Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Adaptacja zabytkowych podziemnych wyrobisk w aspektach bezpieczeństwa użytkowania

Wieja Tomasz, Radziejowska Aleksandra

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 1-2

28--32

PL

Proces adaptacyjny obiektu podziemnego ma charakter interdyscyplinarny nie tylko ze względu na specyfikę techniczną obiektu, ale również ze względu na implementację warunków technicznych i wymagań technologicznych. W szczególności interwencja ta dotyczy koordynacji wymagań związanych z bezpieczeństwem użytkowania (aspekt prawny) oraz wymaganiami ochrony dziedzictwa, efektem tego jest poszukiwanie priorytetów w poszczególnych dziedzinach, które należy uwzględnić w procesie adaptacyjnym. Interwencja zewnętrzna, w podziemne struktury przestrzenne i geologiczne, dotyczy przede wszystkim zabezpieczenia, czyli oddziaływania środkami technicznymi dla przedłużenia trwałości obiektów, likwidacji procesów deformacyjnych w obrębie wyrobisk oraz poprawy ich stateczności. Nadrzędnym celem tego typu ingerencji, w procesie adaptacji, jest przywrócenie pierwotnej wartości użytkowej, tzn. wartości funkcji. Podstawą prac powinna być analiza porównawcza istniejących cech morfologicznych obiektu podziemnego z wymaganiami przestrzenno-technicznymi stawianymi nowym funkcjom użytkowym. Dotyczy to szeroko rozumianego bezpieczeństwa użytkowania wynikającego z implementacji ustawodawstwa prawnego odnoszącego się do budownictwa tradycyjnego nadziemnego. Proces udostępniania zabytkowych podziemnych wyrobisk w zakresie bezpieczeństwa użytkowania stanowi przykład synergii interwencji górniczej, budowalnej i architektonicznej.

EN

The adaptation process of an underground facility is interdisciplinary not only due to the technical specificity of the facility, but also due to the implementation of technical conditions and technological requirements. In particular, this intervention concerns the coordination of requirements related to safety of use (legal aspect) and heritage protection requirements, resulting in the search for priorities in individual areas that should be taken into account in the adaptation process. External intervention in underground spatial and geological structures concerns primarily protection, i.e. using technical means to extend the durability of objects, eliminate deformation processes in the workings and improve their stability. The primary goal of this type of intervention, in the adaptation process, is to restore the original use value, i.e. function value. The basis of the work should be a comparative analysis of the existing morphological features of the underground facility with the spatial and technical requirements for new functional functions. This applies to broadly understood safety of use resulting from the implementation of legal legislation relating to traditional above-ground construction. The process of making historic underground workings available for safe use is an example of the synergy of mining, construction and architectural intervention.

2

Aspekty bezpieczeństwa użytkowania w procesie udostępniania zabytkowych wyrobisk

Wieja Tomasz, Radziejowska Aleksandra

Przegląd Budowlany

|

2023

|

R. 94, nr 9-10

135--139

PL

Adaptacja przestrzeni zabytkowych wymaga rozwiązania wielu specyficznych i skomplikowanych problemów inżynierskich. Jednocześnie niezbędne jest tu współdziałanie specjalistów, m.in. górników, architektów, konserwatorów zabytków, archeologów, historyków, architektów wnętrz itp. Wykonanie pełnego zakresu prac zabezpieczających – górniczych i budowlanych oraz prac konserwatorskich – umożliwia odtworzenie i zachowanie pierwotnych wartości historyczno-architektonicznych dawnego obiektu. Opracowanie odpowiednich zasad, metod i sposobów ratowania podziemnych obiektów na bazie analiz teoretycznych i empirycznych wytycza kierunki prac przy zabezpieczaniu, ochronie, a także adaptacji kolejno udostępnianych wyrobisk. Problem polega na zagwarantowaniu osobom wykonującym prace zabezpieczająco-adaptacyjne maksymalnego bezpieczeństwa przy wykonywaniu tych prac. Również zabezpieczony obiekt musi spełniać odpowiednie standardy, zapewniające stuprocentowe warunki bezpieczeństwa i odpowiedni komfort turystom zwiedzającym te obiekty. W tej części artykułu skupiono się na przedstawieniu zagadnień prawnych, jakie obecnie funkcjonują w polskim ustawodawstwie i jakie powinny stanowić podstawę podczas adaptacji wyrobisk górniczych do celów turystycznych, przede wszystkim z uwagi na zapewnienie w nich bezpieczeństwa.

EN

Adaptation of historic spaces requires solving many specific and complicated engineering problems. At the same time, the cooperation of specialists is necessary, including: miners, architects, conservators, archaeologists, historians, interior designers, etc. Carrying out a full range of security works – mining, construction and conservation works – enables the reconstruction and preservation of the original historical and architectural values of the former facility. The development of appropriate principles, methods and ways of saving underground facilities based on theoretical and empirical analyzes sets the directions for work in securing, protecting and adapting subsequent excavations. The problem is to guarantee maximum safety for people performing protection and adaptation works when performing these works. The secured facility must also meet appropriate standards to ensure 100% safety conditions and appropriate comfort for tourists visiting these facilities. This part of the article focuses on presenting legal issues that currently exist in Polish legislation and which should constitute the basis when adapting mining excavations for tourist purposes, primarily due to ensuring safety there.

