Polska ma największy w Europie Środkowo-Wschodniej rynek powierzchni biurowych oraz handlowo-usługowych. Same zasoby nowoczesnych powierzchni biurowych w największych ośrodkach w kraju szacowane są na ok. 13 mln m2. W obiektach tych kryje się bardzo duży potencjał zarządzania energią oraz dekarbonizacji budownictwa. Dysponujemy już narzędziami do integracji wszystkich systemów technicznych budynku i zarządzania nimi, które umożliwiają czynne zarządzanie energią i generują oszczędności eksploatacyjne.
Based on historical outline, the article will present the influence of work organization on the design of office architecture from the Taylorism to Covid-19. Intensive changes in the structure of companiesand evolving expectations of employers and employees, impose variable environmental conditions, necessitating a process of modernizing office buildings. Such actions lead to promoting a linear economy instead of a circular one, prompting the construction of new buildings rather than adapting existing ones. The goal of historical and comparative analysis is to demonstrate the need for designing flexible structures that can realistically meet the needs of the IV Industrial Revolution.
PL
Na podstawie rysu historycznego, w artykule zostanie przedstawiony wpływ organizacji pracy na projektowanie architektury biurowej od epoki Tayloryzmu aż do czasów Covid – 19. Intensywne zmiany w strukturze firm oraz zmieniające się wymogi i oczekiwania pracodawców i pracowników wymuszają zmienne warunki otoczenia, a co za tym idzie ciągły proces unowocześniania budynków biurowych. Takie działanie powoduje szybkie starzenie się istniejących obiektów powodując gospodarkę liniową zamiast cyrkularnej, wymuszając jednocześnie powstawianie nowych budynków zamiast adaptacji istniejących. Celem analizy historycznej i porównawczej jest wykazanie potrzeby projektowania elastycznych struktur i form budowlanych, które mogą realnie odpowiadać na potrzeby nowych najemców w rozpoczętej IV rewolucji industrialnej.
W artykule przedstawiono zagadnienia konstrukcyjne związane z rozbudową i modernizacją przedwojennego budynku użyteczności publicznej i jego przystosowaniem do nowej funkcji hotelowej. W ramach przygotowanej adaptacji przedstawiono wytyczne prac remontowych, wzmacniających i zabezpieczających. Ze względu na zabytkowy charakter budynku głównym wymogiem postawionym przez konserwatora zabytków projektantom adaptacji do nowej funkcji było zachowanie pierwotnego stanu ścian zewnętrznych. W artykule autorzy zwrócili uwagę na zabezpieczenie ścian zewnętrznych budynku przy użyciu systemowych elementów PERI. W projekcie budowlanym modernizowanego budynku założono pozostawienie praktycznie wszystkich ścian zewnętrznych oraz wyburzenie istniejących ścian wewnętrznych, stropów i stropodachu. Ponadto projekt zakłada wykonanie nowej konstrukcji nośnej ryglowo-słupowej ze stropami monolitycznymi oraz nadbudowę istniejącego obiektu o trzy kondygnacje. W wyniku modernizacji starego budynku biurowego powstanie nowy hotel w centrum miasta.
EN
The paper presents the construction issues involved in the extension, demolition, and modernisation of a historic office building and its adaptation to a new hotel function. As part of the prepared adaptation, guidelines for renovation, strengthening, and safety work have been presented. Due to the historic nature of the building, the main requirement of the Monument Conservator for the adaptation designers was to preserve the original condition of the external walls. In the article, the authors paid particular attention to the protection of the building’s external walls using PERI system elements. The design of the modernised building assumed that all external walls would be retained and that the existing internal walls, slab floors, and flat roof would be demolished. In addition, the design involves the construction of a new column-and-beam structure with monolithic slabs and the addition of two storeys to the existing building. The result of the modernisation of the old office building will be the construction of a new hotel in the city centre.
W pracy dokonano porównania technologii żelbetowej monolitycznej i zespolonej stalowo-betonowej na przykładzie wielokondygnacyjnego budynku biurowego. Omówiono wybrane aspekty projektowania tego rodzaju konstrukcji. Przedstawiono analizę porównawczą obejmującą siły wewnętrze, nośność, a także deformacje obu rodzajów konstrukcji. Dokonano także oceny przyjętych rozwiązań pod względem ekonomicznym.
