnianej konstrukcji uległa korozji biologicznej, przez co utraciła swoje wartości wytrzymałościowe. Więźba dachowa XVI-wiecznego kościoła w Lubowie pochodzi z okresu budowy obiektu. Ze względu na wartości zabytkowe konstrukcji więźby w pracach renowacyjnych rezygnuje się z ingerencji, które zmieniłyby jej formę, kształt i typ. Remont więźby jest oparty na założeniu zachowania oryginalnych rozwiązań konstrukcyjnych, lokalizacji elementów, przekrojów.

EN

The main causes of damage to wooden structures in heritage buildings are the influence of atmospheric factors and the ageing processes associated with them. In the case of the roof truss of the 16th century church in Lubowo, the technical condition is additionally affected by leaking roofing, damaged gutters, downpipes and flashings. Some of the elements of the wooden structure have suffered biological corrosion, causing them to lose their strength values. The roof truss of the 16th century church in Lubowo dates from the construction period of the building. Due to the historic value of the truss structure, the renovation work refrains from interventions that would change its form, shape and type. The renovation of the rafter framing is based on the assumption of preserving the original structural solutions, locations of elements, cross-sections.

6

Analysis of the original functional layouts of neo-Gothic sacral architecture in the Lublin Voivodeship

Chęć-Małyszek Agnieszka

Architectus

|

2023

|

Nr 1 (73)

31--39

EN

Historicising architecture in sacral construction was considered insignificant, as it did not have many typical and unique elements. However, it fulfilled a very important function, and despite the passage of time, neo-Gothic religious architecture still communicates it in its form, essence, theoretical principles and the function for which it was created. In this article, neo-Gothic churches in the Lublin Voivodeship are examined, paying special attention to the most prolific creator of this trend, Józef Pius Dziekoński. The aim of the paper is to comparatively analyse Lublin churches from the neo-Gothic period, specifying their purposes, meaning and characteristic features of the functional system. The work presents the historical and ideological context, determining the nature and role of the discussed sacral buildings. The research method applied here consists of a comparative analysis of neo-Gothic religious buildings selected from all religious buildings in the Lublin Voivodeship. The most typical features of individual buildings and their functions have been identified. The research results, presented in descriptive form and figures, have allowed interesting conclusions to be formulated. All the existing neo-Gothic churches in the region represent a new type of buildings, but simultaneously have their own individual style. They serve as Christian churches, satisfying human spiritual, emotional and social needs. Characteristic tall slender towers distinguish these sacred places, as well as being dominant accents in the landscape of the Lublin Voivodeship.

PL

Architektura historyzująca w budownictwie sakralnym była uważana za mało znaczącą, gdyż nie miała wielu charakterystycznych i unikatowych elementów. W istocie pełniła ona bardzo ważną funkcję. Mimo upływu lat wciąż przemawia swoją formą, esencją i programem. W niniejszym artykule analizie poddano neogotyckie kościoły na terenie województwa lubelskiego, zwracając szczególną uwagę na dzieła najpłodniejszego twórcy tego nurtu – Józefa Piusa Dziekońskiego. Celem pracy było porównanie lubelskich kościołów z okresu neogotyku, określenie ich funkcji, znaczenia i charakterystycznych cech układu funkcjonalnego. Zaprezentowano kontekst historyczny oraz ideowy determinujący charakter oraz rolę omawianych budowli sakralnych. W trakcie badań analizie porównawczej poddano neogotyckie budynki sakralne wybrane spośród wszystkich obiektów sakralnych na terenie województwa lubelskiego. Wyodrębniono najbardziej charakterystyczne cechy poszczególnych budynków oraz ich funkcje. Wyniki zestawiono w formie opisowej i wykresów. Pozwalają one na stwierdzenie, że wszystkie istniejące neogotyckie kościoły w regionie stanowią nowy typ obiektów z zachowaniem własnego indywidualnego stylu. Pełnią one funkcję chrześcijańskich świątyń, które zaspokajają ludzkie potrzeby duchowe, emocjonalne i społeczne. Charakterystyczne wysokie smukłe wieże nadają tożsamość tym świętym miejscom oraz stanowią dominanty widokowe w krajobrazie województwa lubelskiego.

