Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Urban forests of ageing societies. Example of Łódź and Warsaw (Central Poland)

Długoński Andrzej, Wellmann Thilo, Haase Dagmar, Marchewka Justyna

Economics and Environment

|

2025

|

No. 1

art. no. 1042

EN

The purpose of this work is to examine the opinions of respondents from Warsaw and Łódź forests, using the example of two forest complexes, Bielański Forest and Łagiewnicki Forest, which are the main places for active recreation. The work used a multi-mixed method that combines quantitative methods (analysis of demographic data) and qualitative methods (indicators of preferences of the elderly). Methods include a survey conducted among forest users via Google Forms and QR codes. Each respondent was assigned to a group based on age, gender, and socioeconomic status, which allowed for the detection of statistical significance (chi-square test, Statistica). Next, field inspections were conducted, as well as an assessment of the functioning of the forests and guidelines for municipal administrators. The surveys carried out in the Łagiewnicki Forest and the Bielański Forest in Łódź and the statistical analyses (test hi-square) show the fear of the ageing population about the actions initiated during the pandemic by managers and city authorities towards limiting active recreation in urban forests to promote ecology and protection of avifauna. The research points to the issue of environmental protection and active recreation in forests in the context of anthropopressure and further development of urban green infrastructure. The study could guide managers on properly manageing forest space in cities, adapting it to the needs of older people who visit it most often during the week.

PL

Celem pracy jest zbadanie opinii respondentów z lasów Warszawy i Łodzi na przykładzie dwóch kompleksów leśnych: Lasu Bielańskiego i Lasu Łagiewnickiego, które są głównymi miejscami aktywnego wypoczynku. W pracy zastosowano metodę wielomieszankową, która łączy metody ilościowe (analiza danych demograficznych) i jakościowe (wskaźniki preferencji osób starszych). Metody obejmują ankietę przeprowadzoną wśród użytkowników lasów za pośrednictwem formularzy Google i kodów QR. Każdy respondent został przydzielony do grupy na podstawie wieku, płci i statusu społeczno-ekonomicznego, co pozwoliło na wykrycie istotności statystycznej (test chi-kwadrat, Statistica). Następnie przeprowadzono kontrole terenowe, a także ocenę funkcjonowania lasów i wytyczne dla administratorów gmin. Wykonane badania ankietowe w Lesie Łagiewnickim i Lesie Bielańskim w Łodzi i przeprowadzone analizy statystyczne (test hi kwadrat) pokazują strach starzejącego się społeczeństwa o zapoczątkowane w czasie pandemii działania zarządców i władz miejskich w kierunku ograniczania rekreacji czynnej w lasach miejskich na rzecz promocji ekologii i ochrony awifauny. Badania wskazują na problem ochrony środowiska przyrodniczego i czynnej rekreacji w lasach w kontekście antropopresji i dalszych kierunków rozwoju terenów zielonej infrastruktury miast. Badania mogą stanowić wytyczne dla zarządców jak właściwie zarządzać przestrzenią lasów w miastach dostosowując ją do potrzeb starszych ludzi, którzy odwiedzają go w ciągu tygodnia najczęściej.

2

The ethical dimension of the landscape in an innovative world

Stelmach Bolesław, Salata Oksana Oleksiivna

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

193--201

EN

The modern landscape is changing rapidly as a result of anthropopression unprecedented in previous centuries. The ethical dimension of landscape transformation is a crucial issue. One philosopher who paid particular attention to this was Romano Guardini. In his Letters from Lake Como, we can find a humanistic perspective on the perception of this problem, which can be defined as the synthesis of ‘nature and culture‘ that befits modern times. His vision of Humanity as the bearer of the Divine Particle, which gives it dignity and indicates its proper, caring role in relation to Nature, is also noteworthy. Guardini noted that Nature has been completely transformed with the appearance of humans on Earth and the inevitable changes in cultural spaces - the cultural landscape - must take into account the new paradigm of transforming space using the most advanced technologies, but with an equally profound spiritual dimension

PL

Współczesny krajobraz ulega szybkim zmianom w wyniku niespotykanej w poprzednich wiekach antropopresji. Bardzo istotnym problemem jest wymiar etyczny przekształcania krajobrazu. Jednym z filozofów, który zwracał na to szczególną uwagę, był Romano Guardini. W jego Listach znad jeziora Como odnajdujemy perspektywę humanistyczną postrzegania tego problemu, którą można zdefiniować jako właściwą współczesnym czasom syntezę „natury i kultury”. Także jego widzenie Człowieka, jako nosiciela Boskiej Cząstki, która nadaje mu godność i wskazuje na właściwą - opiekuńczą rolę w stosunku do Natury. Guardini zauważa, że Natura uległa całkowitej transformacji wraz z pojawieniem się na Ziemi ludzi, a nieuchronne zmiany przestrzeni kulturowych - krajobrazu kulturowego - muszą uwzględniać nowy paradygmat przekształcania przestrzeni przy użyciu najbardziej zaawansowanych technologii, ale z zachowaniem głębokiego wymiaru duchowego. Podstawą niniejszego artykułu jest tekst, który ukazał się jako ‘Wstęp’ do: Guardini, R. (2021), Listy znad jeziora Como, przekł. Markiewicz, K., Warszawa: Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki.

3

The culture of the co-existence of a planned wind farm in the context of environmental changes

Sommer Hanna, Zakrzewski Grzegorz

Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego

|

2023

|

R. XVII

581--596

EN

Offshore wind power (OWP) as a renewable energy source (RES) is expected to have a significant share in the green energy market in the upcoming decades. Onshore energy generation is already a mature and proven technology, while its younger sibling is still in its infancy in the realities of our country. The development of OWP is a quantum leap towards using the natural energy potential of the Baltic Sea. It is supported by the government and is part of the country's energy transition plan. Experts make optimistic claims whereby the first energy from the Baltic Sea will flow into the national power grid in the middle of the next decade at the earliest. Economists and environmentalists agree that the development of energy technology in the Baltic Sea is an opportunity for the economy. It will be powered by another portion of clean energy. All parties claim that their primary task is to support environment protection from the point of view of sozology and avoid making a negative impact on the environment, including destructive events caused by natural forces and human activity, with considerations for socio-economic needs. The article contains the results of research conducted by the students of the University of Rzeszów as potential future consumers of electricity. They assessed the impact of OWP on Poland's energy security and ecological security through the lens of culture, manifested as the lack of excessive consumerism.

