Emisja gazów cieplarnianych (GHG) staje się ważnym zagadnieniem również w produkcji żywności. Wynika to z wymagań dotyczących zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, obowiązku raportowania osiągniętej redukcji oraz perspektyw znakowania żywności śladem węglowym (CF). Scharakteryzowano wymagania prawne w zakresie niskoemisyjności poruszane w strategicznych dokumentach krajowych i międzynarodowych. Przedstawiono wyniki badań śladu węglowego, w okresie kolejnych trzech lat, procesu przechowywania i transportu chłodniczego borówki amerykańskiej. W ramach prac badawczych przeprowadzono monitoring zużycia energii dla przechowania chłodniczego z wybraną metodą analizy oraz opracowano struktury bazy danych. CF przechowywania borówki amerykańskiej kształtował się w granicach 0,06-0,10 kg CO2 na kg produktu, natomiast roczna emisja CO 2, związana z transportem borówki amerykańskiej, kształtuje się na poziomie 5274-7217 kg CO2 (w badanym zakładzie). Szczegółowa analiza i dostosowanie metody wyliczenia CF do konkretnej technologii lub sposobu produkcji umożliwia dostarczenie wiarygodnych wartości do określenia wielkości emisji.
EN
Greenhouse gas (GHG) emissions are also becoming an important issue in food production. This is due to companies’ sustainability requirements, reporting obligations and the prospects for labeling food with a carbon footprint (CF). The article characterizes the legal requirements for low emissions addressed in national and international strategic documents. The results of a study of the carbon footprint of the refrigerated storage and transport process of blueberries over the following three years are presented. As part of the research work, Energy consumption monitoring for refrigerated storage was carried out with the selected method of analysis and database structures were developed. The CF of blueberry storage was in the range of 0.06-0.10 kg of CO2 per kg of product. On the other hand, the CO 2 emissions in a given year, associated with the transportation of blueberries, are in the range of 5274-7217 kg CO2 (at the analyzed plant). A detailed analysis and adaptation of the CF calculation method to a specific technology or production method makes it possible to provide reliable values for determining emissions.
Łańcuch chłodniczy to kluczowy element w wielu sektorach gospodarki, takich jak przemysł spożywczy, gastronomiczny, chemiczny, farmaceutyczny czy medyczny. Stanowi on kompleksowy system zapewniający odpowiednią temperaturę dla danej grupy produktów na etapie produkcji, logistyki oraz sprzedaży. Zachowanie odpowiednich parametrów, najczęściej obniżonej temperatury, pozwala opóźnić procesy degradacji, wydłuża okres przechowywania i zapewnia odpowiednią jakość produktów. Istnieją liczne normy, wytyczne i akty prawne, które określają wymagania dotyczące wyposażenia, temperatury i zarządzania łańcuchem chłodniczym.
This paper represents an attempt to determine the efficiency of refrigeration units of selected types of food transport vehicles, taking into account their operating conditions. The tests included a delivery vehicle, a truck and a semi-trailer. The monitoring covered transport in the summer and winter seasons that requires intensive use of cooling systems associated with the necessity to open the cargo space multiple times at various times. The results indicate difficulties in maintaining refrigeration standards in the transport of food in the operating conditions tested. The monitoring showed an increase in temperature inside the isothermal car body up to the level of 14°C. The results of the research indicate the use of properly configured calculation algorithms to theoretically determine the efficiency of refrigeration units taking into account the conditions of vehicle operation. The test results indicate that the final correctness of the configuration of cooling devices requires verification in field conditions.
Przewozy żywności, kwiatów, leków, środków chemicznych, farb i innych produktów wymagających transportu w kontrolowanej temperaturze realizowane są za pomocą samochodów, naczep, przyczep, kontenerów i cystern. Wszystkie te środki transportu powinny spełniać wymagania dotyczące izolacji termicznej oraz możliwości utrzymania zadanych temperatur przewozu.
