Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Nauczanie o elektryczności w szkołach realnych w Galicji w latach 1853/54 – 1917/18 – zarys problematyki

Ochenduszko Tadeusz

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2024

|

nr 77

15--19

PL

Artykuł dotyczy nauczania o elektryczności w szkołach realnych Galicji w latach 1853/54 – 1917/18 w ramach przedmiotu fizyka. Porusza zmiany i korekty, jakie dokonywały się w obowiązujących wtedy programach nauczania i podręcznikach. Sygnalizuje, że miały one związek zarówno z sytuacją polityczną Galicji jak i z przemianami, jakie dokonywały się w szkolnictwie średnim. Warto, aby badania nad tą problematyką objęły nie tylko szkoły realne, ale także gimnazja, seminaria nauczycielskie, szkoły przemysłowe i inne typy placówek oświatowych w Galicji w okresie autonomicznym.

EN

The article focuses on the teaching of electricity in the Galician real schools from 1853/54 to 1917/18 as part of the physics curriculum. It discusses the changes and corrections made to the curriculum and textbooks during that time period. It indicates that these changes were related to both the political situation in Galicia and the transformations occurring in secondary education. It is important for research on this topic to encompass not only real schools but also gymnasiums, teacher training collages, industrial schools, and other types of educational institutions in Galicia during the autonomous period.

2

Nauczanie elektrotechniki w Galicji do 1918 roku

Ivakhiv Orest

Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej

|

2024

|

nr 77

21--24

PL

Pierwsze spotkanie z elektrotechniką wiążą się z wykładaniem fizyki najpierw w murach Lwowskiego Uniwersytetu humanistycznego (klasycznego), a potem Akademii Technicznej, która powstała dzięki pewnemu rozwojowi gospodarczemu kraju. Nowoczesna elektrotechnika wkroczyła do Galicji razem z telegrafem, a potrzeby praktyczne spowodowały kształcenie odpowiedniej kadry inżynierskiej, tworzenie zespołów produkcyjnych oraz powiekszenie ilości konsumentów krajowych.

EN

The conditions for the emergence of electrical engineering in Galicia, the emergence of a corresponding department at the Imperial Royal Technical School, personalities who played a special role in its practical approval and formation of authority. The names of the electrical engineering founders are mentioned, such as physicists Feliks Stszelecki, Franciszek Dobzyński, Kazimierz Olearski, as well as prominent electricians: R. Dzieslewski, K. Idaszewski, G. Sokolnicki, W. Krukowski and others.

3

Roman Catholic Church buildings in cities of the Zhovkva Kreis at the turn of the eighteenth and nineteenth centuries

Kargol Tomasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 78

62--74

EN

This paper discusses the number, technical condition and material composition of buildings that belonged to urban parishes of the Zhovkva Kreis in Galicia at the turn of the eighteenth and nineteenth centuries. Churches, presbyteries, vicarages, shelters for the poor and out buildings were discussed in detail. Based on historical documents and cartographic sources, their role in urban spatial layouts is demonstrated. The effects of Emperor Joseph II’s policies toward the Roman Catholic Church, fires and the financial involvement of the nobility on the condition of the church’s building infrastructure, and thus on the architectural layout of cities, was also highlighted.

PL

W tekście omówiono liczebność, stan techniczny oraz materiał budowlany budynków należących do parafii miejskich cyrkułu żółkiewskiego w Galicji na przełomie XVIII i XIX w. Szczegółowo scharakteryzowano kościoły, plebanie, wikarówki, przytułki dla ubogich oraz zabudowania gospodarcze. Na podstawie dokumentów historycznych i źródeł kartograficznych zaprezentowano ich rolę w układzie przestrzennym miast. Zasygnalizowano również wpływ polityki cesarza Józefa II na Kościół rzymskokatolicki oraz finansowego zaangażowania szlachty na kondycję kościelnej infrastruktury budowlanej, a tym samym na układ architektoniczny miast.