EN
The paper compares monolithic reinforced concrete and steel-concrete composite technology on the example of a multi-storey office building. Selected aspects of the design of this type of structure were discussed. A comparative analysis was presented, including internal forces, load-bearing capacity and deformations of both types of structure. An economic assessment of the solutions adopted was also discussed.
The feeling of thermal comfort, is a state of thermal equilibrium between a person and the surrounding space. Thermal comfort for a person in an office space occurs when neither heat nor cold is felt, as well as when there is no feeling of draught. If any of the basic air parameters are disturbed, the wellbeing of the office occupants can be adversely affected and their health and efficiency at work can be negatively affected. This article aims to analyse selected microclimate parameters (temperature, air humidity and air movement velocity and ambient radiation temperature) affecting the thermal comfort of office rooms undergoing thermal upgrading. The study was conducted in four rooms located in a building that underwent thermal modernisation. The results obtained indicate that the thermomodernisation did not significantly affect the analysed parameters of the microclimate of the rooms and the comfort of people's work, their efficiency, as well as their well-being and health.
PL
Odczucie komfortu cieplnego to stan równowagi termicznej człowieka z otaczającą go przestrzenią. W przypadku osoby znajdującej się w pomieszczeniu biurowym występuje wówczas, jeśli nie odczuwa się ciepła, chłodu oraz przeciągu. Zaburzenie któregokolwiek z podstawowych parametrów powietrza może mieć negatywny wpływ na samopoczucie osób przebywających w biurze oraz ich zdrowie i efektywność w pracy. W artykule przeanalizowano wybrane parametry mikroklimatu (temperaturę, wilgotność powietrza oraz prędkość ruchu powietrza i temperaturę promieniowania otoczenia) wpływających na komfort cieplny pomieszczeń biurowych poddanych procesowi termomodernizacji. Badania przeprowadzono w czterech pomieszczeniach znajdujących się w budynku po termomodernizacji. Uzyskane wyniki wskazują, że termomodernizacja nie wpłynęła znacznie na analizowane parametry mikroklimatu pomieszczeń i na komfort pracy osób, ich efektywność oraz samopoczucie i zdrowie.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Korzyści finansowe wynikające z zastosowania w budynku systemu zarządzania energią zależą przede wszystkim od kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych BMS oraz wygenerowanych oszczędności. Możliwe jest uniknięcie nieuzasadnionych kosztów licencyjnych i obniżenie opłat serwisowych. Z kolei na potencjalne oszczędności wpływa m.in. odpowiednie sparametryzowanie systemów, a także przeszkolenie personelu i użytkowników budynku z funkcjonowania zastosowanych układów technicznych.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Polska ma największy w Europie Środkowo-Wschodniej rynek powierzchni biurowych oraz handlowo-usługowych. Same zasoby nowoczesnych powierzchni biurowych w największych ośrodkach w kraju szacowane są na ok. 13 mln m2. W obiektach tych kryje się bardzo duży potencjał zarządzania energią oraz dekarbonizacji budownictwa. Dysponujemy już narzędziami do integracji wszystkich systemów technicznych budynku i zarządzania nimi, które umożliwiają czynne zarządzanie energią i generują oszczędności eksploatacyjne.
Praca poświęcona jest rozwiązaniom warszawskich wysokościowych budynków pod względem systemów komunikacji pionowej. Wybrano przykłady badań przez projektowanie trzech budynków wysokościowych, które wskazują przyjętą metodykę opracowania optymalnych rozwiązań oraz przedstawienie wyników badań ostatecznie wybranego systemu. Celem badań było każdorazowo osiągnięcie wyjściowych kryteriów działania systemu. Prowadzono je przez iterację różnych konfiguracji systemu. Wybierano rozwiązania optymalne pod względem efektywności budynku oraz elastyczności najmu. Badania empiryczne i ich wyniki przedstawiono na tle osiągnięć światowych.
