Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Bryophytes as an element of cultural landscape: biology, place, role

Zubel R., Rybak M., Poradowska A.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2017

|

Nr 4

27--48

EN

Bryophytes are small spore plants which occurs in all climates zones and plant formations. They form zonal (tundra) and azonal (bogs) environments or are integral part of other communities. They are very well adapted to the colonization of extreme and initial habitats. Civilization development has created for them adequate ecological niches like walls, roofs, sidewalks, lawns, parks or cemeteries. The bryophytes spontaneously colonize them, becoming an integral part of the small-town and metropolitan landscape. This paper presents the biology of bryophytes, pays attention to the key features enabling them to inhabit architectural elements. The role and place of these plants in the urbanized space were characterized, the urbanophile bryophyte species were pointed, and places in the cultural landscape where they abundantly grow were indicated. Also the potential exploiting of bryophytes in the urban conditions in utilitarian, functional and decorative form were highlighted.

PL

Mszaki to niewielkie rośliny zarodnikowe obecne we wszystkich strefach klimatycznych i ekosystemach. Tworzą zonalne (tundra) i ekstrazonale (torfowiska) formacje roślinne lub są integralnym elementem innych zbiorowisk. Są bardzo dobrze przystosowane do kolonizacji ekstremalnych i inicjalnych siedlisk, a rozwój cywilizacyjny wykreował dla nich także nisze ekologiczne w postaci murów, dachów, chodników, trawników, parków czy cmentarzy. Mszaki spontanicznie je zasiedliły, stając się integralną częścią krajobrazów małomiasteczkowych i wielkomiejskich. W niniejszym opracowaniu przybliżono biologię mszaków, zwracając uwagę na cechy kluczowe przy zasiedlaniu elementów architektonicznych. Określono rolę i miejsce tych roślin w przestrzeni zurbanizowanej, wskazano gatunki urbanofilne oraz miejsca w krajobrazie kulturowym, gdzie obficie występują. Zwrócono także uwagę na potencjał wykorzystania mszaków w warunkach miejskich w utylitarnej, funkcjonalnej i dekora- cyjnej formie.

2

Prawna ochrona wątrobowców (Marchantiophyta) w Polsce

Klama H.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 1

209--215

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę geograficzno-ekologiczną oraz stopień zagrożenia gatunków wątrobowców objętych w Polsce ochroną na podstawie Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Ochroną ścisłą objętych jest 37 gatunków wątrobowców z 22 rodzajów i 14 rodzin, natomiast ochroną częściową – 16 gatunków z 14 rodzajów i 12 rodzin botanicznych. Łącznie ochroną gatunkową objęte są 53 gatunki wątrobowców z 31 rodzajów i 21 rodzin, co stanowi 22% flory wątrobowców Polski. Ponad trzy czwarte wątrobowców chronionych (41 gat. – 77%) należy do roślin zagrożonych w Polsce. Ponadto w grupie wątrobowców chronionych przeważają gatunki związane z siedliskami leśnymi (22 gat. – 42%) oraz torfowiskami i mszarnikami (20 gat. – 38%), następnie gatunki o oceanicznym i suboceanicznym typie rozmieszczenia w Europie (25 gat. – 47%), natomiast w przypadku elementów wysokościowych udział poszczególnych grup jest wyrównany (niżowe – 19 gat., niżowo-górskie – 17 gat. i górskie – 17 gat.), przy czym wśród wątrobowców ściśle chronionych zdecydowanie przeważają gatunki niżowe (17 gat. – 46% grupy).

EN

The paper contains a biogeographical and ecological characterization of law-protected liverworts in Poland. Within the current Ordinance of the Minister of Environment dealing with the designation of plants coming under protection (Official Gazette Announcing Current Legislation from 2014, item 1409), 37 liverwort species are strictly protected and 16 liverworts are partially protected. Therefore, altogether 53 species belonging to 31 genera and 21 families are legally protected in Poland (22% of the liverwort flora of Poland). This group comprises 41 threatened species in Poland (77%) and 6 threatened species in Europe. Most of protected liverworts grew in forests (on bark of trees, rotten wood, litter and humus; 22 species – 42%) and in wetlands (in bogs and swamps; 20 species – 38%). The main component of the protected liverworts are oceanic and suboceanic species. This group consists of 25 species (47%). The share of each altitudinal element is aligned (19 lowland species, 17 lowland-mountain species and 17 mountain species). However, the main component of the strictly protected liverworts (17 sp. – 47%) are lowland species.

3

Mszaki rezerwatów przyrody "Morzyk" i "Skarpa Wiślicka" na Pogórzu Śląskim

Stebel A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 1

99--110

PL

W latach 1999-2002 przeprowadzono badania briologiczne na terenie rezerwatów przyrody "Mokrzyk" (gm. Jasienica, pow. bielski) i "Skarpa Wiślicka" (gm. Skoczów, pow. cieszyński) położonych w zachodniej części Pogórza Śląskiego. Ich powierzchnia wynosi 11,47 ha ("Morzyk") i 24,17 ha ("Skarpa Wiślicka"). W omawianych obiektach dominują naturalne zespoły lasów liściastych (głównie Dentario glandulosae-Fagetumt, Tilio-Carpinetum i Carici remota-Fraxinetum). Brioflora rezerwatów liczy ogółem 11 gatunków wątrobowców i 69 gatunków mchów, z czego w rezerwacie "Morzyk" stwierdzono 7 gatunków wątrobowców i 51 gatunków mchów, natomiast w rezerwacie "Skarpa Wiślicka" - 9 gatunków wątrobowców i 57 gatunków mchów. Analiza częstości występowania wykazała, że najliczniejszą grupę stanowią mszaki bardzo rzadkie ("Morzyk" - 50%; "Skarpa Wiślicka" - 50%). Do najcenniejszych elementów brioflory należą mszaki nowe oraz rzadkie na Pogórzu Śląskim, takie jak: Brachythecium campestre, Bryum klinggraeffii, Fissidens exilis, F gracillifólius, Hommtallium incurvaum, Orthodicranum tauricum, Riccia rhenana i Taxiphyllum wissgrillii. Wyróżniono i scharakteryzowano 6 głównych grup ekologicznych mszaków.

EN

In the years 1999-2002 bryological investigations were carried out within the "Morzyk" (Jasienica commune, Bielsko-Biała district) and "Skarpa Wiślicka" (Skoczów commune, Cieszyn district) nature reserves located in the western part of Silesian Foothills. The area under study covers 11.47 ha ("Morzyk") and 24.17 ha ("Skarpa Wiślicka"). In both studied areas deciduous forests (mainly Dentario glandulosae Fageturn, Tilio-Carpineturn and Carici remotae-Fraxinetun) predominate. As a results of this research, the occurrence of 1 I taxa of liverworts and 69 taxa of mosses have been noted (7 liverworts in "Morzyk" and 9 in "Skarpa Wiślicka" as well as 51 mosses in "Morzyk" and 57 in "Skarpa Wiślcka"). The analysis of the frequency range shows, that overwhelming majority of the bryoflora consists of very rare taxa ("Morzyk" 50%; "Skarpa Wiślicka"-50%). The most important components of the flora are new or rare for this area bryophytes, soch as: Brachythecium campestre, Bryum klinggraeffii, Fissidens exilis, F. gracillifolius, Homomallium incurvatum, Orthodicranum tauricum, Riccia rhenana and Taxiphyllum wissgrillii. Six main ecological groups of species are characterised in detail.