Autorzy niniejszego artykułu skupiają się na sytuacji branży przewozów chłodniczych w Polsce. Pierwsza część artykułu dotyczy uwarunkowań prawnych związanych z przewozem produktów chłodniczych, a także dodatkowych praktyk stosowanych przez polskich przedsiębiorców, gwarantujących wysoki poziom obsługi. W części drugiej przedstawiono dane statystyczne charakteryzujące ilość pojazdów oraz wielkości strumienia produktów chłodniczych na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Zestawiono przedsiębiorstwa biorące udział w obrocie produktów chłodniczych oraz generujących jedne z wyższych przychodów w odniesieniu do ogółu przedsiębiorstw działających na terenie Polski. W części ostatniej podjęto próbę wykonania prognozy wielkości przewozów chłodniczych dla kolejnej dekady. Przeprowadzono ją z uwzględnieniem wpływu zewnętrznych czynników gospodarczych.
EN
Authors of this paper focus on conditions of temperature-controlled transport market in Poland. First part of this article contains legal factors associated with refrigerated products carriage and additional practices performed by Polish entrepreneurs, which guarantee high service level. Second part shows statistical data about number of vehicles and size of refrigerated products stream over last five years. Authors took into account companies that generate biggest income compared with polish market in general. The third part included prognosis of refrigerated transport of next decade. It was compared with external economical factors influence.
Artykuł dotyczy problematyki zużycia paliwa w drogowym transporcie chłodniczym. Przedstawiono w nim nowatorskie podejście do redukcji kosztów samochodowego transportu chłodniczego poprzez zewnętrzne zasilanie elektryczne agregatów chłodniczych pojazdów w miejscach ich postoju. Przeprowadzono przykładową analizę porównawczą kosztów zużycia paliwa w drogowym transporcie chłodniczym dla wybranej trasy Gdańsk - Odessa, dla określonego samochodu i wybranego agregatu chłodniczego z uwzględnieniem zatrudnienia jednego lub dwóch kierowców. W artykule przedstawiono czynniki wpływające na zużycie paliwa w samochodowym transporcie chłodniczym oraz przeanalizowano tabor dalekobieżnych samochodów chłodni. Na podstawie wyników przeprowadzonych obliczeń pokazano wpływ promowanego rozwiązania na energooszczędność i redukcje kosztów samochodowego transportu chłodniczego.
EN
The paper concerns the problems of fuel consumption in road refrigerated transport. An innovative approach to the reducing of costs in road refrigerated transport via an external electrical power supply of vehicle's refrigerating units in the parking places is presented. The sample comparative analysis of costs of fuel consumption in the road refrigerated transport for the selected route Gdańsk - Odessa, for a specific car and refrigarating unit with regard to the employment of one or two drivers was carried out. The aper presents the factors affecting fuel consumption in rood refrigerated transport and examines long-distance fleet of refrigerated trucks. On the basis of the calculation's results the effect of the promoted solutions on energy efficiency and costs reduce in refrigerated road transport was shown.
Transport produktów spożywczych jest zadaniem trudnym dla przewoźnika. Zmiany warunków jakie mogą zaistnieć podczas transportu oraz nieprawidłowości w konstrukcji nadwozia mogą być przyczyną znacznego obniżenia jakości przewożonych artykułów oraz zagrożenia dla konsumentów. Przyjmuje się, że około połowa przewożonej żywności wymaga przewozu w kontrolowanej temperaturze, a straty żywności spowodowane nieprawidłowymi warunkami podczas transportu sięgają ponad 30 % to z kolei generuje zbędne koszty dla przedsiębiorstw. Konwencja ATP określa warunki przewozu produktów spożywczych oraz wymagania dotyczące kontroli nadwozi, klasyfikuje pojazdy do transportu żywności oraz określa metody badań i znakowania pojazdów. Przestrzeganie tych norm i wytycznych pozwala ograniczyć zagrożenia związane z nieprawidłowym transportem produktów spożywczych.
EN
Transport of food products is a difficult task for the carrier. Changes in conditions that may occur during transport and irregularities in the construction of bodywork can cause a significant reduction in the quality of transported goods and the risks for consumers. It is assumed that approximately half of the transported food requires the temperature-controlled transport and the loss of food due to abnormal conditions during transport reach more than 30% which in turn generates unnecessary costs of the functioning of enterprises. ATP convention defines the conditions of transport of food products and the requirements for the bodyworks control, classifies vehicles for the transporting food and specifies test and marking methods of vehicles. Compliance with these standards and guidelines can reduce the risks associated with improper transport of food products.