PL

Morska energetyka wiatrowa (MEW) jako odnawialne źródło energii (OZE) ma mieć w kolejnych dekadach znaczący udział w rynku zielonej energii. Energetyka na lądzie jest już technologią dojrzałą i sprawdzoną natomiast jej młodsza siostra w realiach naszego kraju dopiero raczkuje. Rozwój MEW jest milowym krokiem w kierunku wykorzystania naturalnego, energetycznego potencjału Morza Bałtyckiego. Jest wspierana przez rządzących i stanowi część planu transformacji energetycznej kraju. Eksperci twierdzą optymistycznie, że pierwsza energia z Bałtyku popłynie do krajowej sieci energetycznej najwcześniej w połowie przyszłej dekady. Ekonomiści i ekolodzy są zgodni, że rozwój energetyki na Morzu Bałtyckim jest szansą dla gospodarki. Zostanie ona zasilona kolejną porcją czystej energii. Wszystkie strony twierdzą, że ich podstawowym zadaniem jest wspomaganie ochrony środowiska przez pryzmat sozologii i zapobieganie negatywnym wpływom na środowisko naturalne w tym zdarzeń destrukcyjnych wywołanych silami natury i działalnością człowieka w sposób uwzględniający potrzeby społecznoekonomiczne. Artykuł zawiera wyniki badań studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego jako potencjalnych i przyszłych odbiorców energii elektrycznej. Ocenili wpływ MEW na bezpieczeństwo energetyczne Polski oraz bezpieczeństwo ekologiczne poprzez pryzmat kultury przejawiający się brakiem nadmiernego konsumcjonizmu

4

Hałdy po górnictwie rudnym i fosforytowym w krajobrazie Gór Świętokrzyskich

Jach Beata, Rutkiewicz Paweł

Przegląd Geologiczny

|

2023

|

Vol. 71, nr 11

576--586

EN

Theaimofthiswork was to present selected heaps left after late medieval and modern iron and copper ore and phosphate mining, visible in the landscape of the Holy Cross Mountains. The heaps left after underground exploitation of iron and copper ores most often take the form of small piles around a mine shaft (in. Polish warpia). The oldest, medieval heaps are smallin size. With the development of technology and the deepening of the shafts, the heaps were heaped up and became larger. Currently, most of the heaps are covered with forest, thanks to which they have retained their original shape. Some of the heaps, that are located in agricultural areas, have been obliterated or destroyed. Some heaps have been remodelled by development of housing, andothers dismatled (either completely or partially) to obtain mineral resources. A small number of heaps are located in protected reserve areas. The publication was prepared on the basis of material from the digital Heap Geodatabase (in Polish Geobaza Hałdy) (https://cbdgportal.pgi.gov.pl/haldy/).

5

Susze hydrologiczne w zlewni przekształconej antropogenicznie na przykładzie Szotkówki w profilu Gołkowice

Krasowski Wojciech

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 4

17--25

PL

Obecność człowieka w środowisku geograficznym wiąże się nierozłącznie z jego wpływem na przebieg zjawisk przyrodniczych. W odniesieniu do zlewni antropopresja sprowadza się zwykle do różnych form korzystania z wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Presja na ich ilość oraz jakość zmienia się w przestrzeni i czasie. W artykule scharakteryzowano susze hydrologiczne w zlewni przekształconej antropogenicznie na przykładzie Szotkówki w Gołkowicach w latach 1963-2021. W rejonie zlewni znajdują się kopalnie węgla kamiennego Rybnickiego Okręgu Węglowego. Wody dołowe odprowadzane są do wód powierzchniowych. Jako przepływ graniczny niżówki hydrologicznej, będącej wskaźnikiem suszy hydrologicznej, przyjęto przepływ Q70, z krzywej sum czasów trwania przepływów wraz z wyższymi, obliczony dla lat 2009-2021, tj. dla okresu o potencjalnie najmniejszym antropogenicznym obciążeniu wód powierzchniowych. Do wydzielania zdarzeń niezależnych wybrano algorytm SPA (ang. Sequent Peak Algorithm). Przeanalizowano zmiany wybranych parametrów niżówek, w tym: czasu trwania, początku i końca niżówek, czasu wystąpienia i wielkości przepływu minimalnego oraz średniego niżówek, a także głębokości niedoboru niżówkowego. Porównano przebieg dwóch wskaźników: suszy meteorologicznej reprezentowanej przez standaryzowany wskaźnik opadów (SPI) oraz hydrologicznej reprezentowanej przez standaryzowany wskaźnik odpływu (SRI). SPI wyznaczono dla miesięcznych wartości sum opadów atmosferycznych na stacji Jablunkov, zlokalizowanej po czeskiej stronie zlewni Olzy, oraz stacji Warszowice, zlokalizowanej w sąsiedztwie zlewni Szotkówki. SRI obliczono na podstawie miesięcznych wartości odpływów ze stacji hydrologicznych Cieszyn na Olzie i Gołkowice na Szotkówce.

EN

Presence of humans in the geographical environment is intrinsically related to their impact on the course of natural phenomena. With regard to the catchment basin, the anthropopressure usually consists in different forms of use of both underground and surface waters. The pressure on their quantity and quality varies in time and space. The article contains a characteristic of hydrological droughts in the anthropologically transformed catchment area, using the example of the Szotkówka River in Gołkowice in the years 1963-2021. The catchment basin includes hard coal mines of the Rybnik Mining District. Underground water from the shafts is discharged to surface waters. As a limit low-water flow being an indicator of hydrological drought the authors adopted the Q70, flow from the flow duration sum curve with higher, calculated for the years 2009-2021, i.e. the period of the potentially lowest anthropogenic pressure on surface waters. The SPA (Sequent Peak Algorithm) was selected to separate independent events. Changes in selected low-water period parameters were analysed, including: duration, beginning and end of the low-water period, time of occurrence and the minimum and medium flow volume in the low-water period as well as the depth of low-water shortage. The course of two indicators was compared: meteorological drought represented by the standardized precipitation index (SPI) and hydrological drought represented by the standardized runoff index (SRI); SPI was determined for the monthly value of precipitation sums in the Jablunkov station, located on the Czech side of the Olza River catchment area and the Warszowice station located near the Szotkówka River basin. SRI was calculated based on the monthly values of runoffs from the hydrological stations Cieszyn on the Olza River and Gołkowice on the Szotkówka River.