4

Szata roślinna projektowanego rezerwatu przyrody "Diabla Góra" koło Bukowna na Wyżynie Śląskiej

Jędrzejko K., Stebel A., Szczypek T., Wika S.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 2

81--112

PL

W latach 1988 oraz 1988-1999 przeprowadzono badania botaniczne na terenie projektowanego rezerwatu przyrody "Diabla Góra", położonego na terenie Bukowna we wschodniej części Wyżyny Śląskiej. Stwierdzono występowanie 57 gatunków mszaków (5 wątrobowców i 52 mchów), 248 taksonów roślin naczyniowych oraz 8 zbiorowisk roślinnych, w tym 5 w randze zespołu. Na szczególna uwagę zasługuje 20 gatunków podlegających ochronie (12 całkowicie i 8 częściowo) oraz 22 gatunki roślin naczyniowych i 11 gatunków mszaków regionalnie rzadkich i zagrożonych. Do najcenniejszych zbiorowisk roślinnych należą płaty ciepłolubnej buczyny stroczykowej Carici-Fagetum oraz fragmenty muraw kserotermicznych.

EN

In the years 1988 and 1998 -1999 botanical investigations were carried out within the projected "Diabla Góra" nature reserve, located near Bukowno town in the north-eastern part of the Silesian Upland. The occurrence of 57 taxa of bryophytes (5 liverworts and 52 mosses) as well as 248 taxa of vascular plants were reported. Among bryophytes there are 11 taxa regionally rare and endan-gered, for example Barbilophozia barbata and Pterigynandrum filifore. Ten species (17,5%of brioflora) represent mountain element. Among vascular plants there are 20 protected species (8,1% of vascular flora) and 22 regionally rare and endangered taxa, for example Allium montanum, Bot-rychium lunaria, Orobanche caryophyllacea, Scorzonera humilis and Thalictrum minus. Six taxa (2,4% of vascular flora) are mountain species. Eight associations (4 forest and 4 non-forest) were distinguished. The most interesting are thermophilous beech forest Carici-Fagetum and xerothermic grasslands from class Festuco-Brometea.

5

Mszaki rezerwatu przyrody 'Las Murckowski' w Katowicach (Wyżyna Śląska)

Stebel A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

1998

|

Vol. 24, no. 1

141-149

PL

W latach 1995-1997 przeprowadzono badania briologiczne w rezerwacie przyrody 'Las Murckowski' położonym na terenie Katowic-Murcek na Wyżynie Śląskiej. Cały teren rezerwatu porasta kwaśna buczyna niżowa Luzulo pilasae-Fagetum, natomiast roślinność nieleśna, reprezentowana przez fragmentarycznie wykształcone zbiorowiska okrajkowe i miejsc wydeptywanych, nie odgrywa większej roli w szacie roślinnej omawianego obiektu. Aktualnie bioflora rezerwatu liczy 7 gatunków wątrobowców i 45 gatunków mchów. Do najrzadszych w skali regionu należę: Atrichum angustatum, Aulacomnium androgynum, Brachythecium campestre, Callicladium haldanianum, Calypogeia azurea, C. Integristipula, Dicranella cerviculata, Diphyscium foliosum, Pseudotaxiphyllum elegans oraz Scapania irrigua. Wyróżniono następujące siedliska porastane przez mchy i wątrobowce: naziemne, murszejącego drewna, nadrzewne, wodne i bagienne oraz naskalne. Florystycznie najuboższe okazały się siedliska wodne i bagienne, gdzie zebrano tylko 4 gatunki mszaków, natomiast najbogatsze - siedliska naziemne, na których stwierdzono 31 gatunków.

EN

In 1995-1997 bryological research was carried out in the area of the 'Las Murckowski' nature reserve, located in Katowice-Murcki in the Silesian Upland. Within the area of the nature reserve the beech forest Luzulo pilosae-Fagetum covers the lagerest area. Non-forest vegetation has an insignificant share. The presence of 7 species of liverwort and 45 species of moss were recorded. The most interesting species are: Callicladium haldanianum, Calypogeia azurea, C. integristipula ,Dicranella cerviculata, Diphyscium foliosum, Pseudotaxiphyllum elegans and Scapania irrigua. The following types of habitat were distinguished: terricolous, epixylic, epiphytic, aquatic and swampy as well as epilitic. Floristically, the poorest were the aquatic and swampy habitats where 4 species of bryophytes were collected, whereas the richest were terricolous habitats in which 31 taxa were recorded.