Usługi transportowe mogą być oceniane z punktu widzenia wielu kryteriów. Jednym z aspektów ich oceny jest konkurencyjność przedsiębiorstw je świadczących. W literaturze przedmiotu omawiane są najważniejsze czynniki decydujące o poziomie konkurencyjności przedsiębiorstw, natomiast brak jest badań określających hierarchię ich ważności oraz ich oceny w zakresie przedsiębiorstw związanych z realizacją funkcji transportowej w warunkach kontrolowanej temperatury. Celem niniejszej pracy jest określenie ważności głównych czynników decydujących o poziomie konkurencyjności przedsiębiorstw świadczących usługi transportowe. Prowadzone badania miały charakter ilościowy z wykorzystaniem metod badań ankietowych w oparciu o kwestionariusz ankiety. Podmiotami biorącymi udział w badaniach byli klienci korzystający z usług w zakresie transportu chłodniczego. Należeli do nich producenci i dystrybutorzy produktów żywnościowych oraz hipermarkety i branżowe sklepy spożywcze. Prowadzone badania pozwoliły na wyróżnienie dwóch grup ważności determinant konkurencyjności oraz określenie zależności poziomu wybranych ocen czynników od parametrów charakteryzujących przedsiębiorstwa nabywające usługi.
EN
Transportation services can be evaluated from the perspective of a number of criteria. One aspect of the evaluation is the competitiveness of companies who provide them. In reference books are discussed the most important factors determining the level of competitiveness of enterprises, while there is no tests determining their hierarchy of importance and their assessment for the companies associated with the realization of transport function in the controlled temperature environments. The purpose of this study is to determine the importance and assessment of the main factors determining the level of competitiveness of transport services companies. The study of quantitative character was conducted using of survey method based on a questionnaire survey. Entities participating in the study were customers using the refrigerated transport services. Among them were the producers and distributors of food products and supermarkets and specialist groceries. The studies proved that there are two groups of the importance of the determinants of competitiveness and determined the relationship of the level of selected evaluations of the factors with the parameters characterizing the companies acquiring services.
W transporcie ładunków wymagających kontrolowanej temperatury bardzo istotną rolę odgrywają odpowiednio dostosowane parkingi. Rozwój transportu chłodniczego sprawia, iż obecna infrastruktura punktowa staje się niewystarczająca. Rozwiązaniem tego problemu mogłaby być odpowiednio zaprojektowana sieć wyspecjalizowanych Miejsc Obsługi Podróżnych (MOP). Problematyka poruszona w artykule dotyczy modernizacji sieci miejsc obsługi podróżnych. Do rozwiązywania problemów modernizacyjnych stosowane są najczęściej dwie postawy metodologiczne: strategia liniowego przyrostu skuteczności oraz strategia nieliniowego przyrostu skuteczności. Przedstawiona została wstępna analiza problemów dotyczących krajowej sieci MOP. Dalsza część artykułu zawiera model modernizacji sieci MOP. Zdefiniowane zostały cele szczegółowe modernizacji MOP, kluczowe powiązania, które należy wziąć pod uwagę podczas projektowania sieci, a także podstawowe cechy wyspecjalizowanych MOP. Zaproponowany model składa się z trzech powiązanych ze sobą bloków: blok korytarzy, blok MOP-ów i blok obsługi samochodów-chłodni. Przedstawione zostały również metody weryfikacji i oceny decyzji podejmowanych w trakcie opracowania Projektu modernizacji krajowej sieci MOP-ów.
EN
Sufficiently adapted rest and service areas play a crucial in the transportation of goods requiring controlled temperature. The development of refrigerated transport may soon cause the current nodal infrastructure in Poland to become insufficient in terms of satisfying growing demand. A suitably designed network of Parking Lots (MOPs, Polish: Miejsca Obsługi Podróżnych) might prove an effective solution to this problem. The following study concerns the modernization of the MOP network in Poland. Two methodological approaches (a linear efficiency growth strategy and a non-linear efficiency growth strategy) are generally employed in order to tackle this issue. The article features an initial analysis of the challenges faced by the Polish MOP network, followed by a proposed model for its modernization, including: specific objectives, key correlations, as well as basic features of specialized MOPs. The model consists of three interconnected blocks: a corridor block, a MOP block and a refrigerated truck service block. The study also contains a list of assessment and verification methods of the decisions made while devising the project for the modernization of the Polish MOP network.