4

Kataster józefiński jako źródło do rekonstrukcji historycznych układów przestrzennych miast i wsi

Ślusarek Krzysztof

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 80

73--86

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę katastru józefińskiego jako występującego w skali masowej źródła historycznego, które może być zastosowane do rekonstrukcji układów przestrzennych miast i wsi. Tekst składa się z trzech części. W pierwszej części omówiono wybrane dokumenty katastru, które są najbardziej przydatne w badaniach historycznych układów przestrzennych. Chodzi tu przede wszystkim o księgę pomiarów, w której wpisywano wszystkie działki gruntowe, opis granic oddzielających daną miejscowość od osad sąsiadujących i charakterystykę sposobu obliczenia przychodu z gruntów uprawnych (prawidła fasjonowania). W drugiej znajduje się opis stanu zachowania katastru i praktyczne uwagi na temat specyfiki korzystania z omawianego źródła. W części trzeciej zaprezentowano ogólnodostępne przewodniki po zasobach polskich i ukraińskich archiwów, ułatwiające dotarcie do akt katastru józefińskiego. W artykule zamieszczono też ilustracje przedstawiające fotokopie omawianych dokumentów.

EN

This paper presents the characteristics of the Josephinian Land Survey as a massively surviving historical source which can be used to reconstruct the spatial layouts of towns and villages. The text consists of three parts. The first part discusses selected cadastral documents that are most useful in the study of historical spatial layouts. This is primarily a survey book, in which all land parcels were entered, a description of the boundaries separating the village from neighboring settlements, and the characteristics of how to calculate the income from farmland (registration basis). The second contains a description of the state of preservation of the cadaster and practical comments on the specifics of using the source in question. The third part presents publicly available guides to the collections of Polish and Ukrainian archives, making it easier to reach the files of the Josephinian Land Survey. The paper also includes illustrations showing photocopies of the documents in question.

5

Elektrotechnika na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie w 1894 r.

Rataj Piotr, Hickiewicz Jerzy

Wiadomości Elektrotechniczne

|

2024

|

R. 92, nr 10

26--29

PL

Szczególne miejsce w historii Galicji (zaboru austriackiego) i Polski zajmuje Powszechna Wystawa Krajowa (dalej PWK), która odbyła się we Lwowie od 5 czerwca do 16 października 1894 r. – w stulecie insurekcji kościuszkowskiej. Było to największe wydarzenie tego typu w historii Galicji, imponujące rozmachem (rys. 1), liczbami wystawców (5241) i odwiedzających (1 146 329, w tym cesarz Franciszek Józef). PWK wpisywała się w ogólny XIX-wieczny trend, jakim było organizowanie wystaw, prezentujących dorobek i osiągnięcia ówczesnego szybko modernizującego się społeczeństwa. Zadaniem PWK było przedstawienie stanu kulturalnego i gospodarczego Galicji oraz określenie jego kierunków rozwoju. Miała ona pokazać, że autonomia Galicji pozwoliła wydostać się z ogólnego zacofania i była okazją do zamanifestowania jedności i żywotności narodu polskiego. Szczególną rolę do odegrania w przyszłym rozwoju gospodarczym upatrywano w: technice, przemyśle i mechanizacji, siłom napędowym postępu także i w innych dziedzinach gospodarki, zwłaszcza w rolnictwie. Nie mogło więc wtedy zabraknąć tam i elektrotechniki, tej nowej wtedy dziedziny techniki.