7

Przestrzeń świątyni – przestrzeń teatru

Kozień-Woźniak Magdalena, Podhalański Bogusław

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 8

5--14

PL

Wspólnym elementem w świątyni i teatrze są ludzie zwani odpowiednio wiernymi lub publicznością. Różne są natomiast cele i okoliczności, dla których przybywają oni do tych obiektów będących budynkami użyteczności publicznej, niegdyś określanymi jako architektura monumentalna. Przestrzeń służąca celom tych zgromadzeń ma również wspólne cechy, spośród których widoczność oraz słyszalność są podstawowymi, jednak realizowanymi przez architekta w różny sposób. Istotne jest oddziaływanie tych przestrzeni na zgromadzonych, które w przypadku świątyni winno podkreślać jej pierwiastek sakralny, a w teatrze jej utylitarność, przeżywanie dramatu scenicznego. Porównanie wybranych teatrów i świątyń wskazuje na zasadnicze formy widowni oraz powiązań między wnętrzem i zewnętrzem obiektów wykorzystywanych do budowania pierwiastka sacrum i profanum. Kościół w Bieńczycach, katedra Notre Dame du Liban i cerkiew w Białym Borze, teatr festiwalowy w Bayreuth oraz Teatro Popular w Niterói stanowiły wybrane przykłady analiz, rozważań i porównań.

EN

One common element of a temple and a theatre are people, called the faithful and the audience, respectively. However, the purpose and circumstances that attract them to these buildings differ. They are undoubtedly public buildings that used to be termed monumental architecture. The space used for such gatherings also has common features, of which visibility and audibility are fundamental, but are implemented by architects in different ways. The impact of these spaces on those convened in them is essential. In temples, this impact should highlight their religious element, while in theatres it should underscore their utilitarianism and the experience of a stage drama. A comparison of selected theatres and temples showed essential forms of auditoria and linkages between the buildings’ interiors and exteriors used to build the elements of the sacred and the profane. The Church in Bieńczyce, the Chapel of Notre-Dame du Liban and the Orthodox Church in Biały Bór, as well as the Festival Theatre in Bayreuth and the Teatro Popular in Niterói were the cases selected for analysis, discussion and comparison.

8

Transformation of church architectural composition in Ukraine between the tenth and eighteenth centuries as a theoretical basis of restoration

Urakina Anastasiia

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

15--25

EN

This paper presents an analysis of the process of transformation of the architectural image of the Orthodox churches of Ukraine from between the tenth to the end of the eighteenth centuries. The changes in the massing composition of churches in different periods of Kyivan Rus, and later in different periods of the Ukrainian Baroque were analyzed. The main aspects of the main changes that most strongly influenced the perception of the architectural image of the church were graphically identified. Through the prism of theoretical analysis of facades, the real experience of reconstruction of destroyed Kyiv churches, which were of great importance to all of Eastern Orthodoxy-St. Michael’s Golden- Domed Cathedral and Assumption Cathedral of the Kyiv-Pechersk Lavra-can be analyzed.

PL

Artykuł przedstawia analizę procesu przemian architektonicznego wizerunku cerkwi ukraińskich wybudowanych między X a XVIII wiekiem. Przeanalizowano zmiany w kompozycji brył kościołów z różnych okresów Rusi Kijowskiej oraz różnych okresów ukraińskich. Graficznie zidentyfikowano główne zmiany, które najbardziej wpłynęły na odbiór wizerunku architektonicznego cerkwi. Przez pryzmat analizy teoretycznej elewacji umożliwiono prześledzenie faktycznych doświadczeń z odbudowy zniszczonych kijowskich cerkwi, które miały ogromne znaczenia dla całości Kościoła Wschodniego – Monasteru św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach oraz soboru katedralnego Zaśnięcia Matki Bożej Ławry Peczerskiej.