EN
The work is devoted to the definition of solutions for skyscraper office buildings in Warsaw against the background of the latest global technology of vertical communication systems. For this purpose, the paper presents the examples of research by design of three high-rise buildings in Warsaw, which indicate the adopted methodology of developing optimal solutions in the field of elevator service as well as the results of research and finally selected systems. The aim of the research was to achieve the initial criteria for the system's operation. The research was carried out by iterating and varianting various configurations of the system and checking it as the basis for building core solutions. Solutions that met the defined criteria were optimal in terms of building efficiency and rental flexibility. Empirical research and its results are presented against the background of world achievements. The results indicate that both the research methodology and the systems used follow the contemporary development of the latest globally present solutions.
The work is devoted to the definition of solutions for skyscraper office buildings in Warsaw against the background of the latest global technology of vertical communication systems. For this purpose, the paper presents the examples of research by design of four high-rise buildings in Warsaw, which indicate the adopted methodology of developing optimal solutions in the field of elevator service as well as the results of research and finally selected systems. The aim of the research was to achieve the initial criteria for the system’s operation. The research was carried out by iterating and varianting various configurations of the system and checking it as the basis for building core solutions. Solutions that met the defined criteria were optimal in terms of building efficiency and rental flexibility. Empirical research and its results are presented against the background of world achievements. The results indicate that both the research methodology and the systems used follow the contemporary development of the latest globally present solutions.
PL
Praca poświęcona jest umiejscowieniu rozwiązań warszawskich wysokościowych budynków biurowych na tle najnowszych rozwiązań światowych pod względem systemów komunikacji pionowej. W tym celu wybrano przykłady badań przez projektowanie czterech budynków wysokościowych w Warszawie które wskazują przyjętą metodologię opracowania optymalnych rozwiązań w zakresie obsługi windowej oraz przedstawienie wyników badań – ostatecznie wybranego systemu. Celem badań było każdorazowo osiągnięcie wyjściowych kryteriów działania systemu oraz osiągnięcia zakładanych parametrów elastyczności i efektywności rzutu kondygnacji. Badania prowadzono przez iterację i wariantowanie różnych konfiguracji systemu oraz sprawdzanie go jako podstawę rozwiązań trzonów budynku. Wybierano rozwiązania spełniające kryteria i jednocześnie będące optymalne pod względem efektywności budynku oraz elastyczności najmu. Badania empiryczne i ich wyniki przedstawiono na tle osiągnięć światowych. Wyniki wskazują że zarówno metodologia badań jak i stosowane systemy podążają w ślad za współczesnym rozwojem obecnych globalnie najnowszych rozwiązań.
The article presents the results of field measurements of apparent sound insulation between office rooms separated by a lightweight skeleton wall with plasterboard cladding and mineral wool filling. The tests were carried out in the same office rooms, but the connection method of the wall with the façade post was changed. Thanks to this, the impact of the connection method of the wall with the post on sound insulation between the rooms was determined. In addition, the measurements were repeated for the "best" connection variant, but only after the completion of the finishing stage of the rooms. The finishing works consisted in the construction of raised floor and suspended ceiling, laying floor covering and furnishing. Additional service ducts between the rooms were also made during this stage. The effect of these works had a significant impact on the reduction of sound insulation. The article presents potential causes of this phenomenon.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Celem badań symulacyjnych było określenie technicznych środków umożliwiających uzyskanie warunków środowiska akustycznego w pomieszczeniach biurowych open space wg ISO 22955:2021 i PN-EN ISO 3382-3:2022. Uzyskanie odpowiedniej chłonności akustycznej wymaga zastosowania sufitu dźwiękochłonnego, a w celu zmniejszenia poziomu dźwięku w funkcji odległości niezbędne jest zastosowanie materiałów dźwiękochłonnych na ścianach oraz ekranów akustycznych. Uzyskanie odpowiedniego zmniejszenia zrozumiałości mowy wymaga także zastosowania dźwięków maskujących.