6

The landslide in the slope and side of the Warta River valley in the village of Wronki - process analysis, exploratory research, preventive measures, monitoring

Flieger-Szymańska Michalina, Sobkowiak Jerzy, Machowiak Katarzyna, Krawczyk Dorota Anna

Archives of Civil Engineering

|

2023

|

Vol. 69, nr 3

285--300

EN

The landslide is located in Wronki. It covers the southern side on the bank of the Warta River and occupy an area of 500 m in length. The landslide was once again activated on August 22-23, 2018, causing numerous failures. The Warta River slope in the area of mass movements is built by non-construction embankments, under which the Poznań Miocene-Pliocene of quasi-layered structure lie. There are horizontal interlayers of sandy silts in these clays. The Warta drains water from a large area, and the runoff takes place mainly on the roof of clays. The slide surface of the landslide was precisely the roof of the Poznań clays. Bearing in mind the properties of the Poznań clays, such as relaxation, block disintegration, expansiveness features, the following were considered the direct causes of the failure: heavy rainfall that occurred after a drought, loading of the slope with indiscriminate cubature buildings, construction of a linear sewage system and periodically repeated vibrations caused by the implementation of neighboring investments. In order to identify the area, test boreholes were made, samples were taken for laboratory tests, and geodetic measurements were taken. Based on the obtained results, slope stability calculations were made and a measurement network was developed for systematic monitoring of geodetic displacements of control points. It was recommended to perform drainage to drain the slope and side of the Warta River, plant bushes, and make changes to the land development plan in order to prohibit further development of the area in the endangered zone.

PL

Opisywane osuwisko znajduje się w miejscowości Wronki, powiecie szamotulskim, województwie wielkopolskim. Obejmuje ono zbocze południowe, po lewej stronie rzeki Warty i zajmuje teren o rozciągłości ok. 500 m. Osuwisko po raz kolejny uaktywniło się w dniach 22-23 sierpnia 2018 r. powodując liczne awarie i zniszczenia. Skarpę Warty w obszarze występujących ruchów masowych budują nasypy niekontrolowane (o zróżnicowanym składzie), pod którymi zalegają mioceńsko-plioceńskie iły serii poznańskiej o quasi-warstwowej budowie - w iłach występują horyzontalne wkładki pyłów piaszczystych. Rzeka Warta drenuje wody z dużego obszaru, a spływ wód odbywa się głównie po stropie iłów. Strefę poślizgu stanowił właśnie strop iłów serii poznańskiej. Mając na uwadze właściwości iłów serii poznańskiej takie jak odprężenie (powstanie powierzchni zlustrzeń), dezintegracja blokowa, cechy ekspansywności (pęcznienie i skurcz), za bezpośrednią przyczynę awarii uznano: obfite opady, które wystąpiły po długotrwałej suszy, wieloletnie dociążanie skarpy nieprzemyślaną zabudową kubaturową, budowę liniowej instalacji kanalizacyjnej w obrębie skarpy oraz okresowo powtarzające się drgania spowodowane realizacją sąsiednich inwestycji (m.in. wbijanie pali czy mikrowybuchy). W celu rozpoznania terenu wykonano liczne otwory badawcze, pobrano próbki do badań laboratoryjnych, wykonano pomiary geodezyjne. Na podstawie uzyskanych wyników, dokonano obliczeń stateczności skarpy i opracowano sieć pomiarową do systematycznego monitoringu przemieszczeń geodezyjnych punków kontrolnych. Zalecono wykonanie drenażu w celu odwodnienia skarpy i zbocza Warty, posadzenie krzewów, dokonanie zmian w planie zagospodarowania przestrzennego w celu wprowadzenia zakazu dalszej zabudowy terenu w strefie zagrożonej.

7

Exploitation of construction objects in the aspect of the anthropopressure on the example of the Natural Education Centre "Młynarzówka" in the Narew National Park

Obolewicz Jerzy, Baryłka Adam, Matos da Costa Joao

Inżynieria Bezpieczeństwa Obiektów Antropogenicznych

|

2022

|

Nr 2

1--10

EN

Since the beginning of its existence mankind is using natural resources and applying them in construction techniques. The anthropogenic pressure induced by humans its clearly influencing the natural environment and so affecting its functional balance. Buildings are anthropogenic objects that enable mankind to inhabit its natural habitat according to their needs. This article discloses the use issues of buildings according to their anthropogenic pressure taken in consideration the example of a selected building.

8

Sensitive species in a bad habitat – species richness of ichthyofauna in the strongly anthropogenically transformed Uszwica River (southern Poland)

Klich Mariusz, Klich Sabina

Science, Technology and Innovation

|

2020

|

Vol. 9, no. 2

46--55

EN

The Uszwica River is a 67 km long right-bank submountain tributary of the Vistula. From the beginning of the 20th century the Uszwica was subjected to strong anthropopressure. The water course was disrupted at km 37+300 with a 5.3-meter-high dam in the town of Brzesko. Strong pollution of water in this town and numerous hydrotechnical alterations along almost the entire course of the river have negative influence on the river habitats. Despite this, the Uszwica is characterized by relatively rich ichthyofauna composed of 26 species, including 6 species which are legally protected in Poland and 7 species regarded threatened according to the Polish Red List of fish and lampreys[1]. The composition of ichthyofauna was determined on the basis of electrofishing along the entire river in 2004 and 2015, and on selected reaches in 2014 and 2018. The results show that even heavily anthropogenically transformed rivers may provide habitats for threatened fish species and should not be excluded from nature protection plans and projects.