9

Kościół pw. św. Wawrzyńca w Kochanówce na Warmii. Historia budowlana i architektura w świetle pomiarów inwentaryzacyjnych

Krawiec Iwona

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

|

2022

|

nr 5

63--85

PL

W lipcu 2021 roku odbyły się studenckie wyjazdowe praktyki inwentaryzacyjne zorganizowane przez Zakład Architektury Polskiej Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W ramach zajęć akademickich wykonane zostały pomiary i rysunki inwentaryzacyjne neogotyckiego kościoła pw. św. Wawrzyńca w Kochanówce. Wieś Kochanówka (niem. Stolzhagen) położona jest około 6 km na południe od Lidzbarka Warmińskiego i założona została przez wójta warmińskiego Henryka Lutra pomiędzy 1333 a 1342 rokiem. Lokacja została zatwierdzona na mocy przywileju lokacyjnego wystawionego przez biskupa Jana Stryprocka 5 lutego 1362 roku. Nad rozlokowaną na schemacie owalnicy zabudową wsi, skupioną wokół owalnego placu ze stawami, góruje majestatyczna, gigantyczna bryła neogotyckiego kościoła. Przez ulokowanie budynku na wzgórzu, wprawia on wrażenie jeszcze potężniejszego, a jego sylwetka dostrzegalna jest z okolicznych wsi i miejscowości. Mierzony przez studentów kościół został wybudowany w 1918 roku na planie wydłużonego prostokąta z węższym prezbiterium zakończonym wielobocznie, zakrystią i kruchtą oraz wysoką, wtopioną w korpus główny, zwieńczoną dachem naczółkowym, wieżą. Chociaż obecny kościół powstał zaledwie 100 lat temu, to pierwsze wzmianki o istnieniu w tym miejscu świątyni pochodzą z 2. połowy XIV wieku a we wnętrzu zachował się szereg zabytkowych elementów wyposażenia z wcześniejszej świątyni, która została rozebrana w 1911 roku. Artykuł stanowi podsumowanie prac, jakie zostały przeprowadzone w ramach studenckiej praktyki inwentaryzacyjnej, a także analizą kontekstu przestrzennego i próbą prześledzenia historii budowlanej kościoła, w tym powodów wybudowania tak masywnej świątyni na terenie niewielkiej warmińskiej wsi.

EN

A student away survey measurement work–study program was organized by the Department of Polish Architecture of the Faculty of Architecture of the Warsaw University of Technology in July of 2021. Measurements and survey drawings of the neo–Gothic Church of Saint Lawrence in Kochanówka were developed as a part of related academic activities. The village of Kochanówka (German: Stolzhagen) is located approximately six kilometers south of Lidzbark Warmiński. It was founded by Henryk Luter, a Warmia village head, between 1333 and 1342. Its charter was confirmed by way of a prerogative of incorporation issued by Bishop Jan Stryprocki on February 5, 1362. The majestic, gigantic mass of the neo–Gothic church towers over an oval–plan village concentrated around an oval square with ponds. By locating the building on a hilltop it seems to be even more commanding and its silhouette is visible from neighboring villages and localities. The church as measured by students was erected in 1918 on an extended rectangular plan with a narrow er polygonal chancel, a sacristy and a porch as well as a tall tower melded into the main mass and covered by a pediment roof. Although the present church was created barely one hundred years ago, the first mention of the existence of a church on this site dates from the second half of the 14th century. Today’s interior still includes several historical elements of an earlier Baroque church that was demolished in 1911. The article sums up work performed within the framework of the student survey measurement work–study program as well as an analysis of the spatial context and attempts at tracing the construction history of the church, including reasons for building such a massive church on the grounds of a small Warmia village.