3

Przeprawa promowa w podziemnych wyrobiskach Kopalni Soli „Wieliczka"

Chruściel Witold

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2022

|

nr 5

7--12

EN

The article describes the ferry crossing through an underground lake at interlevel Iln-III Kazanów of the „Wieliczka" Salt Mine. Initially, the crossing was situated in the Przykos chamber, and in 1834, it was moved to the Piłsudski chamber. Passage across a salt lake is an additional tourist attraction. The lake was formed as a result of flooding of the sub-surface part of the chamber with brine. It consists of a western and eastern part, and a connecting gallery. The crossing was equipped with infrastructure to serve tourist traffic. The levees were designed as wooden platforms overlooking the lake, fitted with gates for accessing the docked ferry. The ordinates of platform floors match the draft of the ferry. The 'Hanna' ferry built from two combined boats travels across the lake. Its fairway is marked by a straight wooden guide between the levees. The ferry has a capacity of 12 people. The ferry is manually propelled, using wooden poles. There are rescue wheels on both sides of the ferry, along with rescue cords.

PL

Artykuł opisuje atrakcję turystyczną - przeprawę promową w podziemnych wyrobiskach Kopalni Soli „Wieliczka", zlokalizowaną w komorze Piłsudskiego na międzypoziomie II niższym-III Kazanów

4

Udostępnienie dawnych wyrobisk górniczych dla ruchu turystycznego z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych na przykładzie Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w Zabrzu

Słota Zbigniew, Słota Krzysztof, Morcinek-Słota Anna, Maciaszek Mirosław, Jaksa Zygfryd

Napędy i Sterowanie

|

2020

|

R. 22, nr 1

60--64

PL

W referacie poruszono problem związany z udostępnieniem byłych wyrobisk górniczych dla ruchu turystycznego z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych. W MGW obowiązuje Zarządzenie, które kompleksowo reguluje zwiedzanie tras podziemnych przez osoby niepełnosprawne ruchowo. Wszystkie obiekty Muzeum dostosowane są do potrzeb osób o ograniczonej możliwości poruszania się. Problemy natomiast związane są ze sprawnym poruszaniem się takich osób na trasach turystycznych przy większych ich grupach. Jako przykład posłużyć może trasa w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Zdecydowano się tutaj na wytyczenie specjalnej trasy dla osób niepełnosprawnych, obejmującej największą możliwą liczbę atrakcji. W tym celu wykonano próby z użyciem wózków inwalidzkich, dokonano analizy oraz sformułowano wnioski. Zaproponowano dwa warianty zwiedzania trasy turystycznej. W celu zapewnienia w pełni bezpiecznego zwiedzania wszystkich ekspozycji konieczne było wykonanie kilku drobnych prac adaptacyjnych na trasie.

5

Geotechniczne i konstrukcyjne kompleksowe metody zabezpieczania zabytkowej Staromiejskiej Dzielnicy Opatowa

Kurleto Urszula, Mikoś Tadeusz

Przegląd Górniczy

|

2019

|

T. 75, nr 3

23--31

PL

W artykule przedstawiono geotechniczne i konstrukcyjne metody kompleksowego zabezpieczania Staromiejskiej Dzielnicy Opatowa. Opisano początkowe prace w tym zakresie oraz budowę geologiczną formacji lessowej występującej w rejonie Opatowa wraz z występującymi zagrożeniami w rejonie podziemnych obiektów. Przedstawiono również zakres prac badawczo-rozpoznawczych oraz zabezpieczająco-likwidacyjnych te obiekty. Opisano sposób zagospodarowania staromiejskich podziemi jako trasy turystycznej. Przedstawiono także podstawowe elementy Metody Z-S, stanowiącej schemat postępowania przy zabezpieczaniu staromiejskich dzielnic.

EN

The geotechnical and construction comprehensive methods of securing the old-town district of Opatów have been presented. The beginnings of securing works with the geological characterization of the loess formation occurring in the area of Opatów as well as hazards occurring in the area of the underground objects have been described. The scope of research and reconnaissance as well as security and liquidation of these objects was also presented. The method of developing the Old Town underground as an tourist route was described. Also the basic elements of the Z-S Method, which illustrates the procedure for securing old districts has been presented.

6

Przygotowanie rozpoznania byłych wyrobisk górniczych w pokładzie 510 od strony głównej kluczowej sztolni dziedzicznej w zabrzu

d'Obryn K., Słota K., Słota Z., Żurek L., Maciaszek M.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 12

20--26

PL

W Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu prowadzona jest działalność turystyczna w wyrobiskach, które pozostały po prowadzonych w przeszłości pracach górniczych. Wyrobiska znajdujące się pod kuratelą MGW zostały w większości zinwentaryzowane. Istnieją jednak wyrobiska, które nie zostały do tej pory dokładnie rozpoznane i zbadane. Informacje o nich pochodzą najczęściej ze starych map, zachowanej dokumentacji lub relacji świadków. W artykule przedstawiono przygotowanie rozpoznania byłych wyrobisk górniczych na przykładzie prac prowadzonych w pokładzie 510 od strony Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w Zabrzu. Opisano wyniki penetracji przeprowadzonej przez ratowników górniczych. Dokonano szeregu pomiarów przestrzeni niepodsadzonej skałami zawałowymi i stwierdzono, że na 14 otworzonych tam izolacyjnych rejony za 4 tamami posiadają pustki o znacznych rozmiarach. W podsumowaniu wskazano także proponowany, dalszy przebieg rozpoznania.