6

Designs of tourist routes leading through Krakow urban green areas as examples of tourism development and showcasing of the cultural heritage – didactics, practice

Baster Przemysław, Jurczak Agnieszka, Nadolnik Emilia, Oleksy Justyna, Pacura Monika, Pielak Julia, Półtorak Klaudia, Skórka Weronika, Trela Antoni, Węgrzyn Katarzyna, Wójtowicz Anna, Wypych Adam

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2024

|

no. 4

237--248

EN

Krakow is one of Poland’s most important cultural heritage treasures, but many tourists only visit the city’s iconinc and world-famous monuments. Far fewer people take a walk around the entire Old Town, visit the former suburbs of Krakow, not to mention the parts further afield. The reason for this can be attributed, among other things, to an insufficient number of marked tourist routes that would, on the one hand, encourage people to visit these areas and, on the other hand, be a motivating factor for better exposition of valuable landscape forms. Such measures are already becoming increasingly popular in Poland, also in rural areas, where newly designed tourist routes serve to exhibit even the smallest forms of cultural heritage and encourage tourists to visit a given region. This paper presents student designs of tourist routes running along the northern and southern sides of Krakow’s Old Town, together with the result of the pre-design research on which they were based. From a didactic point of view, they provided an opportunity to sensitise future landscape architects to the beauty and necessity of protecting and displaying Poland’s cultural heritage, both within and outside historic cities. When made available to the public, these routes can encourage people to visit more places of interest in and around the old town of Krakow, with a particular attention to the various forms of urban greenery, as well as their better exhibition and, in turn, the revalorisation of non-existent or forgotten landscape elements.

PL

Kraków jest jednym z najważniejszych skarbów dziedzictwa kulturowego Polski, ale wielu turystów odwiedza tylko kultowe i znane na całym świecie zabytki miasta. Znacznie mniej osób spaceruje po całym Starym Mieście, odwiedza dawne przedmieścia Krakowa, nie wspominając o częściach bardziej oddalonych. Przyczyną tego może być między innymi niewystarczająca liczba oznakowanych tras turystycznych, które z jednej strony zachęcałyby do odwiedzenia tych obszarów, a z drugiej strony byłyby czynnikiem motywującym do lepszej ekspozycji cennych form krajobrazowych. Takie działania stają się coraz bardziej popularne w Polsce, również na terenach wiejskich, gdzie nowo projektowane trasy turystyczne służą do eksponowania nawet najmniejszych form dziedzictwa kulturowego i zachęcają turystów do odwiedzenia danego regionu. W artykule przedstawiono studenckie projekty tras turystycznych biegnących wzdłuż północnej i południowej strony krakowskiego Starego Miasta wraz z wynikami badań przedprojektowych, na których się opierały. Z punktu widzenia dydaktycznego dały one okazję do uwrażliwienia przyszłych architektów krajobrazu na piękno i konieczność ochrony i eksponowania dziedzictwa kulturowego Polski, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz miast historycznych. Udostępnione publicznie trasy mogą zachęcić ludzi do odwiedzenia większej liczby interesujących miejsc na Starym Mieście w Krakowie i jego okolicach, ze szczególnym uwzględnieniem różnorodnych form zieleni miejskiej, jej lepszej ekspozycji, a tym samym rewaloryzacji nieistniejących lub zapomnianych elementów krajobrazu.

7

Emil Habdank Dunikowski (1855-1924). Rys życia zawodowego i prac naukowych

Brzegowy Paweł

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2023

|

T. 68, nr 4

29--64

EN

Emil Lucjan Habdank Dunikowski - a graduate of the Lviv (Lwów), Munich and Vienna Universities, belongs to the circle of the Polish most significant scientists who specialized in Earth sciences and pursued their careers in the Lviv of the Austrian era. Sociable, diligent, and curious about the world, he devoted his time to discovering the mysteries of geology, actively developing Polish research in Galicia. While performing his research-related tasks in various parts of the globe (for example in North Africa, North America, Europe, and Russian Primorsky Krai), he satisfied his passion for travelling, delivering accurately made descriptions of broadly defined nature. In biographical contexts, the Lvovian scientist is seldom mentioned. Despite his undisputable scientific achievements and extensive travel experiences, there has yet to be a comprehensive biographical and bibliographical study dedicated to him. This article outlines his scientific profile and presents some unknown facts from Emil Dunikowski’s private life and career, based on the documents obtained from the State Archives of Lviv Oblast in Lviv (Ukraine).