10

Kształtowanie przestrzeni w obiektach sakralnych w Europie

Purski Michał

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2022

|

Vol. 1

19--32

PL

Tematem artykułu są badania związane ze świadomym kształtowaniem przestrzeni w obiektach sakralnych w Europie. Badania dotyczą zabiegów przestrzennych doświadczanych przez użytkownika na trzech spośród pięciu sklasyfikowanych przez Dimaggia i Semerariego (2001) poziomach doświadczania przestrzeni przez użytkowników – prenarracji, protonarracji i narracjach proceduralnych nieświadomych, jako opierających się wyłącznie na doświadczeniach zmysłowych użytkownika. Zdiagnozowane zabiegi przestrzenne podzielono na 3 kategorie: budujące świadomość przestrzeni, skupiające uwagę oraz wywołujące działanie.

EN

The subject of the article is research related to the conscious shaping of space in sacred buildings in Europe. The research concerns spatial treatments experienced by the user on three, out of five classified by Dimaggio and Semerari (2001) levels of user experience of space – pre-narratives, proto-narrations and procedural narratives of the unconscious, as based solely on the user’s sensory experiences. The diagnosed spatial treatments were divided into three categories: building awareness of space, focusing attention and causing action.

11

Stan zachowania kościołów ze ścianami z muru pruskiego na terenie północno-zachodniej Polski

Drobiec Łukasz

Przegląd Budowlany

|

2022

|

R. 93, nr 11-12

133--136

PL

Drewniane konstrukcje szkieletowe znane były już w starożytności pod nazwą Opus craticum. Wspomina o nich Witruwiusz, nazywając je ścianami wiklinowymi. Wypełnienie drewnianej konstrukcji szkieletowej (ryglowej) może stanowić kosznica (plecionka) lub warkocze słomiane i narzucona na nie mieszanina gliny z sieczką. Taką konstrukcję nazywamy murem szachulcowym. Wypełnienie wykonywano również w postaci opierzenia ścian szkieletowych deskami, dachówką lub łupkiem dachowym. Jako wypełnienie stosowano ponadto cegły suszone i wypalane. Choć drewniane konstrukcje szkieletowe z wypełnieniem z cegły stosowano już w średniowieczu, to przyjęto tego typu konstrukcje nazywać murem pruskim. W pracy opisano typowe uszkodzenia kościołów ze ścianami z muru pruskiego, pokazano przykłady niefachowych i niezgodnych z doktryną konserwatorską napraw oraz podano wytyczne prowadzenia prac remontowo-konserwatorskich.

EN

Wooden frame structures were already known in antiquity under the name Opus craticum. Vitruvius mentions them, calling them wicker walls. The filling of the wooden frame (bolt) structure can be a basket (braid) or straw braids and a mixture of clay and chaff imposed on them. We call this structure a half-timbered wall. The filling was also made in the form of lining the frame walls with boards, tiles or roof slate. Dried and fired bricks were also used as filling. Although wooden frame structures with brick infill were already used in the Middle Ages, this type of structure was called half-timbered. The paper describes typical damage to churches with half-timbered walls, shows examples of unprofessional and unworthy of the conservation doctrine, and gives guidelines for carrying out renovation and conservation works.

12

Więźby wieszarowe i storczykowe w zabytkowych kościołach Polski Zachodniej

Witkowski Bartosz, Klimek Adam

Materiały Budowlane

|

2022

|

nr 11

99--101

PL

W artykule dokonano analizy najczęściej występujących uszkodzeń i wad drewnianych więźb dachowych w zabytkowych kościołach Polski Zachodniej. W pierwszej kolejności krótko opisano historię ewolucji więźb dachowych, a następnie skupiono się na szczegółowym opisie konstrukcji, budowie oraz występowaniu więźb storczykowych, a następnie wieszarowych. W kolejnej części artykułu przedstawiono najczęstsze zniszczenia oparte na badaniach autora tego artykułu wraz z krótkim opisem wykonanych prac naprawczych.