EN
The purpose of the simulation tests was to determine the technical means to obtain appropriate acoustic environment conditions in an open-plan office room (e.g. ISO 22955:2021 and EN ISO 3382-3:2022). Achieving adequate sound absorption requires the use of a sound-absorbing ceiling. Obtaining SPL attenuation of the distance requires the use of sound-absorbing materials on walls and acoustic screens. Achieving adequate reduction of speech intelligibility also requires the use of masking sounds.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Polska jako członek Unii Europejskiej oraz sygnatariusz porozumienia paryskiego jest zobowiązana do znacznego obniżenia emisji gazów cieplarnianych. Jednym z głównych sektorów przyczyniających się do emisji tego typu jest sektor budownictwa. Najnowszy recast dyrektywy EPBD z marca 2023 r. wskazuje na wymóg wykonywania analiz śladu węglowego w całym cyklu życia (WLC – Whole Life Carbon) dla nowych budynków już od 2027 r. Aktualnie w kraju brakuje oficjalnej metodyki dotyczącej obliczania śladu węglowego budynków. Co więcej jest niewielka ilość polskich deklaracji środowiskowych EPD typu III, które mogłyby być źródłem danych dotyczących wskaźników emisji. Zawarte w artykule studium przypadku przedstawia analizę śladu węglowego nowego obiektu biurowego w całym cyklu życia, w warunkach polskich. W obliczeniach starano się uwzględnić możliwie największy zakres analizy LCA, korzystając w pierwszej kolejności z danych polskich, a w przypadku ich braku, z baz danych krajów europejskich. Wnioski wyciągnięte z przeprowadzonej analizy mogą posłużyć jako punkt odniesienia do stworzenia krajowych wytycznych w zakresie obliczeń całkowitego śladu węglowego budynków.
EN
Poland, as a member of the European Union and a signatory of the Paris Agreement, is obligated to significantly reduce greenhouse gas emissions. One of the main sectors contributing to these emissions is the building sector. The latest recast of the EPBD directive from March 2023 indicates the requirement to perform WLC (Whole Life Carbon) analyses of new buildings from 2027. Currently, there is a lack of an official methodology for calculating the carbon footprint of buildings in Poland. Moreover, type III environmental declarations (EPDs), which could be a source of data for this type of analysis, are not mandatory. Therefore, there is a negligible number of EPD type III declarations in relation to the number of construction products used in Poland. The case study included in the article presents an analysis of the carbon footprint of a new office building throughout its life cycle in Polish conditions The calculations aimed to incorporate the widest possible range of life cycle assessment (LCA) analysis, primarily utilizing Polish data, and in the absence of such data, from European databases. The conclusions drawn from the conducted analysis can serve as a reference point for the development of Polish guidelines regarding the calculation of the total carbon footprint.
Artykuł koncentruje się na ocenie zrównoważonego środowiska pracy we współczesnych budynkach biurowych. Jest kontynuacją wcześniej podjętych przez autorkę badań nad zrównoważoną architekturą biurową. Zagadnienie to jest jednym z istotnych czynników prośrodowiskowych w miastach. Składają się na to nie tylko same budynki, sposób ich funkcjonowania oraz sposób wykonania, rodzaj użytych materiałów, ale wyposażenie i aranżacja wnętrz. Należy zaznaczyć, że projekt środowiska biurowego powinien odpowiadać na zmieniające się potrzeby pracowników. Po dwóch latach przerywanej pracy zdalnej spowodowanej pandemią COVID-19 zasadne stało się wprowadzanie w budynkach miejsc przeznaczonych do bardzo potrzebnych interakcji pracowników i współpracy społecznej. Celem pracy jest określenie specyficznych cech zrównoważonego środowiska pracy w budynkach biurowych, korzystnych, przyjaznych dla ludzi, takich, które mogą podnosić jakość i standard wykonywania pracy, podnosić wydajność, ale też wpływać na zdrowie i dobre samopoczucie pracowników. Ponadto przeprowadzono badanie ankietowe, które ma na celu określenie potrzeb pracowników biur pod kątem komfortu pracy.
EN
The article focuses on the assessment of a sustainable working environment in contemporary office buildings. It is a continuation of the research undertaken earlier by the author on sustainable office architecture. This issue is one of the important pro-environmental factors in cities. It consists not only of the buildings themselves, the way they function and the way they are made, the type of materials used, but also the equipment and interior design. It should be noted that the design of the office environment should respond to the changing needs of employees. After two years of intermittent remote work caused by Covid 19, it makes sense to introduce spaces in buildings dedicated to much-needed employee interaction and social collaboration. The aim of the work is to determine the specific features of a sustainable working environment in office buildings, beneficial, people-friendly, those that can improve the quality and standard of work, increase productivity, but also affect the health and well-being of employees. In addition, a survey was conducted to determine the needs of office employees in terms of work comfort.