EN

In the Coal Mining Museum in Zabrze (MGW), tourist activities are carried out in excavations that have remained after previous mining operations. MGW’s workings were almost completely inventoried. However, there are places that have not been precisely identified and researched so far. Information about them comes mostly from old maps, preserved documentation, or witnesses’ accounts. This paper presents the reconstruction preparation in the former mining excavations on the example of works carried out in the coal bed 510 from the Main Kay Hereditary Adit in Zabrze. Among the 14 confirmed insulation dams, behind 4 of them voids of considerable size were detected. The summary also indicates the proposed further course of diagnosis.

7

Podnoszenie stanu bezpieczeństwa tras turystycznych w MGW w Zabrzu za pomocą specjalnie dobranego cyklu szkoleń dla pracowników

Słota Z., Słota K., Morcinek-Słota A.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2018

|

nr 2

41--47

PL

Podstawą efektywnego i bezpiecznego działania podmiotów, prowadzących działalność turystyczną w obiektach podziemnych, powinna być wiedza o potencjalnych zagrożeniach, a także ocena skuteczności zabezpieczeń. Celem artykułu jest zaprezentowanie działań podnoszących stan bezpieczeństwa w MGW w Zabrzu za pomocą specjalnie dobranego cyklu szkoleń dla pracowników. W procesie wdrażania systemu zarządzania bezpieczeństwem duże znaczenie ma kształtowanie kultury bezpieczeństwa. Kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników powinno być celem, do którego organizacja musi dążyć. W MGW w Zabrzu postawiono sobie za cel podniesienie poziomu kultury bezpieczeństwa (kształtowanie probezpiecznych postaw) poprzez odpowiednio dobrany cykl szkoleń. Przeprowadzone przez autorów rozeznanie, w ramach badania poziomu bezpieczeństwa w MGW w Zabrzu wykazało, że zdarza się podejmowanie zachowań ryzykownych przez pracowników, a różnorodność takich zachowań jest znaczna. Sytuacja ta skłoniła dyrekcję do podjęcia natychmiastowych i radykalnych działań, zmierzających w kierunku eliminacji zachowań niepożądanych z punktu widzenia kierownictwa. Wdrożono odpowiednie procedury oraz instrukcje, a poziom świadomości (a co za tym idzie – kultury bezpieczeństwa) podniesiono za pomocą specjalnie dobranych szkoleń z zakresu zagrożeń terrorystycznych i radzenia sobie z tzw. trudnym klientem.

EN

The basis for the effective and safe operation of entities conducting tourist activities in underground facilities should be knowledge about potential threats, as well as an assessment of the effectiveness of security measures. The aim of the article is to present activities enhancing the security status at the Coal Mining Museum in Zabrze with the help of a specially selected training cycle for workers. In the process of implementing the safety management system, it is important to shape the security culture. Shaping safe employee behavior – should be the goal that the organization must strive for. At the Museum of Coal Mining in Zabrze, the goal was to raise the level of safety culture (shaping pro-health attitudes) through a well-chosen training cycle. The insights conducted by the authors, as part of the safety study at the Coal Mining Museum in Zabrze, showed that risky behaviors by employees occur and the diversity of such behaviors is considerable. This situation prompted the management to take immediate and radical actions aimed at eliminating undesirable behaviors from the management point of view. Appropriate procedures and instructions were implemented, and the level of awareness (and thus safety cultures) was raised through specially selected training in the field of terrorist threats and dealing with the so-called „A difficult customer”.

8

Bezpieczeństwo podziemnych tras turystycznych w ZKWK „Guido” – propozycja badań ankietowych

Słota Z.

Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji

|

2017

|

Vol. 6, iss. 2

178--187

PL

ZKWK „Guido” będąca częścią Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu jest unikatem w skali światowej. Oprócz prezentacji zabytków techniki górniczej na powierzchni ziemi udostępnia turystom podziemne trasy turystyczne. W chwili obecnej w ZKWK „Guido” udostępniono kilka podziemnych tras turystycznych. Najpopularniejsze znajdują się na poziomie 170 (praca górników na przełomie XIX i XX wieku na obszarze Śląska, zagrożenia w kopalni, tradycje górnicze) oraz 320 (wyrobiska utrzymane w stanie jak najbardziej zbliżonym do pierwotnego). Poziom 355 (otwarty 4 .02.2016r.) można zwiedzać albo podczas tzw. "szychty" (zwiedzający w ubraniu roboczym z przewodnikiem-górnikiem wykonują proste prace górnicze), albo jako tzw. "mroki kopalni" (zwiedzający otrzymują lampy osobiste i zwiedzają trasę po ciemku). Celem artykułu jest przedstawienie propozycji badań ankietowych dotyczących bezpieczeństwa tras turystycznych w odczuciu samych zwiedzających, wraz z wynikami badań pilotażowych przeprowadzonych w ZKWK „Guido”. W tym celu opracowano specjalną ankietę (zamieszczoną w pracy), która obejmowała pytania z zakresu trzech głównych obszarów: bezpieczeństwo ogólne (ankietowanych pytano m.in. o oznakowanie i oświetlenie trasy, elementy mogące stanowić niebezpieczeństwo dla zwiedzających, objawy złego samopoczucia, zachowania przewodnika), zdarzenia potencjalnie niebezpieczne (potknięcia, upadki, uderzenia głową i inne niebezpieczne zdarzenia) oraz zadowolenie turysty (zadowolenie z wycieczki, atrakcje, poczucie bezpieczeństwa, inne uwagi odnośnie bezpieczeństwa). Na podstawie opracowanej ankiety przeprowadzono badania pilotażowe w ZKWK „Guido” wśród 100 losowo wybranych turystów zwiedzających różne trasy podziemne w kopalni. Wyniki badań zamieszczono na wykresach, uwzględniając dodatkowo płeć, wiek, oraz wykształcenie ankietowanych. Ankieta była anonimowa, a jej wypełnienie dobrowolne. Wyniki pilotażowych badań ankietowych powinny pozwolić na udoskonalenie ankiety, której wyniki mogą stać się wskaźnikiem obszarów problemowych, dotyczących bezpieczeństwa tras turystycznych w oczach zwiedzających, wymagających uwagi ze strony decydentów w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