EN

In the article was analysed the most common damage and defects of wooden roof trusses in historic churches in western Poland. First, the history of the evolution of roof trusses was briefly described, then authors of the article described the structure and occurrence of king post trusses, and then suspension trusses. The next part of the article presents the most common damage based on the research of the author of this article together with a brief description of the repair work performed.

13

Renowacja hełmu wieży kościoła św. Trójcy w Żórawinie

Szymków Mateusz, Gorzelańczyk Tomasz

Materiały Budowlane

|

2022

|

nr 11

102--105

PL

W artykule przedstawiono opis stanu technicznego oraz zakres renowacji hełmu z ośmioboczną latarnią XVII-wiecznego manierystycznego kościoła św. Trójcy w Żórawinie. Świątynia nazywana Perłą Manieryzmu stanowi zabytek klasy europejskiej aspirujący do wpisu na listę Pomników Historii. W artykule opisano stan techniczny konstrukcji wraz z pokryciem oraz omówiono proces przeprowadzonej renowacji. Wskutek wielusetletnich procesów destrukcyjnych, zniszczeń wojennych, jak również korozji biologicznej elementy konstrukcji wraz z połączeniami ciesielskimi hełmu zostały poważnie uszkodzone. W połączeniu z silną perforacją miedzianego pokrycia zaistniało zagrożenie zniszczeniem całej konstrukcji hełmu. Po szczegółowym rozpoznaniu stanu obiektu przeanalizowano możliwości remontu hełmu z uwzględnieniem zaleceń konserwatorskich.

EN

The article presents the technical condition and the scope of renovation of the helmet with an octagonal lantern from the 17th century mannerist church of the Holy Trinity Church in Zorawina. The temple, called the Pearl of Mannerism, is a monument of the European class that aspires to be entered on the list of Historical Monuments. The study describes the technical condition of the structure with its covering, and a broad discussion of the renovation process. As a result of centuries-old destructive processes, war damage as well as biological corrosion, the elements of the structure and the helmet's carpentry joints were seriously damaged. In conjunction with the strong perforation of the copper cladding, there was a risk of destroying the entire structure of the helmet. After a detailed examination of the condition of the building, the possibilities of repairing the helmet were analyzed, taking into account the conservation recommendations.

14

Systemy grzewcze w budynkach sakralnych

Gwoździewicz Maciej, Grosicki Wit

Maszyny Elektryczne : zeszyty problemowe

|

2022

|

Nr 1 (127)

77--82

PL

Artykuł przedstawia analizę systemów grzewczych stosowanych w budynkach sakralnych na podstawie wybranych kościołów z Dolnego Śląska. uwzględniono aspekty techniczne i ekonomiczne systemów grzewczych. Artykuł powstał na bazie pracy dyplomowej pt. „Analiza ekonomiczna i techniczna ogrzewania budynków sakralnych” zrealizowanej na Politechnice Wrocławskiej w Legnicy.

EN

The article deals analysis of heating systems in sacral buildings on the basis selected churches in Lower Silesia in Poland. Technical and economical aspects of heating systems were taken into account. Article is based on the diploma project “Economic and technical aspects of church heating” at Wroclaw University of Technology.

15

Architektoniczna dominanta sakralna kościoła Matki Bożej Częstochowskiej w Knurowie

Bogdan Mirosław

Builder

|

2022

|

R.26, nr 11

11--19

PL

Artykuł przedstawia obraz posoborowej architektury sakralnej kościoła Matki Bożej Częstochowskiej wzniesionego jednocześnie z kompleksem sakralnym w Knurowie w latach 1980-1986 według projektu prof. arch. Adama Lisika. Metodyka badawcza prezentowana w artykule oprócz ustawodawstwa kościelnego głównie uwzględnia publikacje autora koncepcji knurowskiego kościoła. Nawiązując do aspektu historycznego i definiując Knurów jako nowe miejsce dla parafii oraz jej kościoła, prezentuje się uwarunkowania strukturalno-krajobrazowe oraz urbanistyczne działki związanej z nowym obiektem. Artykuł ma na względzie uwarunkowania wykonawcze, techniczne i liturgiczne posoborowe. Opisuje architektoniczny język funkcjonalny, a także formalny wzniesionej świątyni. Definiuje ją jako architektoniczną dominantę, której kompozycja plastyczna wyraża ekspresyjnie centralizację kultu eucharystii. Artykuł definiuje obraz uszanowania tradycji, języka symbolicznego i szlachetny formalizm architektury służącej przekazowi treści liturgicznych.

EN

The article presents a picture of the post-conciliar sacred architecture of the Church of Our Lady of Częstochowa erected together with the sacred complex in Knurów in 1980-1986 according to the design of Prof. arch. Adam Lisik. The research methodology presented in the article, apart from church legislation, mainly takes into account the publications of the Author of the concept of the church in Knurów. Referring to the historical aspect and defining Knurów as a new place for the parish and its church, the structural, landscape and urban conditions of the plot related to the new facility will be presented. The article has performance, technical and post-conciliar liturgical conditions. It describes the functional and formal architectural language of the erected temple. He defines it as an architectural dominant whose artistic composition expressively expresses the centralization of the worship of the Eucharist. The article defines the image of respect for tradition, symbolic language and noble formal architecture serving the transmission of liturgical content.

16

Medieval architecture of the Dominican church in Opole (the so-called "na Górce") and its transformations from the end of the 13th century to the beginning of the 18th century

Lasota Czesław, Legendziewicz Andrzej

Architectus

|

2022

|

Nr 4 (72)

37--46

EN

The article concerns the transformations of the architecture of the Dominican church of Our Lady of Sorrows and St. Wojciech (the so-called "na Górce") in Opole. The paper presents the results of original architectural research conducted from 2008 to 2017. Previous analyses regarding the construction and transformation of the church "na Górce" are based on the findings of pre-war researchers, which relied on a general inspection of the plastered building. The discussed architectural research enabled the scope of the original monastic church, and its expansion from around 1361, to be distinguished. This also applies to the enlargement of the chancel and its adaptation, as well as to the construction of a two-nave, four-bay nave. The chancel of this church was enlarged in around 1399 by adding a polygonal eastern closure, and the church itself was probably renovated and enlarged in around 1430 by the construction of an outbuilding adjacent to the nave. The presented research results significantly change the previously published description concerning the construction and transformation of the architecture of the Dominican church in Opole.

PL

Tematem artykułu są przekształcenia architektury kościoła dominikańskiego pw. Matki Boskiej Bolesnej i św. Wojciecha (tzw. na Górce) w Opolu. W pracy przedstawiono rezultaty autorskich badań architektonicznych prowadzonych między 2009 a 2017 r. Dotychczasowe analizy powstania i przekształceń kościoła na Górce opierają się na ustaleniach badaczy przedwojennych bazujących na ogólnym oglądzie otynkowanej budowli. Omówione badania architektoniczne umożliwiły wydzielenie zasięgu pierwotnego kościoła zakonnego oraz jego rozbudowy około 1361 r. obejmującej powiększenie prezbiterium i dostosowanie go do funkcji chóru zakonnego, a także wzniesienie dwunawowego, czteroprzęsłowego korpusu. Prezbiterium tej świątyni powiększono o wieloboczne wschodnie zamknięcie około 1399 r., a kościół odnowiono i powiększono o przybudówkę przy korpusie zapewne około 1430 r. Nowożytne przekształcenia bryły kościoła związane są ze wzniesieniem nawy południowej oraz przebudową korpusu i szczytu zachodniego po dwóch pożarach w 1682 i 1739 r. Zaprezentowane wyniki badań znacząco zmieniają dotychczas publikowany obraz powstania i przekształceń architektury kościoła dominikańskiego w Opolu.

17

Arthur Kickton (1861–1944) – architect of churches and his designs in Silesia. Between tradition and modernity

Adamska Monika Ewa

Architectus

|

2022

|

Nr 2 (70)

3--16

EN

Arthur Kickton is a German architect educated at the Technical University in Berlin, specializing in sacred architecture, professionally connected mainly with East Prussia and Silesia. The article presents Kickton’s most important implementations and designs of sacred objects in Silesia, in a chronological way, with an outline of the architect’s occupational biography. The aim of the publication is to indicate formal solutions applied by the architect, distinguish elements contributing to the individual character of his architectural works and define the features of his style. The article makes use of the method of historical investigations and interpretation and the method of logical argumentation based on analysis and synthesis. The research carried out has shown that Kickton’s sacred architecture in Silesia combines solutions between tradition and modernity. The architect freely drew from the heritage of the styles of past epochs. He creatively transformed and modernized historical patterns of sacred art using the language of contemporary forms and innovative material solutions.

PL

Arthur Kickton to wykształcony na berlińskiej politechnice niemiecki architekt specjalizujący się w architekturze sakralnej, związany zawodowo głównie z Prusami Wschodnimi i Śląskiem. W artykule w układzie chronologicznym zaprezentowano główne projekty budowli sakralnych autorstwa Kicktona na Śląsku, z zarysem biografii zawodowej architekta. Celem publikacji jest wskazanie stosowanych przez architekta rozwiązań formalnych, wyróżnienie elementów kształtujących indywidualność jego dzieł oraz zdefiniowanie stylistyki. W pracy zastosowano metodę badań historyczno-interpretacyjnych oraz metodę argumentacji opartej na analizie i syntezie. Przeprowadzone badania pokazały, że śląska architektura sakralna autorstwa Kicktona wpisuje się stylistycznie pomiędzy tradycję a nowoczesność. Architekt korzystał swobodnie z dziedzictwa stylów minionych epok, twórczo przekształcając i modernizując historyczne wzorce sztuki sakralnej przy użyciu języka form współczesnych i nowatorskich rozwiązań materiałowych.

18

The aesthetic geometry of holy places: A case study of intrinsic relations through traces

Miguel Molines-Cano Jose, Almerich-Chulia Ana

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68S

26--34

EN

The Santos Juanes Church in Valencia, Spain, is one of the most important religious buildings in the city. Based on this church, this work proposes an analysis that can be extrapolated to other historic buildings where, like this one, no detailed documents on constructive measurement reasons exist. Hence the present work outlines the unpublished hypothesis of how the sequential process of traces on both the plan and section might have been based on the different ancient and medieval architectural treatises. All this will allow the existing intrinsic relations between the shape of the building and its current aesthetics to be obtained through a metric and geometric analysis of the church.

PL

Kościół Santos Juanes w Walencji jest jednym z najważniejszych budynków sakralnych miasta. Na podstawie tej świątyni artykuł proponuje analizę, która może być przeniesiona na inne budynki historyczne, nieposiadające – podobnie jak ona – szczegółowej dokumentacji dotyczącej wymiarów konstrukcyjnych. W związku z tym tekst przedstawia niepublikowaną hipotezę odnośnie do sekwencyjnego rozmierzania zarówno rzutu, jak i przekroju, które mogło być oparte na różnych starożytnych i średniowiecznych traktatach. Wszystko to pozwoli ustalić relacje pomiędzy kształtem budynku i jego obecną estetyką poprzez metryczną i geometryczną analizę kościoła.