W artykule przedstawiona została problematyka wyznaczania tras w drogowym transporcie chłodniczym w województwie zachodniopomorskim. Wstęp zawiera charakterystykę oraz opracowanie statystyczne ilustrujące tendencję rozwojową transportu chłodniczego. Przeanalizowane zostały metody oraz algorytmy, które mogą być zastosowane w celu zbadania poruszonej tematyki. Następnie, przy pomocy analizy SWOT dokonany został wybór metod i algorytmów efektywnych w rozwiązywaniu problemu wyznaczania tras. Opisane zostały ewentualne korzyści z praktycznego zastosowania rezultatów badań w przewozach ładunków szybko psujących się.
EN
This paper presents the issue of a vehicle routing problem in refrigerated transport in West Pomeranian region. The introduction deals with the characteristics and the statistical study illustrating the refrigerated transport development tendency. The methods and algorithms, which can be used to investigate the problem, are also discussed herein. Next, it presents the choice of methods and algorithms, which are effective in solving the routing problem, made by using SWOT analysis. It also describes the potential benefits of the practical use of the results of the perishable goods transport studies.
W artykule przedstawiono wyniki prowadzonych badań dotyczące przydatności wdrożonych systemów zarządzania i standardów, w tym systemów zarządzania jakością w przedsiębiorstwach świadczących usługi logistyczne w zakresie transportu chłodniczego. Analiza obejmowała osiem systemów zarządzania jakością, w tym standardów, takich jak: Dobra Praktyka Dystrybucyjna (GDP), Dobra Praktyka Higieniczna (GHP), System Analizy Zagrożeń i Krytyczny Punkt Kontrolny (HACCP),System Zarządzania Jakością wg normy ISO 9001, system zarządzania bezpieczeństwem wg normy ISO 22000, Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP), Międzynarodowy Standard Żywności (IFS) oraz BRC Global Standard(British Retail Consortium). Badania przeprowadzono w oparciu o opracowany kwestionariusz ankiety badawczej skierowanej do nabywców usług logistycznych. Podmiotami biorącymi udział w badaniach byli klienci korzystający z usług logistycznych w zakresie transportu chłodniczego.
EN
In this paper was presented results of conducted research connected with usefulness implemented quality management systems and standards in company to specialize in the field of refrigerated transport. Analysis was involved nine management systems including standards, such as: Good Distribution Practice (GDP), Good Hygienic Practice (GHP), Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP), Quality Management Systems (ISO 9001), Safety Management Systems (ISO 22000), Good Manufacturing Practice (GMP), International Food Standard (IFS), British Retail Consortium (BRC Global Standard). The research was conducted on the basis of the questionnaire designed for purchasers of logistic services. The subjects of the research were companies which are using refrigerated transport.
The aim of this paper is presentation of research results connected with attitude companies to specialize in refrigerated transport area to the point of perfection of quality logistics services. The study of quantitative character was conducted using of survey method based on a questionnaire survey. Entities participating in the study were companies providing the refrigerated transport services. The studies proved that evaluation of irregularity in company and activities in order to improve of quality logistic services.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań na temat postaw przedsiębiorstw specjalizujących się w transporcie chłodniczym w zakresie doskonalenia jakości świadczonych usług logistycznych. Badania miały charakter ilościowy z wykorzystaniem metod badań ankietowych w oparciu o kwestionariusz ankiety. Podmiotami biorącymi udział w badaniu były przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zakresie transportu chłodniczego w Polsce. Realizowane badania pozwoliły na ocenę występowania nieprawidłowości w przedsiębiorstwie oraz działań w celu doskonalenia jakości usług logistycznych.