EN

ZKWK "Guido" which is part of the Museum of Coal Mining in Zabrze is unique in the world. In addition to presenting the monuments of mining technology on the surface of the earth provides tourists underground roads. At present ZKWK "Guido" provides several underground tourist routes. Most are located on level 170 (the work of the miners at the turn of the century in the area of Silesia, the hazard of mines, mining traditions) and 320 (excavation maintained in a position as close as possible to the original). Level 355 (opened on 4th February 2016 years) can be visited either during the so-called "szychta" (visitors in work clothes with a guide-miner perform simple jobs mining), or as so-called "darkness of the mine" (visitors receive a personal lamp and visit the route in the dark). The aim of the article is to propose a survey on the safety of tourist routes in the mind of the visitors themselves, together with the results of pilot studies carried out in ZKWK "Guido." For this purpose, a special questionnaire (as contained in the work), which included questions concerning three main areas: general security (including the respondents were asked about the signs and lighting routes, elements that may constitute a danger to the public, the symptoms of malaise, behavior guide), events potentially dangerous (trips, falls, hitting his head and other dangerous occurrences), and the satisfaction of tourists (satisfaction with tours, attractions, sense of security, other comments on safety). Based on the developed survey was conducted a pilot study in ZKWK "Guido" among 100 randomly selected visitors to the different routes in underground mines. The test results are provided in the charts, taking into account also the gender, age and education of respondents. The survey was anonymous, and its fulfillment voluntary. The results of the pilot survey should allow for refinement of the survey, the results of which can become an indicator of the problem areas, the safety of tourist routes in the feelings of visitors, require attention from policy-makers at the Museum of Coal Mining in Zabrze.

9

Działania podnoszące stan bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych w MGW w Zabrzu

d'Obryn K., Słota Z., Słota K.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 8

39--46

PL

Bezpieczeństwo to stan dający poczucie pewności i gwarancje jego zachowania oraz szansę na doskonalenie (Słownik ... 2008). Na stan bezpieczeństwa ma wpływ wiele czynników technicznych i ludzkich. W przypadku czynników technicznych, w odniesieniu do podziemnych tras turystycznych, można do nich zaliczyć między innymi: stan wyrobisk, wentylację, zasilanie, zagrożenia naturalne i techniczne. Celem działań podjętych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu było podniesienie stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych. Dla realizacji tego celu przeprowadzono audyt bezpieczeństwa, obejmujący między innymi przegląd dokumentacji, szczegółową analizę tras turystycznych pod względem bezpieczeństwa zwiedzających oraz funkcjonowanie prowadzonej działalności turystycznej w aspekcie Prawa Geologicznego i Górniczego (Ustawa ... 2011). W wyniku przeprowadzonych audytów i wykonanych analiz stwierdzono, że poziom bezpieczeństwa jest stosunkowo wysoki, występują jednak pewne usterki i niedociągnięcia. Standardy bezpieczeństwa określone w zarządzeniach i regulaminach w wielu przypadkach wykraczają poza minima określone w przepisach (np. Prawie Geologicznym i Górniczym), a wypełnienie zaleceń wynikających z przeprowadzonego audytu może zapewnić jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa. Należy zaznaczyć, że przepisy PGG są napisane dla kopalń czynnych i prowadzących wydobycie. W zabytkowych kopalniach przepisy mają być stosowane analogicznie, ale w praktyce przedsiębiorca prowadzący taki obiekt wiele rozwiązań musi wprowadzić w formie wariantowych przepisów dostosowanych do uwarunkowań danego obiektu.

EN

Safety is a state of confidence and guarantees behavior and a chance to improve (Słownik ... 2008). Safety is influenced by many technical and human factors. Technical conditions include the state of excavations, ventilation, power supply, natural and technical hazards. The aim of the measures taken at the Museum of Coal Mining in Zabrze was to improve the safety of underground tourist routes. For this purpose, a security audit was carried out. The audit included a review of the documentation, a detailed analysis of tourist routes in terms of visitor safety, and the operation of tourism activities in the aspect of Geological and Mining Law (Ustawa ... 2011). As a result of the audits and analyses, it was found that the level of safety is relatively high. However, there are some faults and shortcomings. The safety standards set out in the ordinances and regulations in many cases go beyond the minima as defined in legislation (for example Geological and Mining Law). Fulfilling the recommendations of an audit can provide an even higher level of security. It should be noted that Geological and Mining Law regulations are written for active mines and mining. In historic mines, the rules are to be applied in the same way, but in practice, the entrepreneur carrying out such an action must implement multiple changes in the form of variants adapted to the conditions of the mine.

10

Udostępnianie wyrobisk zlikwidowanych zakładów górniczych w celach turystycznych – działania kształtujące bezpieczeństwo na przykładzie tras podziemnych MGW w Zabrzu

d’Obyrn K., Słota Z., Słota K., Morcinek-Słota A.