8

Zachodniogalicyjskie cmentarze z okresu I wojny światowej – niejednoznaczne dziedzictwo w nowych przestrzeniach politycznych

Ruszała Kamil

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

131--145

PL

Artykuł omawia cmentarze wojenne z okresu 1914–1918 w Galicji Zachodniej na przestrzeni lat, analizując te obiekty jako niejednoznaczne dziedzictwo, w trzech różnych przestrzeniach: czas wojny (1914–1918), czas postimperialny (1918–1939), czas powojenny (1945–1989). Niniejsze opracowanie pokazuje, w jakim stopniu dziedzictwo wojny zmieniło swoje znaczenie w odbiorze społecznym, biorąc pod uwagę uwarunkowania polityczne. Pierwszy okres charakteryzuje się dwuznacznością: między humanitarną aprobatą i troską o groby poległych żołnierzy a dezaprobatą środowisk artystycznych, które krytykowały architekturę cmentarzy wojennych jako obce style i sztukę, nieprzystającą do istniejącego krajobrazu. Drugi okres odnosi się do okresu po roku 1918 i oswajania z tymi miejscami jako „naszymi” cmentarzami, gdzie w tle dyskurs Legionów Polskich przyćmił znaczenie wielonarodowych armii. Wreszcie trzeci okres dotyczy zapomnienia tych miejsc, marginalnych inicjatyw i niszczenia obiektów. Ich sytuacja zmieniła się wraz z oddolnymi inicjatywami lat siedemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. XX wieku.

EN

The article discusses the war cemeteries of 1914–1918 in Western Galicia over the years, analyzing these sites as an ambiguous heritage, in three different spaces: the war period (1915–1918), the post-imperial period (1918–1939) and the post-war period (1945–1989). This publication shows to what extent the legacy of the war has changed its meaning in public perception, given the political circumstances. The first period is characterized by ambiguity: between humanitarian approval and care for the graves of fallen soldiers, and disapproval by artistic circles who criticized the architecture of war cemeteries as alien styles and art, incompatible with the existing landscape. The second period refers to the period after 1918 and the familiarization with these places as “our” cemeteries, where the discourse of the Polish Legions overshadowed the importance of multinational armies in the background. Finally, the third period concerns the forgetting of these places, marginal initiatives and the destruction of objects. Their situation changed with the grassroots initiatives of the 1970s and 1990s

9

Odbudowa świątyń w Galicji w czasie I wojny światowej (1914–1918)

Kargol Tomasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

156--169

PL

Artykuł omawia kwestie odbudowy obiektów sakralnych różnych wyznań jako składnika rządowej akcji likwidacji skutków I wojny światowej, pomija natomiast drobiazgową analizę zniszczeń i rekonstrukcji poszczególnych obiektów. Na wstępie przedstawiono poglądy historyków sztuki, konserwatorów zabytków, środowisk politycznych i władz na kwestie restaurowania świątyń. W dalszej części zaprezentowano proces odbudowy, złożony z kilku etapów: stwierdzania i opisywania szkód, dokumentowania zniszczeń, szacowania strat, przeprowadzania prac zabezpieczających, prowadzenia właściwych prac restauracyjnych. Proces ten finansowany był on ze środków państwowych i krajowych, a opiekę merytoryczną sprawowali konserwatorzy zabytków, na czele z Tadeuszem Szydłowskim. Kluczową rolę w procesie odbudowy odegrały dwie instytucje – Centrala Krajowa dla Gospodarczej Odbudowy Galicji oraz Krajowy Konserwator Zabytków w osobie Tadeusza Szydłowskiego.