Niezawodność dostaw jest jednym z najważniejszych czynników decydujących m.in. o konkurencyjności przedsiębiorstwa, związanych z realizacją funkcji transportowych. Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań z jakości nabywanych usług logistycznych w zakresie transportu chłodniczego oraz analiza niezawodności dostaw. Badania empiryczne prowadzono w oparciu o opracowany kwestionariusz ankiety badawczej skierowany do przedstawicieli przedsiębiorstw usługodawców i usługobiorców. Do badań pozyskano 46 przedsiębiorstw świadczących usługi logistyczne w obszarze drogowego transportu chłodniczego i 269 przedsiębiorstw korzystających z powyższych usług. W wyniku analizy przedstawiono przebieg wybranych wskaźników funkcyjnych niezawodności dostaw oraz dokonano prognozy liczby zwrotów dostarczonych towarów w poszczególnych miesiącach.
EN
Supply reliability is one of the most important factors determining, among others, competitiveness of company, concerned with implementation of transport functions. The aim of this paper is to present the results of research on the quality of logistic services acquisition in the field of refrigerated transport and supply reliability analysis. The conducted empirical studies were based on developed questionnaire survey was sent to representatives of the companies service providers and recipient. The study included 46 companies providing logistics services in the area of refrigeration transport and 269 companies benefiting from these services. As a results a selected functional indicators of reliability were shown as well as the forecasted returns of delivered goods in particular month.
Próba oceny satysfakcji klienta z poziomu jakości świadczonych usług jest częstym tematem badawczym wielu autorów. Analizując dotychczasowe badania w zakresie oceny świadczonych usług logistycznych, w tym dotyczących transportu chłodniczego należy zauważyć, że problematyka w tym zakresie jest przedstawiona w literaturze przedmiotu w sposób selektywny. Celem pracy było dokonanie analizy poziomu satysfakcji klienta z jakości świadczonych usług logistycznych w zakresie drogowego transportu chłodniczego. Prowadzone badania dotyczyły analizy i ocen najważniejszych kryteriów oceny jakości usług logistycznych w badanym obszarze. Badania były prowadzone w oparciu o sporządzony kwestionariusz ankiety badawczej skierowanej do usługobiorców. Podmiotami badań byli nabywcy usług logistycznych w zakresie drogowego transportu chłodniczego. Przeprowadzone badania w oparciu o analizę przypadku z wykorzystaniem metody Servqual pozwoliły na weryfikację postawionego celu.
EN
An attempt to assess customer satisfaction with the quality of service is a common topic of research of many authors. A review of professional writings on the subject of this paper demonstrated that problems are presented in a selective manner. The aim of the paper is analysis of level customer satisfaction with the quality of logistics services in the field of road refrigerated transport. Conducted research was connected with important attributes of logistics services influencing customer satisfaction in this area. The research was conducted on the basis of the questionnaire designed for purchasers of logistic services. The subjects of the research were companies which are using refrigerated transport. Case study and the Servqual methods were used for research purposes.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Background: Logistics services are evaluated mainly by measuring customer satisfaction. Measurement of the customer satisfaction provides the information about how organizations operate as well as how to effectively satisfy customer needs. The aim of this paper is to propose an evaluation model of the customer satisfaction of the quality of the logistic services provided. The research in this paper was focused on the evaluation of the level of customer satisfaction in the context of logistics service as well as on the analysis of importance of ten logistic services attributes influencing customer satisfaction. Methods: The research was conducted on the basis of the questionnaire designed for purchasers of logistic services. The subjects of the research were companies which are using refrigerated transport. Results: To define relation between level of customer satisfaction in the context of logistic service and logistic service attributes impacting this satisfaction Pearson's correlation method was used. In turn the model to evaluate the customer satisfaction in the context of logistic services in scope of refrigerated transport was built using multiple regression and stepwise regression methods.
PL
Wstęp: Usługi logistyczne oceniane są przede wszystkim poprzez pomiar satysfakcji klienta. Pomiar satysfakcji dostarcza informacji na temat działania organizacji i efektywnego zaspokojenia potrzeb klientów. Celem niniejszej pracy jest zaproponowanie modelu oceny satysfakcji klienta z jakości świadczonych usług logistycznych. Podjęte badania dotyczyły oceny poziomu satysfakcji klienta z jakości usług oraz ważności dziesięciu cech usługi logistycznej wpływających na satysfakcję klienta w powyższym zakresie. Metody: Badania przeprowadzono w oparciu o opracowany kwestionariusz ankiety badawczej skierowanej do nabywców usług logistycznych. Podmiotami badań były przedsiębiorstwa korzystające z usług w zakresie transportu chłodniczego. W celu określenia zależności pomiędzy poziomem satysfakcji klienta z jakości usługi, a cechami usługi logistycznej wpływającymi na tą satysfakcję wykorzystano korelację liniową Pearsona. Natomiast do zbudowania modelu oceny satysfakcji klienta z jakości świadczonych usług zastosowano moduł regresji wielorakiej oraz metodę krokową postępującą. Wnioski: Zaproponowany model oceny satysfakcji klientów z jakości nabywanych usług logistycznych w zakresie transportu chłodniczego oraz wyznaczenie charakterystyki poziomów tej satysfakcji zostały pozytywnie zweryfikowane w wyniku przeprowadzonych następnie badań empirycznych.