Inżynieria Górnicza

|

2017

|

nr 3-4

68--73

PL

Celem działań podjętych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu było podniesienie stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych. Dla realizacji tego celu przeprowadzono audyt bezpieczeństwa, obejmujący między innymi przegląd dokumentacji, szczegółową analizę tras turystycznych pod względem bezpieczeństwa zwiedzających oraz funkcjonowanie prowadzonej działalności turystycznej w aspekcie Prawa geologicznego i górniczego [3]. W wyniku przeprowadzonych audytów i wykonanych analiz stwierdzono, że poziom bezpieczeństwa jest stosunkowo wysoki, występują jednak pewne usterki i niedociągnięcia. Standardy bezpieczeństwa określone w zarządzeniach i regulaminach w wielu przypadkach wykraczają poza minima określone w przepisach (np. w Prawie geologicznym i górniczym ), a wypełnienie zaleceń wynikających z przeprowadzonego audytu może zapewnić jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa.

EN

The aim of the measures undertaken at the Coal Mining Museum in Zabrze was to improve the safety of underground tourist routes. For this purpose a safety audit was carried out. It included a review of documentation, a detailed analysis of tourist routes in terms of visitor safety and the operation of tourism activities in the aspect of the Geological and Mining Law [3]. As a result of the audits and analyzes carried out, it was found that the level of safety was relatively high. However, there are some faults and shortcomings. The safety standards set forth in ordinances and regulations in many cases go beyond the minima prescribed by law (for example in the Geological and Mining Law ) and the fulfillment of recommendations resulting from the audit can provide an even higher level of safety.

11

Wstępna ocena stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Słota Z., Słota K., Morcinek-Słota A.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2017

|

nr 2

51--59

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wstępu do oceny stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych w MGW w Zabrzu. Jednym z jego elementów było przeprowadzenie badań ankietowych dotyczących bezpieczeństwa tras turystycznych w odczuciu samych zwiedzających. W tym celu opracowano ankietę, która obejmowała pytania z zakresu trzech głównych obszarów: bezpieczeństwa ogólnego, zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych oraz zadowolenia turysty. Ankieta była anonimowa, a jej wypełnienie dobrowolne. Pytania miały charakter zamknięty, z wyjątkiem dwóch pytań, gdzie proszono o podanie niebezpiecznych zdarzeń na trasie oraz uwag. Na podstawie ankiety przeprowadzono badania wśród 500 losowo wybranych turystów zwiedzających trasy podziemne w MGW w Zabrzu. Wyniki badań zamieszczono na wykresach, uwzględniając dodatkowo płeć, wiek, oraz wykształcenie.

EN

The aim of the article is to present an introduction to the safety assessment of underground tourist routes in the Coal Mining Museum in Zabrze. One of its elements was conducting surveys on the safety of tourist routes in the eyes of the visitors themselves. For this purpose, a questionnaire was developed that included questions on three main areas: general safety, potentially hazardous events and tourist satisfaction. The poll was anonymous and its voluntary filling. The questions were closed except for two questions where they were asked to report dangerous incidents and remarks. Based on the survey, 500 randomly selected tourists visited the underground routes in the Museum. The results are shown in graphs, including sex, age and education.

12

Podziemne obiekty geoturystyczne na terenie Polski

Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D.

Hereditas Minariorum

|

2016

|

Vol. 3

267--279

PL

W opracowaniu zestawiono wybrane informacje dotyczące podziemnych obiektów turystycznych w Polsce, które mogą być traktowane jako atrakcje geoturystyczne. Wskazano obiekty naturalne (jaskinie – około 20), większą uwagę zwrócono na obiekty antropogeniczne: pogórnicze (18) i związane z działalnością wojskową (6). Z geoturystycznego punktu widzenia obiekty antropogeniczne umożliwiają poznanie budowy górotworu w bardzo zróżnicowanych geologicznie obszarach, gdzie prowadzono eksploatację tak różnorodnych surowców mineralnych, jak węgiel kamienny, sól kamienna, fluoryt, rudy Au, Ag, Pb, As, Cu, Fe, Ni i Sn oraz surowce skalne, takie jak krzemienie, kreda i piaskowce szklarskie. Ponadto dokumentują one 6,5 tys. lat historii górnictwa na terenie Polski. Obiekty te są rozmieszczone bardzo nierównomiernie. Ich znaczne skupiska znajdują się na Dolnym Śląsku oraz w rejonie śląsko-krakowskim, mniejsze – w Tatrach i na Kielecczyźnie, odosobnione obiekty zlokalizowane są w centralnej i wschodniej Polsce. Zwrócono uwagę na perspektywy i potrzebę udostępniania nowych obiektów tego rodzaju oraz na konieczność uregulowania formalnych wymogów odnośnie funkcjonowania takich tras.

EN

This paper summarizes selected information regarding underground tourist facilities in Poland which may be regarded as geotourist attractions. The article discusses the natural objects (about 20 caves) but more attention has been paid to the anthropogenic objects: post-mining (18) and those associated with military activity (6). From the geotourist point of view such anthropogenic facilities allow insights into the structure of the rock mass in areas of very diverse geology. They lead to the exploitation of such a variety of minerals like coal, rock salt, fluorite, as well as Au, Ag, Pb, As, Cu, Fe, Ni and Sn ores and rock materials, such as flint, chalk and sandstone for glass production. Moreover they document 6.5 thousand year history of mining on the territory of Poland. The distribution of these objects is very uneven. Significant groups are located in Lower Silesia and in the Silesia-Cracow region; smaller ones are in the Tatra Mountains and in the region of Kielce, while isolated objects are located in central and eastern Poland. Attention was paid to the perspectives and the need to create new objects of this kind and the need to regulate the formal requirements for the operation of such facilities.