PL

Rzeka Uszwica to prawobrzeżny podgórski dopływ Wisły o długości 67 km. Od początków XX. wieku Uszwica podlega silnej antropopresji: przegrodzeniu w połowie jej biegu w km 37+300 zaporą o wysokości 5,3 metra w miejscowości Brzesko oraz silnym zanieczyszczeniu wody w tej miejscowości, a także licznym regulacjom na niemal całym biegu rzeki. Pomimo tego rzeka charakteryzuje się bogatą ichtiofauną reprezentowaną przez 26 gatunków, w tym 6 gatunków prawnie chronionych w Polsce oraz 10 gatunków wrażliwych i zagrożonych wg kategorii czerwonej listy ryb i minogów Polsce. Stan ichtiofauny określono na podstawie elektropołowów ryb przeprowadzonych na całej długości rzeki w latach 2004 i 2015 oraz na wybranych odcinkach w roku 2014 i 2018. Wyniki badań wskazują na to, że nawet rzeki uznane za silnie przekształcone antropogenicznie mogą stanowić siedlisko dla cennych przyrodniczo gatunków ryb i nie powinny być pomijane w planach i projektach dotyczących ochrony przyrody.

9

Trudności w wyznaczaniu osuwisk na obszarach historycznych i zurbanizowanych na przykładzie Twierdzy Przemyśl

Rycio Edyta

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, nr 12

902--914

EN

The Przemyśl Fortress is a huge complex of defensive objects from the turn of the 19th and 20th centuries. Various types of objects, ruins and remains of the fortress and signs of fights have been preserved to different extents in the area to this day. They constitute a huge problem when determining landslides. The greatest difficulties are caused by vegetation-covered ruins of forts, trenches, remnants of ramparts and defense ditches, and signs of fights preserved in places. Such residues can be interpreted as a landslide or a part of it, especially if they occur in a neighbourhood or inside a landslide. The problem then arises of clearly identifying the boundaries of the landslide and the correct identification of its internal forms, e.g. a devastated trench around the fort can be marked as a landslide. Similar difficulties are provided by numerous inactive quarries, excavations, clay pits, e.g. a closed limestone open-pit mine from the 19th century, located in Kruhel Wielki. Elements of the old mine are deceptively reminiscent of intra-fieldforms and they are difficult to separate from the real colluvial forms of the neighbouring landslide. Difficulties in determining landslides arise not only from the history of this region and its geological structure, but also from the degree of urbanization of the area. Strong anthropopression blurs the natural morphology of the slopes, and the limited availability of the area makes cartographic work difficult. It is difficult to distinguish between natural and artificial forms in such areas. Good examples are landslides on the ski slope, on the municipal cemetery, in the castle park and in the area of military areas, housing estates and allotments.

10

Magnetyzm środowiskowy : wykorzystanie zintegrowanych metod geofizycznych i geochemicznych do oceny stopnia antropopresji na obszarach historycznej działalności górniczej (konurbacja górnośląska, południowa Polska)

Szuszkiewicz Maria Magdalena, Łukasik Adam, Szuszkiewicz Marcin

Przegląd Geofizyczny

|

2020

|

Z. 3-4

155--166

PL

Głównym celem badań była ocena stopnia antropopresji na obszarach historycznej działalności górniczej w oparciu o uzyskany szczegółowy rozkład przestrzenny (pionowy i powierzchniowy) anomalii (i.e. podatności magnetycznej i gradientu składowej pionowej pola magnetycznego) oraz geochemicznych występujących w glebie (zawartości wybranych potencjalnie toksycznych pierwiastków (Ag, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn), Fe i Mn). Uzyskane wyniki badań pokazują, iż wieloletnia, historyczna działalność górnicza prowadzona w rejonie badań skutkuje obecnością w glebie rozmaitych artefaktów (np. śruby, gwoździe, nakrętki, pręty, żużel, cegły oraz węgiel drzewny), przede wszystkim związanych bezpośrednio bądź pośrednio z wydobywanymi rudami metali (Ag, Fe, Zn czy Pb). Anomalie, zarówno podatności magnetycznej, jak i gradientu składowej pionowej pola magnetycznego, występujące w glebach badanych obszarów są efektem współwystępowania artefaktów i technogenicznych cząstek magnetycznych. Przy czym, w oparciu o wyliczone wartości współczynnika przekształcenia, należy podkreślić, że dominującym źródłem tych anomalii są artefakty i przekształcenia terenu związane z historyczną eksploatacją występujących na badanych obszarach rud metali. Ponadto, z punktu widzenia badań podstawowych, interesujące są wyniki pomiarów częstotliwościowej zależności podatności magnetycznej (powyżej 5%), które związane były z próbkami gleby, gdzie stwierdzono obecność węgli drzewnych, co wymaga dogłębnego przeanalizowania i dodatkowych specjalistycznych pomiarów magnetycznych, przed wyciągnięciem dalszych wniosków.

EN

The main project objective was to assess the anthropopressure degree in the areas located in the historical mining activity regions, on the basis of the results obtained in detailed spatial distribution (vertical and surface) of the magnetic (i.e. magnetic susceptibility and gradient of the vertical magnetic ﬁeld component) as well as geochemical (concentration of characteristic Potentially Toxic Elements (Ag, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb and Zn), Fe and Mn) anomalies in soil.The results show that the long-term historical mining activity has had a significant influence on the presence of various magnetic artefacts (e.g. metal scraps: screws, nails, twigs; slags; bricks; and charcoal particles) related to the metal bearing ore mining (Ag, Fe, Pb or Zn). The studied magnetometeric and gradiometric anomalies occur in the soil are effect of co-occurrence artefacts and technogenic magnetic particles. However, values of the Topsoil Transformation Factor, indicating artefacts as the predominant source of the studied anomalies and the post-exploitation land transformations of the soil. Moreover, in terms of basic research, unexpected were results of the frequency-dependent magnetic susceptibility measurements (above 5%) related to soil samples characterised by the presence of charcoal particles, but this needs to be veriﬁed.