Przedmiotem artykułu są publiczne obszary towarzyszące obiektom architektury biurowej. Są to strefy wewnętrzne biurowca oraz te lokalizowane w jego częściach zewnętrznych, które są dostępne do użytku publicznego. Nie stanowią one bezpośrednio przestrzeni pracy, ale ich architektura i zagospodarowanie są ściśle związane z biurowcem. Celem badań jest określenie formy oraz funkcji, jaką pełnią w kontekście przestrzeni dostępu publicznego. Badaniem objęto pięć poznańskich biurowców. Analiza opiera się na metodyce walkthrough, badaniach literatury, metodzie porównawczej, badaniach pomiarowych oraz rozmowie z ekspertem architektury poznańskiej. Wyniki pozwoliły na określenie funkcji, jaką pełnią biurowce w częściach dostępnych do ogólnego użytku publicznego wraz z ich charakterystyką. Proces badawczy umożliwił opracowanie definicji obszarów towarzyszących biurowcom.
EN
The subject of the article are public areas accompanying the objects of office architecture. These are the internal zones of the office building and located in its external parts, which are accessible for public use. They are not directly a workspace, but their architecture and layout are closely related to the office building. The aim of the research is to determine the form and function they perform in the context of public access space. The study covered five Poznań office buildings. The analysis is based on walkthrough methodology, literature research, comparative method, measurement research and an interview with an expert of Poznań architecture. The results allowed to determine the function of office buildings in areas accessible to general public use along with their characteristics. The research process made it possible to develop the definition of the areas accompanying the office buildings.
Artykuł poświęcony jest badaniom nad aspektami architektonicznymi projektowania trzonów centralnych budynków wysokościowych o konstrukcji żelbetowej wysokości ponad 100 m, oraz ich optymalizacji poprzez badania projektowe. Prace wykonano w oparciu o badania literatury specjalistycznej, wywiady i warsztaty z inwestorami oraz przeprowadzone empiryczne badania projektowe. Wyodrębniono główne aspekty rozwiązań architektonicznych trzonu: komercyjne - związane z zapewnieniem elastyczności przestrzeni najmu, efektywności rzutu oraz standardu i aspekty koordynacji instalacji i konstrukcji. Wykonane badania przez projektowanie uwzględniały przeprowadzenie symulacji działania systemów windowych oraz badania empiryczne polegające na wariantowym sprawdzeniu optymalnej geometrii trzonu. Prace badawcze prowadzono od wczesnych faz koncepcyjnych z udziałem specjalistów branżowych - instalacji i konstrukcji, obsługi windowej oraz komercjalizacji. Spośród rozważanych typów ukształtowania najkorzystniejsze ze względu na zadane kryteria okazały się trzony o grzebieniowym układzie lobby grup windowych i centralnym hallu piętrowym, co wynika z najlepszej osiąganej efektywności i elastyczności rzutu.
EN
The paper is devoted to research on the architectural aspects of designing central cores of skyscraper buildings with a reinforced concrete structure and a height of over 100 m and their implementation in design research. The works were carried out based on specialist literature research, interviews, and workshops with investors as well as empirical design research. The main aspects of the architectural solutions of the core were distinguished: commercial related to ensuring the flexibility of the rental space, efficiency of the projection, standard, aspects of installation, and construction coordination. The research carried out by design includes simulations of the operation of elevator systems and empirical research on finding the optimal shaft geometry. The research and investigation were carried out from the early conceptual phases with the participation of industry specialists - installation and construction, elevator service, and commercialization. Among the considered types of shapes, the shafts with a comb arrangement of elevator groups and a central story hall turned out to be the most advantageous due to the set criteria, which results from the best-achieved efficiency and flexibility of the layout.
Due to the ongoing climate change, the issues currently in focus are the reduction of CO2 emissions into the atmosphere and sustainable construction. The search for ecological alternatives to traditional building structures that will reduce a building’s carbon footprint seems to be a desirable direction of modern construction development. At present, the first projects of office buildings that use cross-laminated timber as the main construction material are being completed, which can have a positive impact not only on the environment but also on the users of the building.