Transport chłodniczy stanowi ważne ogniwo w łańcuchu chłodniczym, którego celem jest dostarczenie konsumentom wysokiej jakości produktów z zachowaniem odpowiednich warunków bezpieczeństwa. Celem artykułu jest przegląd obowiązujących wymagań prawnych i zaleceń, które powinny być stosowane podczas transportu artykułów wymagających temperatury kontrolowanej. W szczególności autor skupił się na analizie następujących grup produktów: przewóz ładunków, przewóz produktów żywnościowych, przewóz produktów żywnościowych znajdujących się w stanie mrożonym i głęboko mrożonym oraz przewóz produktów leczniczych. Wejście Polski do Unii Europejskiej, powiązane z dostosowaniem prawa krajowego do unijnych zasad, spowodowało, że regulacje prawne w tym zakresie stały się jeszcze bardziej restrykcyjne.
EN
Refrigerated transport constitutes an important link in the cold chain whose aim is to provide consumers with high quality products under appropriate safety conditions. The conducted literature studies present a review of legal requirements and recommendations in the scope of road refrigerated transport. In particular, the author focuses on transport of the following groups of products: transport of cargo, transport of food products, transport of frozen and deep-frozen food products, transport of medicinal products. The legal regulations concerning refrigerated transport have tightened since the Polish accession to the European Union and hence it is crucial to compile the most important legal acts in force.
Quality evaluation of logistics services can be performed based on many different aspects. The aim of this paper is the comparison analysis of selected aspects in the area of quality logistics services in refrigerated transport. The objects of conducted research includes: frequency level of company irregularities, importance of factors deciding about company competitiveness, importance of logistic service features influencing customer satisfaction, importance of factors related with flexible approach to provide logistic services, criteria of selection of logistic services or providers as well as prices of logistic services. The research was conducted on the basis of the questionnaires designed for providers and purchasers of logistic services. The subjects of the research were companies which are providing logistic services in refrigerated transport area and using those services. For the purpose of statistical analysis the Manna-Whitney’a and χ2 test were used.
Zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego i wysokiej jakości produktów spożywczych stanowi główny cel producentów żywności. Sterowanie temperaturą podczas zarządzania łańcuchem chłodniczym jest skutecznym narzędziem umożliwiającym stabilność i zachowanie właściwych cech organoleptycznych oraz wysokiej jakości mikrobiologicznej żywności w czasie jej przechowywania. W dynamicznie rozwijającym się światowym rynku chłodzonej i mrożonej żywności transport chłodniczy ma zasadnicze znaczenie.
EN
The main aim of food producers is the assurance of food safety and the high quality of food products. Temperature control during refrigeration chain management is an effective instrument that enables stability and is responsible for maintaining proper organoleptic characteristics and a high quality of micro-biological content of food during storage. Refrigerated transport is of fundamental importance for the dynamically developing world market of chilled and frozen food.
Przemysł transportu chłodniczego potrzebuje norm do oceny i wartościowania zużycia paliwa. W artykule (zapre-zentowanym początkowo jako referat w czasie 22. Międzynarodowego Kongresu Chłodnictwa, który odbył się w Pekinie 21-26 sierpnia 2007 roku) przedstawiono model do oceny zużycia paliwa uwzględniający w sposób zgodny i konsekwentny zróżnicowane wyposażenie wykorzystywane przez użytkowników. Dodatkowo omówiono koncepcje redukcji konsumpcji energii. Wyniki tego studium będą wykorzystane w propozycji odpowiedniej metody i schematu normowania w Europie.