11

Zmienność hydromorfologiczna dużej rzeki nizinnej określona w oparciu o Hydromorfologiczny Indeks Rzeczny (HIR) na przykładzie rzeki Warty

Pietruczuk Karol, Dajewski Krzysztof, Garbarczyk Anna, Szoszkiewicz Krzysztof

Inżynieria Ekologiczna

|

2020

|

Vol. 21, nr 2

15--25

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań hydromorfologicznych rzeki Warty uzyskanych w oparciu o Hydromorfologiczny Indeks Rzeczny (HIR). Oprócz indeksu HIR analizowano składowe tego mutimetriksu: wskaźnik różnorodności hydromorfologicznej (WRH) i wskaźnik przekształcenia hydromorfologicznego (WPH). Badania terenowe wykonano w latach 2017–2018 na 49 odcinkach rzeki Warty. Badania wykazały zróżnicowanie stanu hydromorfologicznego rzeki. Stwierdzono stan hydromorfologiczny badanych odcinków od bardzo dobrego do złego. Największą liczbę odcinków zaklasyfikowano do dobrego stanu hydromorfologicznego (26 odcinków), następnie mniejszy udział miały odcinki rzeki w stanie bardzo dobrym (10) oraz umiarkowanym (7). Stan słaby stwierdzono dla 5 odcinków natomiast zły dla jednego odcinka. Wykazano istotne statystycznie zależności, pomiędzy strukturą użytkowania strefy nadbrzeżnej badanych odcinków, a wskaźnikami hydromorfologicznymi – HIR, WRH i WPH. Najlepsze warunki hydromorfologiczne stwierdzono w obszarach gdzie w strefie przybrzeżnej dominowało seminaturalne i rolnicze użytkowanie terenu. Natomiast czynnikami istotnie pogarszającymi warunki hydromorfologiczne były różne formy antropopresji, ze szczególnym uwzględnieniem urbanizacji. Wykazano także wyższy stopień degradacji hydromorfologicznej Warty na odcinkach położonych w dolnym biegu rzeki niż w górnym.

EN

The article presents the results of hydromorphological research of the Warta river basing of the Hydromorphological Index for Rivers (HIR). The HIR index considered as well as two components of this mutimetrix: hydromorphological diversity index (WRH) and modification transformation index (WPH). Field surveys were carried out in 2017-2018 on 49 survey sites of the Warta River. Studies have shown the diversification of the hydromorphological state of the river. Hydromorphological state of the surveyed sites from very good to bad was found. Good hydromorphological status (26 sites), for the most frequent category, followed by very good (10) and moderate (7). Poor conditions were detected for 5 sites and bad for one only. Statistically significant relationships were also found between the land use of the bank zone, and hydromorphological indices – HIR, WRH and WPH. The best hydromorphological conditions were found in semi-natural and agricultural areas. However, various forms of anthropopressure, with particular emphasis on urbanization, were factors significantly worsening the hydromorphological conditions. A higher degree of hydromorphological degradation was revealed in the lower course of the river comparing with the higher course of the Warta.

12

Spatial distribution, ecological risk and sources of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in water and bottom sediments of the anthropogenic lymnic ecosystems under conditions of diversified anthropopressure

Pohl Alina, Kostecki Maciej

Archives of Environmental Protection

|

2020

|

Vol. 46, no. 4

104--120

EN

The research determined the concentrations of selected polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in water and sediments of Kłodnica River reservoirs and distribution depending on number of rings, ecotoxicological impact on studied ecosystems and possible sources of origin. Samples were subjected to qualitative and quantitative analysis by gas chromatography coupled with a GC-MS mass detector, using a ZB-5MS column and electron ionization. The sum of 16 PAHs in water ranged 0.111–0.301 μg/L (mean 0.200 μg/L) in Dzierżno Duże, 0.0410–0.784 μg/L (mean 0.303 μg/L) in Dzierżno Małe and 0.0920–1.52 μg/L (mean 0.596 μg/L) in Pławniowice. While in sediments respectively: 17.5–37.2 μg/g (mean 26.8 μg/g), 4.33–8.81 μg/g (6.43 μg/g) and 2.27–9.50 μg/g (5.30 μg/g). The concentration of PAHs in sediments of reservoirs, which spatial management of the catchment area accounts for over 90% of agricultural and forest land, was up to eight times lower than in sediments of the reservoir which is 69%, while built-up and transport areas are 24%. In sediments of Dzierżno Małe and Pławniowice PAHs with 5 and 6 rings dominate, while in Dzierżno Duże – 2 and 3 rings. Higher concentrations of PAHs with higher molecular weight, found in the bottom water layers, confirm the role of the sedimentation process in the transport of these compounds in reservoirs. Assessment of sediment quality, based on ecotoxicological criteria, showed that PAHs may cause toxic effects in Dzierżno Duże, while in Dzierżno Małe and Pławniowice can cause sporadic adverse effects. The likely source of PAHs in reservoirs is low emissions.

PL

W badaniach określono stężenia wybranych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w wodach i osadach dennych zbiorników Hydrowęzła rzeki Kłodnicy oraz określono ich rozkład w zależności od ilości pierścieni, wpływ ekotoksykologiczny na badane ekosystemy wodne oraz możliwe źródła ich pochodzenia. Próbki poddano analizie jakościowej i ilościowej metodą chromatografii gazowej sprzężonej z detektorem masowym GC-MS, wykorzystując kolumnę typu ZB-5MS i jonizację elektronową. Suma 16 WWA w wodzie wahała się w granicach 0.111–0.301 μg/L (średnio 0.200 μg/L) w Dzierżnie Dużym, 0.0410–0.784 μg/L (średnio 0.303 μg/L) w Dzierżnie Małym i 0.0920–1.52 μg/L (średnia 0.596 μg/L) w Pławniowicach. Podczas gdy w osadach wynosiła odpowiednio: 17.3–37.2 μg/g (średnio 26.8 μg/g), 4.33–8.81 μg/g (6.43 μg/g) i 2.27–9.50 μg/g (5.30 μg/g). Stężenie WWA w osadach dennych zbiorników wodnych, których zagospodarowanie przestrzenne zlewni stanowi w ponad 90% grunty rolne i leśne, było do ośmiu razy niższe niż w osadach zbiornika, którego powierzchnia ta wynosi 69%, podczas gdy tereny zabudowane i transportowe 24%. W osadach dennych zbiorników Dzierżno Małe i Pławniowice dominują WWA o 5 i 6 pierścieniach, natomiast w zbiorniku Dzierżno Duże WWA o 2 i 3 pierścieniach. Wyższe stężenia WWA o większej masie cząsteczkowej stwierdzone w przydennych warstwach wody potwierdzają rolę procesu sedymentacji w transporcie tych związków w zbiornikach. Ocena jakości osadów w oparciu o kryteria ekotoksykologiczne wykazała, że WWA mogą powodować toksyczne działanie w Dzierżnie Dużym, natomiast w Dzierżnie Małym i Pławniowicach mogą powodować sporadyczne działania niepożądane. Prawdopodobnym źródłem WWA w zbiornikach jest niska emisja.