EN

This paper discusses the reconstruction of religious buildings of various religious denominations as a component of a government campaign to liquidate the consequences of the First World War, and does not feature a detailed analysis of the damage suffered by and the reconstruction of each building. The introduction presents the views of arts historians, monument conservators, political circles and the authorities on matters of restoring temples. Further in the paper, the reconstruction process was presented as consisting of a number of stages: identifying and describing damages, documenting them, estimating losses, conducting securing works, and conducting proper restoration works. This process was financed from state and domestic funds, and substantive supervision was provided by monuments conservators headed by Tadeusz Szydłowski. A key role in the reconstruction process was played by two institutions—the Domestic Head Office for the Economic Reconstruction of Galicia and the Domestic Conservator of Monuments in the person of Tadeusz Szydłowski.

10

Geoportal historyczny Galicji i Śląska Austriackiego dla lat 1857-1910

Ostafin Krzysztof, Kaim Dominik

Roczniki Geomatyki

|

2021

|

T. 19, z. 1(92)

7--16

PL

Przetwarzanie historyczne dane cyfrowe, choć coraz bardziej dostępnych, może być barierą w prowadzeniu badań z zakresu wielu dyscyplin i zagadnień naukowych, w tym demografii, rozwoju regionalnego czy też relacji człowiek – środowisko. Dlatego koniecznym jest by nie tylko digitalizować zbiory archiwalne czy biblioteczne, lecz także, by przetwarzać je do postaci cyfrowych danych przestrzennych, możliwych do wykorzystania w środowisku GIS. Przykładem takich działań jest geoportal historyczny Galicji i Śląska Austriackiego z lat 1857-1910, który skupia zarówno przetworzone dane przestrzenne, jak i historyczne dane statystyczne, które połączono z odtworzonymi podziałami administracyjnymi na kilku poziomach. Geoportal umożliwia zarówno przeglądanie, jak i pobieranie cyfrowych danych przestrzennych w formie wektorowej, takich jak: podziały administracyjne, sieć drogowa, sieć kolejowa, rozmieszczenie budynków. W przypadku danych statystycznych, geoportal oferuje dostęp do danych z austriackich spisów powszechnych, organizowanych w przybliżeniu co dziesięć lat. Dane te dostępne są w formacie Excel i można je połączyć z udostępnianymi warstwami historycznych podziałów administracyjnych.

EN

Processing of historical digital data, although more and more accessible, can be a barrier to researching and scientific problem solving, including demography, regional development, or human-environment relations. Therefore, it is necessary not only to digitalize the collections gathered in archives or libraries but also to process them into digital spatial data, which can be used in GIS. An example of such activities is a historical geoportal of Galicia and Austrian Silesia 1857-1910, which brings together processed spatial data and historical statistical data, which are combined with reconstructed administrative divisions on several levels. The geoportal allows viewing and downloading of digital spatial data in vector form, such as administrative divisions, road network, railroad network, location of buildings. For statistical data, the geoportal offers an access to data from Austrian censuses, organized approximately every ten years. These data are available in Excel format and can be combined with the provided layers of historical administrative divisions.

11

Przyczynek do badań nad historią konserwacji zabytków w Galicji

Mikrut Agata, Sikorski Krystian

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 62

16--27

PL

Świadomość potencjału wynikającego z nierzadko wielowiekowej historii czyniącej obiekt zabytkowy niemym świadkiem minionych wydarzeń wygenerowała potrzebę regulacji zasad dotyczących zagadnienia konserwacji. Podstawą zrozumienia aktualnego systemu ochrony zabytków i fundamentów funkcjonowania instytucji z tym związanych jest dorobek przeszłości i wszystkie czynniki mające wpływ na jego rozwój. Artykuł w sposób chronologiczny prezentuje proces kształtowania się konserwatorstwa w Galicji. Działalność pojedynczych osób, a następnie organizacji wywodzących się z tego terenu stała się podstawą wypracowania prawnego systemu opieki nad zabytkami. Głównym celem podjętych badań było przedstawienie oraz analiza złożonego i wielowątkowego zagadnienia dotyczącego zasad i metod konserwatorskich ukształtowanych w południowo-wschodniej Polsce.

EN

Awareness of the potential arising from a structure’s history that is often many centuries long and that makes the structure a silent witness to past events, has generated a need to regulate the principles of conservation. It is the work of the past that forms the basis for understanding the current monument protection system and the foundation of the operation of its associated institutions together with the sum of factors that affected its development. This paper chronologically presents the general process of the evolution of conservation in Galicia together with the associated subject matter. The work of individuals and later organizations active in the region became the seed for formulating a legal system of monument preservation. The main goal of this study was to present and analyze the complex and multi-threaded issue of conservation methods and principles that were shaped in south-eastern Poland.

12

Ksiądz profesor Filip Diaczan. Portret warszawskiego moskalofila

Jasiński Michał Stanisław

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2019

|

T. 64, nr 2

9--44

EN

Philip Diaczan (1831-1906) was one of the vital figures within the Russophiles of Galicia, a popular pro-Russian, anti-Polish movement in Austria-Hungary. Having studied in Vienna under Franc Miklosic, in 1858 he started his career as a Greek Catholic priest and a gymnasium teacher in Lviv and Berezhany, specializing in classical languages. In 1866, he moved to the Kingdom of Poland and soon led a mass exodus of Greek Catholic clergy fleeing to Russia in order to embrace better living conditions, and, eventually, join the Orthodox Church in 1875. A gymnasium teacher of classics, first in Chełm, then in Warsaw, in 1874 he was given a professorship at the University of Warsaw, which he held onto until 1903. Lacking in professional competence, he became the very epitome of a social climber and an apparatchik of the superintendent Alexander Apukhtin, giving a bad name to the Imperial University as a place purportedly full of intrigue and devoted to the Russification of Poles instead of spreading academic knowledge.

13

Architekt Teodor Talowski – galicyjski Gaudí. Część I: Mistrzowskie preludium

Kohutek Zdzisław B.

Budownictwo, Technologie, Architektura

|

2019

|

nr 4

28--33

14

Kolejarze sądeccy w pracy niepodległościowej 1914-1918

Zakrzewski L.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2018

|

Nr 3(117)

67--96

PL

Artykuł we wstępie, w zarysie omawia powstanie i funkcjonowanie kolei w Nowym Sączu do 1914 roku, z uwzględnieniem rozwoju Warsztatów Kolei, kształtowanie się środowiska kolejarskiego i działalność polityczną i społeczną sądeckich kolejarzy, a następnie omawia pracę kolejarzy na rzecz niepodległości w okresie I wojny światowej i ich rolę w przejęciu władzy z rąk austriackich.

EN

The article in the introduction outlines the establishment and operation of the railway in Nowy Sacz until 1914, taking into account the development of railway workshops, forming the railway community and political and social activity of the railway workers in Nowy Sacz, and then discusses the work of railwaymen for independence during the First World War and their role in taking power from Austrian hands.

15

Sekcja elektrotechniczna w towarzystwie politechnicznym we Lwowie – jej działalność przed współutworzeniem Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich (1900-1919)

Rataj P.

Maszyny Elektryczne : zeszyty problemowe

|

2018

|

Nr 4 (120)

49--60

PL

Artykuł przedstawia działalność Sekcji Elektrotechnicznej w Towarzystwie Politechnicznym we Lwowie (TP), jednej z najstarszych organizacji polskich elektrotechników. Sekcja w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju elektrotechniki na terenie Galicji, przez wydawanie słowników elektrycznych, opracowywanie przepisów, organizowanie odczytów i inne.

EN

The article presents the activity of the Electrical Engineering Section at the Polytechnic Society in Lvov (Towarzystwo Politechniczne - TP), one of the oldest Polish electrical engineering organizations. The section has significantly contributed to the development of electrical engineering in Galicia, through the publication of electrical dictionaries, development of regulations, holding readings and presentations etc.

16

Parowozy Kolei Krakowsko-Górnośląskiej (1847-1850)

Zakrzewski L.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2017

|

Nr 3(114)

133--152

PL

Artykuł przedstawia krótko dzieje budowy Kolei Krakowsko–Górnośląskiej oraz historię pierwszych lat rozwoju kolei w Krakowie. Początkowo była to kolej prywatna, zbudowana i eksploatowana przez „pruskie Towarzystwo Kolei Górny Śląsk–Kraków (O. S. E.) na mocy udzielonej w roku 1844 przez Wolne Miasto Kraków koncesji”. Po kilku latach eksploatacji, 30 kwietnia 1850 roku, linia Kraków –Trzebinia –Mysłowice z odgałęzieniem Szczakowa – Granica została sprzedana przez OSE państwu. Linię z Krakowa do Mysłowic kupiono łącznie z taborem, na który składało się 8 parowozów produkcji zakładów Borsig (4 do prowadzenia pociągów pasażerskich i 4 do prowadzenia pociągów towarowych), 18 wagonów osobowych i 80 wagonów towarowych. W drugiej części artykułu przedstawiono charakterystykę łącznie z konstrukcją pierwszych parowozów użytkowanych na linii Kraków –Trzebinia –Mysłowice.

EN

The article briefly presents the history of the construction of the Krakow-Upper Silesian Railway and the history of the first years of railway development in Krakow. Initially, railway was private - it was constructed and operated by “the Prussian Upper Silesian-Krakow Railway Association (O. S. E.) on the basis of the license granted in 1844 by the Free City of Krakow”. After a few years of operating, on April 30, 1850, the Krakow -Trzebinia-Mysłowice line with the Szczakowa-Granica turning line was sold by the OSE to the state. The line Krakow- Mysłowice was bought together with the rolling stock including 8 steam engines produced by the Borsig company (4 for passenger trains and 4 for goods trains), 18 passenger cars and 80 freight wagons. In the second part of the article characteristics of the first steam locomotives used on the Krakow-Trzebinia-Mysłowice line, including their construction details was presented.

17

Rozwój i upadek przemysłu naftowego w Galicji

Lorenz K., Szwed-Lorenz J., Ślusarczyk S.

Hereditas Minariorum

|

2017

|

Vol. 4

201--207

PL

W artykule przedstawiono historię odkryć złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarze Galicji, początki eksploatacji, jej rozwój na przełomie XIX. i XX. wieku i zmierzch w latach 40-tych XX. wieku. Opierając się na literaturze przedmiotu przeanalizowano rozwój przemysłu naftowego w dwóch głównych rejonach, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice między nimi. Przedstawiono wpływ rozwoju tego przemysłu na rozwój społeczny regionu, a także główne przyczyny upadku znaczenia eksploatacji i przerobu węglowodorów w Galicji w czasie II wojny światowej.

EN

This paper presents the history of the exploration of crude oil and gas on the area of Galicia, the beginnings of extraction, its development in the turn of the 19th century and decline in the forties of 20th century. Relying on the vast literature the article analyzes the development of the oil industry in its two main areas and pays particular attention to the similarities and differences between them. It also shows the impact of this industry on the social development of the region as well as the main reasons for the decline of the extraction and processing of hydrocarbons in Galicia during the Second World War.