13

Góry Harzu i Sudety – porównanie wykorzystania turystycznego reliktów górnictwa podziemnego

Battek M. J.

Hereditas Minariorum

|

2016

|

Vol. 3

255--265

PL

W artykule opisano podziemne trasy turystyczne w obiektach górniczych w górach Harzu oraz Sudetach. Oba te pasma górskie były w swoim czasie ważnymi ośrodkami górnictwa, początkowo zwłaszcza kruszców, później także węgla kamiennego. Na bazie bardzo licznych pozostałości dawnych kopalń utworzono trasy turystyczne oraz ekspozycje powierzchniowe. Przedstawiono stan zagospodarowania tych obiektów, zwracając uwagę na elementy towarzyszące (informacja zewnętrzna, ekspozycja powierzchniowa, gastronomia, parkingi, sklepy z pamiątkami, place zabaw dla dzieci). Liczba obiektów w obu pasmach górskich jest zbliżona pomimo tego, że góry Harzu są wielokrotnie mniejsze obszarowo od Sudetów.

EN

Underground touristic routes in old mines in Harz and Sudety Mts. are described in the article. Both of these mountain ranges were at one time an important mining centers, initially ore, later also coal. On the basis of numerous remains of old mines were established tourist routes and surface exposures. The state of development of these objects is presented, paying attention to the accompanying elements (external information, surface exposure, catering, parking, gif shops, children’s playgrounds). The number of objects in the two mountain ranges is similar although the area of Harz mountains are many times smaller than the Sudety Mts. area.

14

Dawne podziemne wyrobiska Dolnego Śląska jako obiekty badań naukowych i atrakcje turystyczne

Zagożdżon P.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2016

|

nr 6

45--52

PL

Na obszarze Dolnego Śląska znajdują się tysiące reliktów dawnego górnictwa. Szczególne znaczenie mają niegdysiejsze wyrobiska podziemne, których liczbę mierzyć można w setkach. Ze względu na skomplikowaną, tzw. mozaikową budowę geologiczną tego regionu, poszczególne sztolnie i kopalnie udostępniają górotwór o różnorodnej budowie. W artykule krótko zarysowano zagadnienie wykorzystania tych obiektów w badaniach naukowych. Na przykładzie tzw. Sztolni Daisy koło Wałbrzycha, wyrobisk w Ciechanowicach koło Miedzianki i Marcinkowie na ziemi kłodzkiej, a także sztolni Hermannloch w Janowcu koło Barda oraz nowo odkrytej kopalni Amalie w Srebrnej Górze przedstawiono zakres prowadzonych tam prac, ze szczególnym uwzględnieniem podstawowych badań geologicznych. Wskazano na znaczenie tego rodzaju obiektów, jako wyjątkowych atrakcji geoturystycznych, posługując się przykładami „Tajemniczego podziemnego miasta Osówka”, „Kopalni Św. Jan” w Krobicy i „Kopalni Złota w Złotym Stoku”. Zwrócono też uwagę na potrzebę zabezpieczenia i objęcia prawną ochroną niektórych dawnych wyrobisk podziemnych, ze względu na ich duże znaczenie historyczne oraz dla zachowania geo- i bioróżnorodności regionu.

EN

In the area of Lower Silesia there are thousands of various relics of the historical mining industry. Among them the ones of particular importance are the old underground workings, the number of which is counted in the hundreds. Due to the complicated, so-called “mosaic” geological structure of the region, in particular adits and mines the various geology of a rock mass can be observed. This paper briefly outlines the issue of the use of such objects in the multidirectional scientific research. On the examples of: so-called Daisy adits near Wałbrzych, excavations in Ciechanowice near Miedzianka and Marcinków in Kłodzko Region, Hermannloch adit in Janowiec near Bardo and the newly discovered mine Amalie in Srebrna Góra there has been presented a range of investigations carried out. Particular attention was paid to basic geological research. On the examples of “Underground City Osówka”, “St. John Mine” in Krobica and “Gold Mine in Złoty Stok”, the importance of such objects as unique geotourist attractions has been pointed. Due to the high significance of underground mining relics for the history of the mining industry and for the preservation of bio- and geodiversity, the need of technical and legal protection of some of the old underground workings was also pointed.

15

Profilaktyka i zapobieganie zagrożeniom w procesie adaptacji i użytkowania podziemnych tras turystycznych

Chmura J., Wieja T.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 4

83--89

PL

W ostatnich latach w Polsce rozwija się intensywnie proces udostępniania, adaptacji i rewitalizacji zabytkowych podziemi. Problemy związane ze statecznością wyrobisk, a dotyczące problematyki ratowania i zabezpieczania podziemnych zabytków stanowią jedno z najbardziej nietypowych działań budownictwa górniczego. Każdy obiekt podziemny, mimo pozornych podobieństw ma swój specyficzny charakter, pochodzenie, zlokalizowany jest w odmiennych warunkach geotechnicznych. Każda trasa turystyczna posiada zatem charakter unikalny i niepowtarzalny; niezbędne są więc indywidualne zabezpieczenia każdej z nich i odmienne potraktowanie specyfiki każdego z tych obiektów. Całość działań jest determinowana zagadnieniami zapewnienia pełnego bezpieczeństwa ludziom przebywającym w podziemiach. Artykuł jest jednocześnie głosem w dyskusji na temat granic i możliwości adaptacji starych, zabytkowych wyrobisk i podziemi na obiekty użytkowe dostosowane do celów komercyjnych i turystycznych.

EN

Over the recent years, an intensive process of access, adaptation and revitalization of historic underground spaces has been taking place. The problems connected to the stability of excavations concern the issue of underground historic monuments' preservation and protection which have become one of the most untypical activities in the mining construction. Despite their apparent similarity, each underground construction has its own specific character, origin and has been located in diverse geotechnical conditions. Similarly, each tourist route has its own unique character, thus each one requires a specific security system as well as individual treatment. Every action is aimed at providing maximum security for the people who are in the underground spaces. This paper contributes to the discussion on the possibilities and limits of transforming the antique, historic excavations and underground spaces into public buildings and adapting them for tourist and commercial purposes.

16

Underground tourist routes in the context of sustainable development

Wieja T., Chmura J., Bartos M.

Archives of Mining Sciences

|

2015

|

Vol. 60, no. 3

859--873

EN

Recent years paved the way for progress focused on maximising the financial and political profits, leading in consequence to a social and economic crisis and environmental disasters. In response to those negative impacts, the concept of sustainable development appeared, understood as the need to improve life quality at the same time retaining social balance, bio-diversity of species and the variety of natural resources. A society that is active and has a full awareness of those issues will play a major role in sustainable development. On one hand, it will control the impacts the economy has on the environment, whilst on the other, the condition of the social capital guarantees the continuity of the progress envision and planning of its implementation. Protection of old underground sites is in line with the principles of sustainable development. Well preserved underground sites opened to visitors are a part of the cultural heritage, ensuring that historic, cultural , natural and utility values are maintained. Recently a great deal of attention has been given to revival and revitalisation of old historical underground sites and giving them a new function. Revitalisation and preservation of old abandoned excavations is a most complicated process aimed at restoring the functional utility of abandoned or disused infrastructure. Practical design should envision activities well in line with natural processes. Underground sites being preserved and adapted have to be visitor – friendly and acceptable, being a vital component of cultural heritage viewed in the context of sustainable development. Engineering problems involve not only the practical application of science, but also the way the world is defined. That is why the social and even spiritual aspects of revitalisation projects are recalled: recreation of human interactions with the nature and with the entire surroundings. Underground tourist routes should be harmonised with land development in the area and the residence patterns that have emerged over centuries. Well – preserved and protected excavations are the relics of the past, are part of the cultural heritage and become a rich source of knowledge about history.

PL

Ostanie lata przyniosły rozwój skoncentrowany na maksymalizacji zysków ekonomicznych i politycznych. Doprowadził on do kryzysów środowiskowych, społecznych, a nawet gospodarczych. Przyczyniło się to do powstania koncepcji zrównoważonego rozwoju. Jest to dążenie do poprawy jakości życia przy zachowaniu równości społecznej, bioróżnorodności i bogactwa zasobów naturalnych. Bardziej świadome i aktywne społeczeństwo ma do odegrania kluczową rolę w zrównoważonym rozwoju. Z jednej strony jest regulatorem wpływu gospodarki na środowisko, zaś z drugiej kapitał społeczny zapewnia ciągłość wizji rozwoju i planowania jej realizacji. Ochrona zabytkowych podziemi bardzo dobrze wpisuje sie w proces zrównoważonego rozwoju. Zachowane i udostępnione zabytkowe podziemia są częścią dziedzictwa kulturowego i mają za zadanie zachowania wartości historycznych, kulturowych, przyrodniczych, a także użytkowych. W ostatnich latach obserwuje się intensywny rozwój działań zmierzających do wykorzystania zabytkowych podziemi do celów użytkowych. Problem rewitalizacji zabytkowych podziemi, a więc przywracanie “do życia” starych wyrobisk, jest bardzo skomplikowanym procesem przywracania pierwotnych funkcji nieczynnym lub zdegradowanym obiektom podziemnym. W procesie projektowania bardzo ważne są działania zgodnie z procesami naturalnymi obowiązującymi w przyrodzie. Zabezpieczane i adaptowane podziemia muszą w rezultacie działań człowieka być “przyjazne” i akceptowane przez użytkowników, będąc elementem ochrony dziedzictwa kulturowego człowieka, a więc częścią składową zrównoważonego rozwoju. Problemy techniczne występujące przy adaptacji zabytkowych podziemi są nie tylko praktycznym zastosowaniem nauki, ale także sposobem definiowania świata. Poszukuje się społecznego, a nawet duchowego wymiaru rewitalizacji; uzdrowienia relacji z przyrodą i z całym otoczeniem. Podziemne trasy harmonizują z miejscowymi uwarunkowaniami przyrodniczymi oraz ukształtowanym przez wieki krajobrazem osadniczym. Zabezpieczone wyrobiska sięgają dorobku kulturowego dawnych pokoleń i są przyczyną rozwoju i edukacji historycznej społeczeństwa.

17

Udostępnione pogórnicze obiekty podziemne Dolnego Śląska jako zaplecze geoturystyczne

Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 1

19–-24

EN

Tourist routes in the historic underground mining workings are an ideal base for geotourism. Lower Silesia is an area favoured in this respect, due to the amount and variety of such objects. They allow observation of different geological units: diversity of their lithology, mineralization, types of deposits, tectonics, as well as very interesting aspects of mining. This paper presents proposals of geotourist routes or observation sites in underground facilities described for Złoty Stok, Krobica, Kowary, Kletno and Osówka. Long and continuous lithological profiles, interesting rocks (e.g. rheomorphic granites in Osówka), signs of mineralization (löllingite in Złoty Stok, fluorite and amethyst in Kletno), numerous dislocation zones and folds, well-preserved historic mining workings (16th and 18th- century adits in Krobica) and many others are available for observation in these objects.