13

Zróżnicowanie warunków hydromorfologicznych wybranych rzek Wielkopolski z uwzględnieniem typologii abiotycznej i użytkowania doliny rzecznej

Pietruczuk Karol, Dajewski Krzysztof, Garbarczyk Anna, Wyrzykowska Danuta

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2019

|

T. 19, z. 2

79--95

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań hydromorfologicznych rzek Wielkopolski uzyskanych na podstawie hydromorfologicznego indeksu rzecznego (HIR). Łącznie przebadano 93 odcinki, należące do 47 cieków. Do obliczenia metriksu HIR wykorzystane zostały wyniki z badań terenowych. Podczas analiz statystycznych porównano zarówno indeks, jak i jego składowe – wskaźnik przekształcenia hydromorfologii (WPH) i wskaźnik różnorodności hydromorfologicznej (WRH). Wyniki analizowano pod względem typologii abiotycznej rzek, jak i użytkowania doliny rzecznej (bufora). Badania wykazały zróżnicowanie warunków hydromorfologicznych cieków na obszarze województwa wielkopolskiego. Stwierdzono stan hydromorfologiczny badanych odcinków od bardzo dobrego do złego. Stan hydromorfologiczny największej liczby odcinków (43) był dobry, następnych 25 umiarkowany, 15 bardzo dobry, 7 słaby i 3 zły. Stwierdzono również istotne statystycznie zależności między strukturą użytkowania strefy przybrzeżnej badanych odcinków a wartością HIR. Najlepsze warunki hydromorfologiczne występowały na odcinkach położonych w terenach seminaturalnych, a najgorsze na obszarach zurbanizowanych.

EN

The article presents the results of hydromorphological studies of the Wielkopolska rivers obtained on the basis of the Hydromorphological Index for Rivers (HIR). In total research 93 sections, belonging to 47 watercourses were examined. Hydromorphological index of the river survey was based on the results from field studies. During the statistical analyzes, both the index and its components of WPH and WRH were compared. The results were analyzed in terms of the abiotic typology of rivers as well as the use of the river valley (buffer). The research showed differentiation of hydromorphological conditions in the area of the Wielkopolskia voivodship. The hydromorphological state was found from very good to bad. The most sections (43), had a good hydromorphological status, followed by a moderate level of 25, a very good 15, a poor 7 and 3 bad. There were also found dependencies between uses structure the riparian zone and the HIR index. The best hydromorphological conditions were found in watercourses located in semi natural areas and the worst in urbanized areas.

14

Wstępna ocena chemizmu wód jeziora Bartąg pod Olsztynem i zarys koncepcji jego ochrony

Grochowska Jolanta, Karpienia Marzena, Tandyrak Renata, Płachta Anna, Dziczek Joanna, Gołębiewska Anna E., Jędrzejewski Paweł, Tomczak Michał, Turek Mateusz, Zaręba Filip

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2019

|

T. 19, z. 1

5--18

PL

Badania prowadzono na jeziorze Bartąg (powierzchnia 72,3 ha, max. głębokość 15,2 m) pod Olsztynem. Zlewnia jeziora ma powierzchnię 400,3 ha, w której największy udział mają grunty orne – 68,9%, lasy zajmują 19,7%, a teren zabudowany – 11,4%. W wodach jeziora stwierdzono jednostkowe i duże ilości biogenów, sięgające 1,24 mg Pog∙dm–3 i 2,35 mg Nog∙dm–3 oraz wapnia – 61,0 mg Ca∙dm–3. Przyczyną dużej trofii tego zbiornika jest nadmierne jego obciążenie biogenami spływającymi ze zlewni. Rzeczywiste ładunki biogenów spływające do jeziora przekraczają wartości krytyczne obliczone wg Vollenweidera. Niska jakość wód tego jeziora, z jednoczesnym dużym obciążeniem ładunkiem zanieczyszczeń, ze zlewni wskazuje na konieczność podjęcia działań ochronnych, polegających na zmniejszeniu obciążenia zewnętrznego.

EN

The study was carried out on Lake Bartąg (area 72.3 ha, maximum depth 15.2 m) near Olsztyn. The catchment area of the lake is 400.3 ha, in which arable land cover the largest share – 68.9%, forests occupy 19.7%, and built-up area – 11.4%. In the lake's waters, unitary and large amounts of nutrients were found, reaching 1.24 mg TP∙dm–3 and 2.35 mg TN∙dm–3 and calcium – 61.0 mg Ca∙dm–3. The reason for the high trophic status of this reservoir is its excessive load on biogenes flowing from the drainage basin. The actual loads of nutrients flowing into the lake exceed the critical values calculated according to Vollenweider. The low quality of the lake's waters, with a heavy load of pollutants, from the catchment points to the need to take protective measures, which consist in reducing the external load.

15

Formy eoliczne oraz ich przekształcenia antropogeniczne na Polesiu Wołyńskim w świetle analizy źródeł kartograficznych i zdjęć satelitarnych

Subczyńska P., Petera-Zganiacz J.

Teledetekcja Środowiska

|

2018

|

T. 58

23--36

PL

Formy eoliczne doczekały się wielu opracowań, bazujących między innymi na wykorzystaniu technik teledetekcyjnych, które poszerzają możliwości badania dynamiki procesów eolicznych i przekształceń form eolicznych pod wpływem antropopresji. Artykuł prezentuje wyniki badań form eolicznych pod kątem cech morfometrycznych i przekształceń indukowanych działalnością człowieka na obszarze części Polesia Wołyńskiego ograniczonego rzekami Stochod na zachodzie i Horyń na wschodzie. Badania prowadzono przy zastosowaniu analizy mapy topograficznej Wojskowego Instytutu Geograficznego w skali 1:100 000 oraz zdjęć satelitarnych. Na obszarze badań zarejestrowano 187 form eolicznych, z czego 92 noszą ślady współczesnej antropopresji i właśnie ta grupa form podlegała szczegółowej analizie. Wśród nich zidentyfikowano przede wszystkim wydmy paraboliczne, wydmy wałowe i pola piasków eolicznych. Przekształcenia antropogeniczne i uruchamianie deflacji wynikało głównie z rozwoju szlaków drożnych w obrębie form, tworzenia podcięć drogowych, włączenia części form do pól uprawnych, chaotycznej eksploatacji piasku, wykorzystania do celów rekreacyjnych oraz zmiany zalegania poziomu wód gruntowych na skutek melioracji obszarów bagiennych znajdujących się w sąsiedztwie form eolicznych.