PL
Zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery oraz budownictwo zrównoważone są obecnie zagadnieniami kluczowymi ze względu na postępujące zmiany klimatyczne. Poszukiwanie ekologicznych alternatyw dla tradycyjnych konstrukcji budynków, dzięki którym ślad węglowy będzie mniejszy, wydaje się pożądanym kierunkiem rozwoju współczesnego budownictwa. Powstają obecnie pierwsze realizacje budynków biurowych wykorzystujące jako główny materiał konstrukcyjny drewno klejone. Mogą one wpływać korzystnie nie tylko na środowisko, ale również na użytkowników obiektu.
W artykule przedstawiono nowoczesne systemy instalacyjne, ze szczególnym uwzględnieniem wentylacji i klimatyzacji. Przedstawiane systemy są najczęściej stosowanymi rozwiązaniami w budynkach proekologicznych, czyli takich, które są poddawane certyfikacji ekologicznej i muszą spełniać odpowiednie kryteria. Przedstawiono ocenę nowoczesnych systemów instalacyjnych wraz z ich klasyfikacją. Szczegółowo przedstawiono wentylacje zmienno- i stałostrumieniowe, klimatyzatory i klimakonwektory. Poruszono również niezbędny element dla budynku proekologicznego, jakim jest odzysk ciepła z systemów.
EN
In the article modern installation systems, with particular reference to the ventilation and the air-conditioning was presented. Introduced systems are most often applied solutions in ecological buildings, which are subjected to the ecological certification and must fulfil suitable criteria. The estimation of modern installation systems together with their classification was represented. In detail was introduced ventilations with variable and constant-stream-oriented, air conditioners and fan coils. The indispensable element for the ecological building, which is the warm salvage of systems was also presented.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Inwestorzy i zarządcy nieruchomości w wielu przypadkach nie mają dostatecznej wiedzy, jakie korzyści mogą mieć ze stosowania BIM. Inwestorzy, posiadając model trójwymiarowy, mogą usprawnić proces sprzedaży czy wynajmu poszczególnych mieszkań/biur, a zarządcy nieruchomości wspomagać się w codziennych obowiązkach, do których należy planowanie remontów i konserwacji, przeprowadzanie ćwiczeń ewakuacyjnych, pilnowanie terminów oraz przeprowadzenie przeglądów itp. Celem artykułu było pokazanie zalet i korzyści stosowania BIM z perspektywy osoby, która zarządza obiektem, w tym przypadku budynkiem biurowym. Analogiczną wartość dodaną można obserwować podczas zarządzania innymi budowlami czy obiektami infrastrukturalnymi.
EN
Investors or property managers in many cases do not yet have enough knowledge about the benefits of using BIM. Investors with a three-dimensional model can use it to improve even the process of selling or renting individual flats/offices. On the other hand, property managers can support oneself in their daily duties, which include planning repairs and maintenance, conducting evacuation drills, keeping appointments and carrying out inspections, etc. The purpose of this article was to show these advantages and benefits of using BIM from the perspective of the person who manages the facility, in this case an office building. Similar added value can be observed in the case of the management of structures or infrastructure facilities.
19
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Celem artykułu jest wskazanie optymalnego rozwiązania materiałowego do wykonania pokrycia dachowego w budynku biurowym. Wykorzystując wywiady z ekspertami oraz badania ankietowe, dokonano oceny trzech wariantów materiałowych. W badaniu zastosowano analizę wielokryterialną MCE z uwzględnieniem jedenastu kryteriów oceny. Badania wskazały, iż najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie membrany EPDM. Pomimo największych nakładów początkowych, w dłuższym okresie eksploatacji odznacza się ono wieloma zaletami.
EN
The aim of this paper is to identify the optimum solution for the roofing material of an office building. Incorporating expert interviews and surveys, three material options were evaluated.The study adopted a multi-criteria MCE analysis, considering 11 evaluation criteria. The study indicated that the most favourable solution was the use of EPDM membrane. Despite the highest upfront costs, in the long term it has numerous advantages.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW