Obiekty o konstrukcji drewnianej, choć niektóre przetrwały wieki, wymagają regularnych przeglądów, konserwacji oraz napraw. Spora część budynków sakralnych ma unikalną wartość kulturową oraz historyczną, co powinno przekładać się na odpowiedni sposób obchodzenia się z nimi. Rzeczywistość zbyt często okazuje się inna. Problemem jest tu nie tylko nieświadomość, a nawet lekceważenie ww. wartości, lecz niejednokrotnie bardzo ograniczona dostępność do miejsc szczególnie narażonych na uszkodzenia, w tym niemechaniczne. Niemała część z tych obiektów nie ma jakiejkolwiek istniejącej i prowadzonej dokumentacji, w tym założonych książek obiektów budowlanych, a tym samym protokołów z przeprowadzanych przeglądów okresowych. W Polsce już na początku lat 90. XX wieku Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie zwrócił uwagę na konieczność prowadzenia badań, analiz oraz właściwego dokumentowania m.in. historycznych więźb dachowych. Celem badań, opisanych w niniejszym opracowaniu, była identyfikacja problemów związanych z więźbą dachową o konstrukcji storczykowo-stolcowej zabytkowego obiektu sakralnego.
EN
Wooden structures, although some have lasted for centuries, require regular inspections, maintenance, and repairs. A significant portion of sacred buildings holds unique cultural and historical value, which should translate into proper care and handling. However, the reality often turns out to be different. The issue is not only the lack of awareness or even disregard for these values but also the often very limited access to areas particularly prone to damage, including non-mechanical damage. Many of these structures lack any existing or maintained documentation, such as building logs or records of periodic inspections. In Poland, as early as the beginning of the 1990s, the National Heritage Research and Documentation Center in Warsaw pointed out the necessity of conducting research, analysis, and proper documentation of, among other things, historic roof trusses. The aim of the research described in this study was to identify issues related to the truss structure of an orchid-post type roof of a historic sacred building.
W artykule przedstawione są wyniki badań diagnostycznych elementów więźby dachowej w XV-wiecznym kościele w Sierotach. Wybrane elementy więźby dachowej poddano badaniom semi-nieniszczącym i nieniszczącym. Nowatorskie podejście badań przedstawionych w artykule polega na analizie stanu drewna zabytkowego poprzez badanie urządzeniem mierzącym prędkość przepływu fal poprzecznych.
EN
This paper presents the results of diagnostic testing of roof truss elements in a 15th-century church in Sieroty. Selected elements of the roof truss were subjected to semi-destructive and non-destructive testing. The novel approach of the research presented in the article is to analyze the condition of the historic timber by testing with a device measuring the velocity of transverse wave flow.
This article addresses the topic of Life Cycle Assessment (LCA) of buildings. A greater number of buildings are being analysed for their carbon footprint and its reduction, as required by multi‐criteria certification, the EU taxonomy and soon to be a national requirement for all new buildings. The present study analyses the carbon footprint and energy of a single‐family residential building in two construction options, brick and timber frame, over its entire life cycle. The differences in performance in terms of embodied and operational carbon footprint and energy were analysed. This was followed by an assumption of bringing the building to a zero‑energy standard. The findings indicate that a timber‐framed building exhibits a 7% reduced carbon footprint and a 1% reduced energy footprint compared to a masonry building. The difference increases for the zero‑energy standard when the operational footprint is zero, in which case the timber building generates a 25% lower carbon footprint and 15% lower energy.
PL
W artykule poruszono tematykę oceny cyklu życia budynku. Coraz częściej analizuje się budynki pod kątem śladu węglowego oraz jego redukcji, ponieważ wymagają tego certyfikacje wielokryterialne, unijna taksonomia, a od 2026 r. jego obliczenie stanie się krajowym wymaganiem w przypadku wszystkich nowych budynków. Na potrzeby artykułu przeanalizowano ślad węglowy wbudowany i operacyjny oraz energię pierwotną jednorodzinnego budynku mieszkalnego w dwóch wariantach konstrukcji: murowanej i drewnianej szkieletowej, w całym cyklu życia. Kolejnym krokiem analizy było przeprojektowanie budynku do standardu zeroenergetycznego. Wyniki wskazują, że budynek w konstrukcji drewnianej charakteryzuje się o 7% mniejszym całkowitym śladem węglowym i o 1% mniejszą energią pierwotną niż budynek murowany. Różnica ta zwiększa się w przypadku standardu zeroenergetycznego, kiedy ślad operacyjny jest równy zero, wtedy budynek drewniany generuje o 25% mniejszy ślad węglowy i o 15% mniejszą energię pierwotną.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Skuteczne działania ratujące zabytkowe konstrukcje drewniane wymagają przeprowadzenia odpowiednich badań diagnostycznych. Wyniki tych badań pozwalają na zaproponowanie rozwiązań naprawczych, nieingerujących w historyczny układ architektoniczno-konstrukcyjny budynku. Jednak w obiektach zabytkowych występują ograniczenia możliwości stosowanych metod diagnostycznych, wykluczona jest grupa metod niszczących. W artykule przedstawione są badania drewnianych elementów konstrukcyjnych więźby dachowej w XIX-wiecznym kościele w Osiecznicy przeprowadzone in situ metodami nieniszczącymi NDT. Zastosowane zostały typowe techniki ultradźwiękowe i sklerometryczne oraz dodatkowo autorska metoda ultradźwiękowa z wykorzystaniem urządzenia analizującego prędkość przepływu fal poprzecznych.
EN
Effective actions to save historic wooden structures require appropriate diagnostic tests. The results of these tests allow for the proposal of repair solutions that do not interfere with the building’s historical architectural and structural layout. However, in historic buildings, there are limitations to the possibilities of diagnostic methods used, and the group of destructive methods is excluded. The article presents tests of wooden structural elements of the roof truss in the 19th-century church in Osiecznica conducted in situ using non-destructive NDT methods. Typical ultrasonic and sclerometric techniques were used, as well as an original ultrasonic method using a device analyzing the flow velocity of transverse waves.
W artykule przedstawiono problem właściwego odzwierciedlenia w modelowaniu komputerowym z wykorzystaniem elementów prętowych, drewnianych schodów spiralnych jako elementów z belek drewnianych ułożonych wzajemnie na sobie. Podano sposób rozwiązania tego zagadnienia przez autorów artykułu na przykładzie dyplomowej pracy inżynierskiej pt.: „Projekt wieży widokowej o konstrukcji drewnianej” [1] wykonanej przez autorkę artykułu.
EN
The article presents the problem of proper representation, in computer modelling using bar elements, of wooden spiral stairs as elements made of wooden beams stacked on top of each other. The method of solving this issue by the authors of the article is presented on the example of the engineering diploma thesis titled: „Design of an observation tower with a wooden structure” [1] prepared by the author of the article.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Ze względu na korzystne prośrodowiskowe właściwości drewna, tj. pochodzenie surowca ze źródeł odnawialnych, łatwość ponownego wykorzystania, ujemny ślad węglowy, mały ciężar własny i wynikający z tego faktu tani transport, łatwy i szybki montaż elementów, możliwość prefabrykacji itp., zwiększa się zainteresowanie jego zastosowaniem, w tym jako materiału konstrukcji nośnej budynków wysokich i wysokościowych. Przykłady budynków, które spełniają wymagania i postulaty architektury proekologicznej, zrealizowanych w Szwecji, przedstawiono w artykule. Zwrócono uwagę na wysoki standard wykończenia i możliwy zakres prefabrykacji w tego rodzaju budownictwie, mały ciężar własny konstrukcji, szybki i łatwy jej montaż, ograniczenie emisji substancji zanieczyszczających środowisko w trakcie wznoszenia, krótki czas budowy i uciążliwości dla użytkowników sąsiednich nieruchomości, a także łatwy demontaż wyeksploatowanych elementów z drewna i możliwość ich recyklingu.
EN
Due to the favourable pro-environmental properties of wood; i.e. the origin of the raw material from renewable sources, ease of re-use, negative carbon footprint, low dead weight and the resulting low cost of transport, easy and quick assembly of components, the possibility of prefabrication, etc.; there is increasing interest in its use including as a load-bearing structure material in housing for high and high-rise buildings. Examples of buildings that meet the requirements and pro - ecological architecture postulates constructed in Sweden are presented in this article. Attention was drawn to the high standard of finishing and the prefabrication practicable scope in this type of construction, structure low dead weight and its quick and easy assembly, reduced emissions of pollutants during construction, short construction time and inconvenience for the neighbourhood, as well as easy disassembly of used timber elements and the possibility to recycle them.
W pracy zaproponowano nową typologię konstrukcji z użyciem elementów drewnianych z podziałem na homogeniczne i hybrydowe, uwzględniającą materiały, z których zostały wykonane, wraz z przedstawieniem kryteriów klasyfikacji oraz przykładem ich zastosowania. Ponadto zdefiniowano pojęcia dotychczas niewystarczająco sprecyzowane, jak drewno masywne i lekki szkielet drewniany.
EN
The paper proposes a new typology of structures using timber elements, divided into homogenous and hybrid, considering the materials from which they were made, along with presenting classification criteria and an example of use. In addition, previously insufficiently specified terms were defined, such as massive timber and light timber frame.
Ocena poziomu zagrożenia konstrukcji drewnianych nadal stanowi wyzwanie ze względu na brak kompleksowych metod badawczych in situ. Problem ten jest szczególnie istotny w kontekście historycznych budynków, które mimo pozornie solidnej konstrukcji mogą skrywać znaczne uszkodzenia. Wiele takich obiektów jest użytkowanych bez świadomości zagrożeń związanych z degradacją materiału. Niewidoczne uszkodzenia mogą prowadzić do poważnych katastrof budowlanych, zwłaszcza w miejscach, gdzie belki tracą oparcie w ścianach na skutek zniszczenia drewna na ich końcach. Są to miejsca, w których występują najpoważniejsze zagrożenia, a mimo to stan techniczny tych elementów praktycznie nie jest w tych obszarach oceniany. Artykuł podkreśla potrzebę ciągłych badań nad degradacją biologiczną drewna i stosowania zaawansowanych metod pomiarowych, takich jak rezystograf, aby dokładniej oceniać stan techniczny konstrukcji drewnianych i skutecznie zapobiegać ich degradacji.
EN
Assessment of the risk level of timber structures is still a challenge due to the lack of comprehensive in situ research methods. This problem is particularly important in the context of historic buildings, which, despite their seemingly solid construction, may hide significant damage. Many such facilities are used without awareness of the risks associated with material degradation. Invisible damage can lead to serious construction disasters, especially in places where beams lose their support in the walls due to the destruction of the wood at their ends. These are the places where the most serious threats occur, and yet the technical condition of these elements is practically not assessed in these areas. The article emphasizes the need for continuous research on the biological degradation of wood and the use of advanced measurement methods, such as a resistograph, to more accurately assess the technical condition of timber structures and effectively prevent their degradation.
W artykule opisano współczesne możliwości diagnostyki zabytkowych więźb dachowych. Przedstawiono wyniki nieniszczących badań więźby zabytkowego kościoła w Jastrzębiu-Zdroju. Wykonano badania metodą sklerometryczną oraz metodami ultradźwiękowymi. Przeprowadzone badania wykazały, że metody nieniszczące można stosować do jakościowej oceny drewna w obiektach zabytkowych.
EN
The article describes modern possibilities of diagnostics of historic roof trusses. The results of non-destructive testing of the truss of the historic church in Jastrzębie-Zdrój were presented. Sclerometric and ultrasonic tests were performed. The conducted research showed that non-destructive methods can be used for the qualitative assessment of wood in historic buildings.
The use of wood materials as a characteristic of Malay architecture is related to local socio-cultural and environmental factors. The wood type used in traditional Malay structures has endured for hundreds of years, but in a state of decreased strength due to its being continuously exposed to biotic and abiotic harm factors. Documentation of the physical elements and identification of the current condition of the Kadariah Palace could preserve the value of the heritage building for future generations. The data was collected by field observation to be interpreted by applying a qualitative descriptive approach. The construction of the Kadariah Palace with structural, non-structural, and decorative ornaments is indicated by the physical elements of its appearance. The belian wood was used as a building material, which impacted the deterioration of the exteriors by biological and non-biological damage factors. The biological damage factor is caused by white rot, while non-biological damage factors are caused by weather, thermal, and mechanical factors.
PL
Wykorzystanie materiałów drzewnych jako cechy charakterystycznej architektury malajskiej wiąże się z lokalnymi czynnikami społeczno-kulturowymi i środowiskowymi. Gatunek drewna stosowany w tradycyjnych strukturach malajskich zapewnia setki lat trwałości, ale ma zmniejszoną wytrzymałość przez ciągłe narażenie na biotyczne i abiotyczne czynniki. Dokumentacja elementów fizycznych i identyfikacja obecnego stanu pałacu Kadariah pozwalają zachować wartość zabytkowego budynku dla przyszłych pokoleń. Dane zebrane w trakcie badań terenowych zostały zinterpretowane przez zastosowanie jakościowego podejścia opisowego. Ornament konstrukcyjny, niekonstrukcyjny i dekoracyjny składają się na fizyczne elementy wyglądu pałacu. Drewno belian zostało użyte jako materiał budowlany, co wpłynęło na niszczenie elewacji przez czynniki biologiczne i niebiologiczne. Uszkodzenia biologiczne powodowane są białą zgnilizną drewna, natomiast czynniki niebiologiczne to wpływy pogodowe, termiczne i mechaniczne.
Drewniane konstrukcje szkieletowe znane były już w starożytności pod nazwą Opus craticum. Wspomina o nich Witruwiusz, nazywając je ścianami wiklinowymi. Wypełnienie drewnianej konstrukcji szkieletowej (ryglowej) może stanowić kosznica (plecionka) lub warkocze słomiane i narzucona na nie mieszanina gliny z sieczką. Taką konstrukcję nazywamy murem szachulcowym. Wypełnienie wykonywano również w postaci opierzenia ścian szkieletowych deskami, dachówką lub łupkiem dachowym. Jako wypełnienie stosowano ponadto cegły suszone i wypalane. Choć drewniane konstrukcje szkieletowe z wypełnieniem z cegły stosowano już w średniowieczu, to przyjęto tego typu konstrukcje nazywać murem pruskim. W pracy opisano typowe uszkodzenia kościołów ze ścianami z muru pruskiego, pokazano przykłady niefachowych i niezgodnych z doktryną konserwatorską napraw oraz podano wytyczne prowadzenia prac remontowo-konserwatorskich.
EN
Wooden frame structures were already known in antiquity under the name Opus craticum. Vitruvius mentions them, calling them wicker walls. The filling of the wooden frame (bolt) structure can be a basket (braid) or straw braids and a mixture of clay and chaff imposed on them. We call this structure a half-timbered wall. The filling was also made in the form of lining the frame walls with boards, tiles or roof slate. Dried and fired bricks were also used as filling. Although wooden frame structures with brick infill were already used in the Middle Ages, this type of structure was called half-timbered. The paper describes typical damage to churches with half-timbered walls, shows examples of unprofessional and unworthy of the conservation doctrine, and gives guidelines for carrying out renovation and conservation works.
W artykule przedstawiono wyniki wybranych badań laboratoryjnych certyfikowanych modułów (paneli) służących do wznoszenia budynków o drewnianej konstrukcji w autorskiej technologii Wood Core House (WCH). Rozwiązanie to może być stosowane zarówno do budowy nowych obiektów mieszkalnych czy użyteczności publicznej, jak również stosowane w modernizacjach, remontach lub nadbudowach budynków istniejących - z uwagi na ich mały ciężar. Rozwiązanie to łączy prefabrykację elementów z bezpośrednim montażem na budowie bez użycia ciężkiego sprzętu. Czyli umożliwia wykonanie konstrukcji drewnianej ścian tam, gdzie dojazd ciężkiego sprzętu jest utrudniony.
EN
This paper presents the results of selected laboratory tests of certified modules (panels) for the construction of timber-framed buildings using the author's Wood Core House (WCH) technology. This solution can be used both for the construction of new residential or public buildings, as well as applied in the modernisation, renovation or superstructure of existing buildings - due to their low weight. This solution combines prefabrication of the elements with direct assembly on site without the use of heavy equipment. This means that it is possible to build a wooden wall structure where access for heavy equipment is difficult.
W artykule przedstawiono wyniki laboratoryjnych badań pod obciążeniem doraźnym Hybrydowych Belek Stropowych (HBS) do wznoszenia budynków o drewnianej konstrukcji w autorskiej technologii Wood Core House (WCH). HBS, ze względu na swój mały ciężar, mogą być stosowane zarówno do budowy nowych obiektów mieszkalnych czy użyteczności publicznej, jak również w modernizacjach, remontach lub do wykonywania nowych stropów w budynkach istniejących. Zastosowane rozwiązanie łączy prefabrykację elementów z bezpośrednim montażem na budowie bez użycia ciężkiego sprzętu, czyli umożliwia wykonanie konstrukcji stropów drewnianych tam, gdzie dojazd ciężkiego sprzętu jest utrudniony.
EN
This paper presents the results of the Hybrid Floor Beams (HBS) laboratory tests under immediate load used for the construction of timber-framed buildings using the author's Wood Core House (WCH) technology. This solution can be used both for construction of new residential or public buildings, as well as can be applied for modernisation, refurbishment or making new floors in existing buildings - due to their low weight. This solution combines prefabrication of the elements with direct assembly on site without the use of heavy equipment. This means that it is possible to build a wooden floor structure, where access for heavy equipment is difficult.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Krajowy plan wsparcia [1] zawiera rekomendowaną do stosowania w praktyce krajową definicję: „budynek o niskim zużyciu energii” to taki budynek, który spełnia wymogi związane z oszczędnością energii i izolacyjnością zawarte w przepisach technicznoużytkowych, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo budowlane [2], tj. w szczególności dział X oraz załącznik 2 do rozporządzenia [3] obowiązujące od 1 stycznia 2021 r. (w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz będących ich własnością – od 1 stycznia 2019 r.).
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W okresie dwudziestolecia międzywojennego na Lubelszczyźnie można zauważyć wyraźny wzrost zainteresowania budownictwem instytucji publicznych. Duże zniszczenia wojenne a także brak uregulowanej sieci szkolnej na tym terenie spowodowało powstanie wielu placówek oświatowych. Władze w sposób szczególny dbały o stworzenie warunków do nauki dla najmłodszych. Wznoszono więc szkoły powszechne wszystkich typów od jednoklasowych w małych skupiskach ludności po duże szkoły siedmioklasowe w miasteczkach i miastach. Na uwagę zasługują duże szkoły o konstrukcji drewnianej, których wybudowano na omawianym terenie około 100. Większość z nich została wzniesiona w stylu nawiązującym do dworkowego. Istnieje jednak grupa budynków, które swoim stylem nawiązują do modernizmu. Mimo iż w latach 1918 – 1939 zalecano budowanie szkół siedmioklasowych jako murowanych, te placówki zostały zaprojektowane i zrealizowane jako drewniane.
EN
In the interwar period, there was a clear hike in the interest in building public institutions in the Lublin region. Major war damage and the lack of a regulated school network in this area prompted the creation of numerous educational institutions. The authorities took special care to create a learning environment for the youngest students. Thus, primary schools of all types were erected, ranging from one-class schools in small communities to large seven-class facilities in towns and cities. Large wooden schools are particularly noteworthy. One hundred of them were built in the are. The design of most of them resembled a manor house. However, there is a group of buildings whose style refers to modernism. Although in the years 1918-1939 it was recommended to build seven-grade schools from bricks, these facilities were designed and built as wooden structures.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedmiotem artykułu jest bezpieczeństwo pożarowe budynków o konstrukcji drewnianej. Autor omawia rolę drewna w budownictwie mieszkaniowym w różnych krajach, po czym przedstawia projekt badawczy – eksperyment pożarowy budynku w skali rzeczywistej. W podsumowaniu apeluje o uwzględnienie wniosków płynących z tego projektu przy projektowaniu i wykonywaniu tego typu obiektów.
EN
The subject of the article is the fire safety of wooden structure buildings. The author discusses the role of wood in housing construction in different countries, and then presents a research project – a real-scale building fire experiment. Summing up, he calls for the conclusions drawn from this project to be taken into account when designing and implementing this type of facilities.
W artykule opisano cechy architektoniczne i konstrukcyjne drewnianej architektury sakralnej zlokalizowanej w regionie Górnego Śląska. Opisano zachowane kościoły powiatu tarnogórskiego (Księży Las, Miasteczko Śląskie, Szałsza) oraz zaprezentowano wyniki badań literaturowych, archiwalnych i studialnych mających na celu wskazanie różnorodności przyjętych rozwiązań ciesielskich w badanych obiektach. Prowadzone autorskie badania z lat 2014-2019 umożliwiły wykonanie analiz oraz oceny zachowanych kościołów zbudowanych z drewna w regionie Górnego Śląska. Do grupy tych obiektów zalicza się również 3 kościoły powiatu tarnogórskiego, których cechy rozwiązań architektoniczno-konstrukcyjnych zaprezentowano w zestawieniu tabelarycznym.
EN
The article describes the architectural and structural features of wooden sacred architecture located in the Upper Silesia region. The preserved churches of the Tarnowskie Góry district (Księży Las, Miasteczko Śląskie, Szałsza) are described and the results of literature, archival and study research aimed at showing the diversity of the adopted carpentry solutions for the studied objects are presented. Proprietary research from 2014-2019 allowed for the analysis and evaluation of preserved churches built of wood in the Upper Silesia region. The group of these objects also includes 3 churches of the Tarnowskie Góry district, the features of which architectural and construction solutions are presented in the table below.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Podczas badań laboratoryjnych uzyskano mniejsze naprężenie dopuszczalne przy ściskaniu w poprzek włókien (docisku) wyznaczone na modelach rzeczywistych, niż wynikałoby to z obliczeń zgodnie z zaleceniami PN-EN 1995-1-1:2010. Dotyczy to wszystkich budynków szkieletowych, w których wykorzystywane jest drewno świerkowe (Picea Abies). Zaobserwowano także odmienny sposób zniszczenia z uwagi na docisk, niż wynika to z założeń normy, co do powierzchni współpracującej w przenoszeniu obciążeń ze słupków ściany na elementy podwalinowe.
EN
The lower values of the allowable compressive stresses in direction perpendicular to the grains (bearing strength of wood) have bean obtained in the experimental tests on the real models ehan obtained theoretically in accordance with the PN-EN 1995- 1-1:2010. This issue applies to all types of timber frame buildings where spruce wood (Picea Abies) is used. Different modes of failure due to compression perpendicular to the grain than it results from the assumptions of the standard, especially when taking into account the surface cooperating in the transfer of loads from the wall posts to the sill plates was also observed.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.