EN

There are a lot of results of studies concern on aeolian forms, including analysis based on remote sensing technics, which broaden possibilities of studying the aeolian processes dynamics and transformations of aeolian forms under the influence of anthropopressure. The paper presents results of research focused on morphometry of aeolian forms and recognition of zones transformed by human activity on the part of Volhynia Polesie between Stochod River on the west and Horyń River on the east. Topographic map in scale 1:100 000 published by WIG was used, as well as satellite photographs. On the study area 187 aeolian forms were recognized, including 92, which bear the marks of nowadays transformation. That forms were included into analysis. Among them there were found parabolic dunes, ridge dunes and aeolian sand covers. Anthropogenic transformation and activation of deflation were caused mainly by changing of road trails and roads undercuts, use the aeolian forms for agriculture, chaotic sand exploitation, use for recreational purposes and changing of the ground water level as the result of drainage of boggy areas in vicinity of aeolian forms.

16

Ryjkowce (Coleoptera: Curculionoidea) jako wskaźniki waloryzacji przyrodniczej środowisk antropogenicznych w polskiej części Karpat Zachodnich

Wiorek M., Knutelski S.

Polish Journal for Sustainable Development

|

2018

|

T. 22, cz. 1

107--116

PL

Praca przedstawia bogactwo i liczebność gatunków oraz strukturę dominacyjną, a także wartości wskaźników bioróżnorodności Shannona-Wienera (H’), Bergera-Parkera (d) i wartości faunistycznej (FV) 10 różnych zgrupowań ryjkowców występujących w środowiskach antropogenicznych pięciu regionów polskiej części Karpat Zachodnich w aspekcie zastosowania tych roślinożernych chrząszczy do waloryzacji przyrodniczej. Badania w 2016 roku zostały przeprowadzone metodą czerpakowania ilościowego. Wyniki wskazują na zróżnicowany stopień degradacji badanych biotopów. Środowiska silniej przekształcone charakteryzują się niższymi wartościami analizowanych indeksów w porównaniu z biotopami mniej zmienionymi. Zastosowanie wskaźnika FV pozwala na dostrzeżenie także walorów faunistycznych gatunków, a wraz z indeksami bioróżnorodności na lepsze oszacowanie wartości przyrodniczej danego biotopu. Wyniki badań potwierdzają użyteczność ryjkowców jako wskaźników oceny przemian środowiskowych.

EN

The paper presents species richness and abundance, domination structure, values of Shannon-Wiener (H ') and Berger-Parker biodiversity indices (d), as well as fauna value index (FV) of 10 different weevil assemblages occurring in anthropogenic environments of five regions in Polish part of the Western Carpathian Mts., in aspect of the use of these herbivorous beetles for environmental assessment. The study in 2016 was carried out using the quantitative sweep net method. The results show a diversified extent of degradation of the studied biotopes. Environments more changed have lower values of the analyzed indices in comparison with less modified biotopes. The application of the FV index allows also to know the fauna values of species, and together with biodiversity indices, for a better assessment of the nature value of a given biotope. The results of the study support the usefulness of weevils as indicators for assessment of environmental changes.

17

Zarys przyrodniczych i antropogenicznych uwarunkowań rozwoju systemów dolinnych i korytowych w Polsce

Andrzejewski Leon, Krzemień Kazimierz, Zwoliński Zbigniew

Landform Analysis

|

2018

|

Vol. 37

17--51

PL

Artykuł stanowi próbę przeglądu stanu aktualnej wiedzy i dyskusji dotyczącej ewolucji i typologii systemów dolinnych i korytowych na obszarze Polski. Współczesne krajobrazy systemów dolinnych oraz systemy korytowe odzwierciedlają nakładanie się wielorakich czynników zarówno naturalnych jak i antropogenicznych. Wśród nich decydujące znaczenie mają zmiany klimatyczne oraz regionalne uwarunkowania morfotektoniczne i morfogenetyczne. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat krajobrazy te uległy dużym przeobrażeniom m.in. na skutek zmian klimatu i w konsekwencji zmieniających się uwarunkowań hydrologicznych, użytkowania ziemi, jak również na skutek narastającej ingerencji człowieka w systemy korytowe i dolinne. W efekcie podejmowanie są próby klasyfikacji zróżnicowanych typów i podtypów ewolucyjnych dolin rzecznych oraz odmiennych typów współczesnych układów koryt rzecznych i teras zalewowych, które odzwierciedlają złożone i często nakładające się uwarunkowania przyrodnicze i antropogeniczne.

EN

The paper is an attempt to review the state of current knowledge and discussion on the evolution and typology of valley and river channel systems in Poland. Contemporary landscapes of valley systems and river channel systems reflect the overlap of multiple natural and anthropogenic factors. Among them, climate changes and regional morphotectonic and morphogenetic determinants are of crucial importance. Over the last decades, these landscapes have undergone substantial transformations, among others as a result of climate change and as a consequence of changing hydrological conditions, land use, as well as a result of increasing human interference in river channel and valley systems. It thus follows from the circumstances that attempts are made to classify different evolutionary types and subtypes of river valleys and different types of contemporary river channel patterns and floodplains that reflect complex and often overlapping natural and anthropogenic conditions.

18

Porównanie wybranych metod wyznaczania współczynnika spływu powierzchniowego stosowanych w Polsce i Europie na przykładzie urozmaiconej struktury Poznania

Jawgiel K.

Gospodarka Wodna

|

2018

|

Nr 3

76--80

PL

W artykule opisano problematykę mnogości stosowanych w Polsce i Europie metod wyznaczania współczynnika spływu powierzchniowego. Ten - z pozoru prosty wskaźnik - doczekał się tak wielu interpretacji i metod jego wyznaczania, że w polskiej społeczności hydrologicznej powstał swego rodzaju chaos informacyjny. Niemal w każdym ośrodku naukowym w Polsce testowane są metody, które w najlepszym możliwym stopniu odpowiadają warunkom lokalnym, natomiast wypracowane na szczeblu europejskim normy nie są w pełni przestrzegane. W celu sprawdzenia efektywności metod porównano te najpopularniejsze w Polsce i Europie na przykładzie trzech zróżnicowanych pod kątem hydrologicznym poletek. Poletka zostały wyselekcjonowane w taki sposób, aby za sprawą szybkiego spływu wody opadowej dochodziło do gwałtownych zjawisk o charakterze powodziowym, wezbrań i podtopień. Prawidłowe określenie współczynnika spływu powierzchniowego i sumienne wskazanie czynnika, który go determinuje, pozwoli modyfikować jego kształtowanie, zapobiegając tym zjawiskom w przyszłości.

EN

The article describes the issue of a multitude of methods determining the runoff coefficient used in Poland and in Europe. This apparently simple indicator has so many interpretations and methods of its designation that it led to an informational chaos in the Polish hydrological environment. Almost every Polish scientific centre tests methods that are best adapted to local conditions, whereas the standards worked out at the European level are not fully observed. In order to verify the effectiveness of these methods, the most popular ones in Poland and in Europe were compared based on the example of three hydrologically varied areas. The areas selected are characterised by quick runoff of the precipitation water leading to violent phenomena such as floods, surges and floodings. The correct designation of the runoff coefficient and exact identification of the indicator determining it will allow for modification of its formation, preventing the occurrence of such events in the future.

19

Mikroplastik w wodach powierzchniowych - problemy i wyzwania

Nocoń W., Moraczewska-Majkut K., Wiśniowska E.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2018

|

Nr 8

304--308

PL

Problem mikroplastiku w środowisku wodnym po raz pierwszy został zaobserwowany w latach siedemdziesiątych XX wieku. Stale wzrastająca produkcja tworzyw sztucznych spowodowała również znaczny wzrost ich ilości w środowisku. Jednak mimo ponad czterdziestu lat badań, zagadnienia związane z występowaniem mikroplastiku w wodach śródlądowych nie są wystarczająco dobrze opisane w literaturze naukowej. Mimo wielu lat badań samo określenie „mikroplastik” jest w różny sposób definiowane. Ponadto zauważalna jest również znaczna dowolność w sposobie pobierania próbek, wyizolowania materiału badawczego oraz podawania i interpretacji wyników. Niniejsza praca ma na celu przybliżenie zagadnień z tym związanych, zwrócenie uwagi na rozbieżności wynikające z różnych realiów, w których pracują zespoły badawcze, a przede wszystkim zasygnalizowanie problemów, z jakimi w najbliższych latach będą musiały się zmierzyć zespoły naukowców i inżynierów zajmujących się szeroko pojętą inżynierią i ochroną środowiska.

EN

The problem of microplastics in the aquatic environment was first observed in the 1970s. The constantly increasing production of plastics also caused a significant increase in their quantity in the environment. However, despite more than forty years of research, issues related to the occurrence of microplastics in inland waters are not well described in the scientific literature. Despite many years of research, the term "micro-plastic” is defined in various ways. In addition, there is also considerable latitide in the method of sampling, the isolation of the research material, providing and interpretation of results. This work aims to familiarize with related issues, draw attention to discrepancies resulting from various realities in which research teams work, and above all to signal problems that will be faced in the coming years by teams of scientists and engineers involved in broadly understood engineering and environmental protection.

20

Analysis of snow pollutants in an industrial urban zone near the city of Ostrowiec Swietokrzyski

Kozłowski Rafał, Szwed Mirosław, Jarzyna Krzysztof

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2018

|

Vol. 25, nr 1

7--18

EN

In melted snow samples collected in the vicinity of the ironworks in Ostrowiec Swietokrzyski, physicochemical properties and chemical composition were determined for heavy metals (Pb, Cd, Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Zn, Al, Fe) as well as major cations and anions. The industrial plant was the centre of the field studies, and the remaining snow sampling sites were located along the north-south and east-west axis. In total, 18 snow samples were collected on 31st Jan. 2017 (Fig. 1). At that time, a snow cover had been remaining in the vicinity of the plant for over four weeks, which allowed for deposition of pollutants, including metallurgical dust containing, among others, heavy metals. Concentrations of dissolved metal forms were analysed using an ICP-MS-TOF spectrometer. The highest concentrations were reported for iron (mean value: 62.50 •g • dm–3), zinc (57.14 •g • dm–3), manganese (15.51 •g • dm–3), aluminium (8.10 •g • dm–3) and copper (1.72 •g • dm–3). Concentrations of lead, cadmium, chromium, cobalt and nickel did not exceed 1 •g • dm–3. The results of analyses as well as spatial distribution of concentrations of some heavy metals in the collected snow samples indicated a clear impact of the emission of air pollutants by the ironworks in Ostrowiec Swietokrzyski on its immediate surroundings.

PL

W stopionych próbkach śniegu, pobranych w rejonie huty żelaza w Ostrowcu Świętokrzyskim oznaczono właściwości fizyczno-chemiczne i skład chemiczny za zawartość metali ciężkich (Pb, Cd, Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Zn, Al, Fe) oraz głównych kationów i anionów. Zakład przemysłowy stanowił centralny punkt badań terenowych, pozostałe punkty poboru prób śniegu zlokalizowano wzdłuż osi północ–południe i wschód–zachód. Łącznie w dniu 31.01.2017 r. pobrano 18 próbek. W tym czasie pokrywa śnieżna zalegała w otoczeniu zakładu już ponad cztery tygodnie, co pozwoliło na depozycję zanieczyszczeń, w tym pyłów hutniczych zawierających m.in. metale ciężkie. Stężenia rozpuszczonych form metali analizowano za pomocą spektrometru ICP-MS-TOF. Najwyższą zawartość odnotowano dla żelaza (średnia 62,50 •g • dm–3), cynku (57,14 •g • dm–3), manganu (15,51 •g • dm–3), glinu (8,10 •g • dm–3) oraz miedzi (1,72 •g • dm–3). Stężenia ołowiu, kadmu, chromu, kobaltu i niklu nie przekroczyły 1 •g • dm–3. Wyniki analiz, jak i przestrzenny rozkład stężeń niektórych metali w pobranych próbkach śniegu, wskazują na wyraźne oddziaływanie emisji zanieczyszczeń powietrza przez hutę żelaza w Ostrowcu Świętokrzyskim na otoczenie.