18

Izaak Apperman - zapomniany rzeszowski architekt

Zamoyski G.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 3/II

455--466

PL

Izaak Apperman był najbardziej aktywnym żydowskim architektem, działającym w Rzeszowie pod koniec XIX wieku. Jego życiorys kryje wiele tajemnic – nie udało się odnaleźć żadnych dokumentów związanych z zamieszkaniem w tym mieście. Pracował w Wiedniu, ale wiele jego prac zostało zrealizowanych w Rzeszowie. Był projektantem części obiektów; ale także – prowadząc własne przedsiębiorstwo budowlane – wykonawcą projektów innych architektów. Pozostały po nim obiekty, które na trwale wpisały się w krajobraz miasta. Budynki te realizował na potrzeby miasta, miejscowej gminy żydowskiej, instytucji państwowych, stowarzyszeń i osób prywatnych. Wśród nich należy wymienić m.in. zachowane budynki rzeszowskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (ul. Bernardyńska), szpitala zakaźnego (ul. Naruszewicza), gmachu Izby Skarbowej (ul. Zamkowa), Kasy Oszczędności (obecna Galeria „Paniaga” przy ul. 3 Maja), strażnicy miejskiej (obecnie ul. Lisa-Kuli), prywatne budynki przy ulicach Trzeciego Maja, Dymnickiego czy Kopernika wreszcie projekt rzeźni w Ruskiej Wsi. Do prowadzonych badań wykorzystano zachowane w dobrym stanie archiwalia z rzeszowskiego Archiwum Państwowego, zgromadzone w zespole Akta miasta Rzeszowa. Dokumentację tę stanowią projekty budynków oraz korespondencja z inwestorami i władzami miasta, wydającymi zgodę na budowane obiekty oraz sprawującymi nadzór nad realizacją inwestycji.

EN

Isaac Apperman was the most active Jewish architect, operating in Rzeszów at the end of the 19th century. His biography hides many secrets – no documents related to his living in this city could be found. He worked in Vienna, but many of his works were completed in Rzeszów. He was a designer of some edifices; but also – while running his own construction company –a performer of other architects’ designs. He left some edifices that permanently entered the city landscape. Those buildings were built for the needs of the city, the local Jewish community, state institutions, associations and individuals. They include the preserved buildings of the Rzeszów “Sokół” Gymnastic Association (Bernardyńska Street), of the isolation hospital (Naruszewicza Street), of the Treasury Chamber (Zamkowa Street), of the Savings Bank (of the current Gallery “Paniaga” at Trzeciego Maja Street),of the city guards (now Lisa-Kuli Street), the private buildings on the streets of Trzeciego Maja, Dymnickiego or Kopernika, and finally the design of slaughterhouses in Ruska Wieś. For his research the Authorused the archives of the State Archive in Rzeszów, preserved in a good condition and gathered inthe collection called The Files of the City of Rzeszów. This documentation includes the designs of buildings and the correspondence with investors and city authorities, giving permissions for building of the edifices, and with supervisors of the investmentimplementations.

19

Stacja ropałowa w Nowym Sączu

Zakrzewski L.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2016

|

Nr 1(108)

125--140

PL

Artykuł w zarysie przedstawia dzieje wprowadzenia płynnego paliwa do opalania parowozów na kolejach państwowych pod zaborem austriackim, budowy infrastruktury związanej z funkcjonowaniem stacji zasilania w paliwa płynne, w tym dzieje takie stacji na terenie parowozowni w Nowym Sączu.

EN

Article provides an overview of history of: liquid fuel introduction into steam locomotives at the state railways of under Austrian rule, the construction of infrastructure related to the liquid fuel station operation, including the history of such station at locomotive depot in Nowy Sacz.

20

Rozwój infrastruktury kolejowej w Nowym Sączu do 1918 roku

Zakrzewski L.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2016

|

Nr 1(108)

67--123

PL

Artykuł we wstępie, w zarysie przedstawia dzieje budowy linii państwowej kolei Tarnowsko-Leluchowskiej, a następnie omawia przemiany infrastruktury związanej z funkcjonowaniem stacji, parowozowni i Warsztatów Głównych w Nowym Sączu, kolejne rozbudowy układu torowego stacji, budynków stacji i zaplecza technicznego jak również Kolonii Kolejoweji budynku przystanku Nowy Sącz Miasto w czasach zaboru austriackiego.

EN

The article presents in brief the history of the state railway Tarnow-Leluchow construction, and then discusses the transformation of infrastructure related to the Nowy Sacz station, locomotive depot and major workshops operations, describes further expansion of the track system station, station buildings and technical facilities as well as Railway Cologne and the building Nowy Sacz City railway stop in the days of the Austrian partition.