19

Gotycka architektura kościoła kolegiackiego w Głogówku i jej przekształcenia do schyłku XVIII wieku

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 66

47--64

PL

Artykuł prezentuje historię powstania i przekształceń kościoła św. Bartłomieja w Głogówku między drugą połową XIII a schyłkiem XVIII wieku. Na wstępie omówiono źródła i literaturę. Na podstawie badań wydzielono główne fazy jego przekształceń. Najstarsze partie, obejmujące dwuprzęsłowe prezbiterium, osadzono w drugiej połowie XIII wieku. W związku z nadaniem świątyni rangi kolegiaty w 1379, powiększono chór i wzniesiono korpus bazylikowy z westwerkiem. Przypuszczalnie w pierwszym dwudziestoleciu XV wieku w prezbiterium założono sklepienie sieciowe, a po jego północnej stronie wzniesiono kaplicę NMP. Po 1582 elewacje pokryto dekoracją sgraffitową, a kaplicę zaadaptowano na miejsce pochówku rodziny Oppersdorffów. Przekształcenia w okresie baroku zrealizowane w etapach objęły: w 1688 kaplicę św. Józefa, w drugiej połowie XVIII wieku kaplicę św. Kandydy, a w latach 1775–1781 wystrój wnętrza. W 1779 wieże westwerku nakryto parą hełmów.

EN

This paper presents the history of the foundation and transformations of St. Bartholomew's Church in Głogówek between the second half of the thirteenth century and the close of the eighteenth century. First, the sources and literature are discussed. The author’s research helped identify the main alteration phases. The oldest part, the two-span chancel, dates back to the second half of the thirteenth century. After it had become a collegiate in 1379, the church was extended—the choir was enlarged and a basilica body and westwork were built. Probably in the first twenty-year period of the fifteenth century the chancel was covered with a net vault and the Chapel of St. Mary the Virgin was built. After 1582, the elevations were decorated with sgraffito, and the Chapel was converted into the Oppersdorffs family tomb. Baroque-style alterations were carried out in stages and affected: in 1688 the Chapel of Saint Joseph, in the second half of the eighteenth century St. Candida’s Chapel, and in the years 1775-81 the interior decoration. The towers in the westwork were covered with a pair of cupolas in 1779.

20

From digital surveying to heritage analysis on the example of a Baroque Church: a proposal for structural strengthening and monitoring

Bednarz Łukasz J., Drygała Izabela J., Gentilini Cristina, Jasieńko Jerzy, Dulińska Joanna M., Kuśnierz Kazimierz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 65

147--156

EN

The paper presents digital surveying (orthophotogrammetry, 3D laser scanning), modeling, static numerical analysis and a proposal of reinforcement and SHM (structural health monitoring) of a historic Baroque church. The authors describe a comprehensive analysis of the structural condition of the building, including: a survey of the building using photographs taken manually and via UAV flyover to perform orthophotogrammetry, and a laser scanner to create a 3D point cloud. Destructive and nondestructive material testing and structural calculations were performed. The scope of the analysis presented provided insight into the state of preservation of the church and helped in making the right decision on further action—in construction and conservation. The paper also proposes a methodology for strengthening and structural health monitoring for this type of historical buildings.

PL

Artykuł przedstawia cyfrową inwentaryzację (przy wykorzystaniu ortofogrametrii i skaningu laserowego 3D), modelowanie, numeryczną analizę statyczną i propozycję wzmocnienia i monitoringu stanu konstrukcyjnego (SHM) zabytkowego kościoła barokowego. Przedstawiono kompleksową analizę stanu konstrukcyjnego budynku, która obejmowała: inwentaryzację obiektu przy użyciu fotografii wykonanych ręcznie i poprzez nalot dronem, przy wykorzystaniu ortofotogrametrii oraz skanera laserowego, aby otrzymać trójwymiarową chmurę punktów. Przeprowadzono też inwazyjne i nieinwazyjne badania materiałowe oraz obliczenia konstrukcyjne. Analizy dostarczyły wiedzy na temat stanu zachowania kościoła i pomogły podjąć odpowiednią decyzję w zakresie działań budowlanych i konserwatorskich. Artykuł zawiera również propozycję metodologii wzmacniania i monitorowania stanu budynków zabytkowych tego typu.