18

Influence of protection of geological and geodiversity heritage on designing Underground Tourist Routes

Wieja M., Chmura J.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

nr 3

53--65

PL

Dziedzictwo geologiczne rozumiane jest najczęściej jako element przyrody nieożywionej o unikatowej wartości dla społeczeństwa. To stosunkowo nowe określenie nie posiada jednoznacznej i powszechnie akceptowanej definicji. W szerokim ujęciu dziedzictwo geologiczne to abiotyczna spuścizna natury, czyli to, co zawarte jest w atmosferze, hydrosferze oraz wszystkich strukturach Ziemi. Dziedzictwo geologiczne – te elementy przyrodniczej georóżnorodności, które mają istotną wartość dla ludzi, obejmującą badania naukowe, edukację, estetykę, inspirację, rozwój kulturowy oraz miejsca społecznie ważne. Istotną rolę w ochronie dziedzictwa geologicznego odgrywają podziemne trasy turystyczne. Podziemne trasy zawierają w swej strukturze funkcję: ochronną, naukową, edukacyjno-dydaktyczną i turystyczną.

EN

Geological heritage is most commonly understood as part of inanimate nature with a unique value to society. This relatively new term does not have a clear and universally accepted definition. In broad terms, the geological heritage is the legacy of abiotic nature and that what is contained in the atmosphere, hydrosphere and all the structures of the Earth. The geological heritage - the natural elements of geodiversity which are of significant value to people, including research, education, aesthetics, inspiration and cultural development of socially important places. An important role in the protection of geological heritage play the underground tourist routes. In its structure the underground routes include the following functions protective, scientific, education and didactic and tourist.The underground tourist routes are an organized form of protection of the underground geological heritage and geodiversity. They allow to introduce modern technology for the exposure of geological phenomena (multimedia presentations, lighting of natural values, presentation of historical background in the context of the application of mining techniques in the exploitation of geological structures. The underground exhibitions are a permanent element connecting the geological heritage with the cultural heritage. The created underground routes determine the economic development of the region activating local communities, jobs, development of traditional crafts associated with the exploitation of the geological environment. At the same time they are advertising the region by developing tourism.

19

Podziemna Trasa Turystyczna w Rzeszowie - aspekty architektoniczne i konserwatorskie

Proksa M.

Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska

|

2011

|

z. 58, nr 2

345-356

PL

Artykuł jest próbą podsumowania działalności budowlanej, remontowej i konserwatorskiej związanej z udostępnieniem Podziemnej Trasy Turystycznej pod Rynkiem Rzeszowa. Składa się ona z 25 piwnic i 15 korytarzy o długości 369 m, które zalegają na dwóch poziomach. Górne piwnice były starsze - powstały podczas budowy kamienic, młodsze zaś wydrążone w lessie (do 10-12 m głębokości od dzisiejszego poziomu płyty rynkowej) miały pełnić nie tylko funkcję schronu dla ludności w czasach wojen, ale też funkcję magazynową. Przeprowadzone studia terenowe i gabinetowe sugerują istnienie trzeciego poziomu piwnic, które miały funkcję magazynów ukrywających towary przed ocleniem. Przeprowadzone badania i prace konserwatorskie mogą doprowadzić do udostępnienia dalszych odcinków piwnic.

EN

The article attempts to conclude the process of construction and restoration of the recently opened Rzeszów underground route located beneath the Market Square. It consists of 25 cellars and 15 corridors which are 369 meters long. They are located on two levels: those on the upper level were built earlier, along with the tenement houses, those on the lower one were hollowed in loess (down to 10-12 meters from today's surface of the Market Square), they probably used to serve as a shelter for inhabitants in times of war and as a storage room. The in-situ research and the examination of the documents concerning the route suggest that there used to exist a third level of cellars, which served as secret storage spaces where goods were hidden to evade the customs duty. The research conducted and the renovation of the cellars will make new stretches of the route accessible to visitors.

20

Adaptacja historycznych kanałów kanalizacyjnych na potrzeby podziemnych tras turystycznych (PTT)

Wieja T., Wartak K.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2011

|

R. 35, z. 2

573-580

PL

Historyczne kanały kanalizacyjne są budowlami inżynierskimi, które cechuje interesująca forma architektoniczna i systemy konstrukcyjne. Konstrukcje te ze względu na swoje walory mogą być porównywane z zabytkowymi piwnicami, przejściami etc. Ich niepowtarzalny charakter sprawia, że bardzo poważnie rozważana jest możliwość ich adaptacji dla potrzeb tworzenia podziemnych tras turystycznych. W artykule zidentyfikowano zagrożenia, określono wymogi formalne i techniczne, jakie powinny być spełnione, aby takie obiekty mogły zostać włączone jako elementy trasy turystycznej lub stanowić je samoistnie. Kanały sanitarne ze względu na pełnioną pierwotnie funkcję powinny być szczegółowo przebadane z uwagi na możliwość wystąpienia zagrożeń bakteriologicznych.

EN

Historic sewage channels are remarkable engineering structures of high architectural values. In consequence of their magnificence, they are compared to monumental basements, passages etc. Because of their uniqueness, the possibility of adaptation for touristic purposes is seriously considered. The article identifies threats, defines formal and technical requirements in terms of individual or partial adaptation. As far as the impact of impurities on health is considered it is of great importance to examine channels for the possibility of bacteriological threats.