Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Potencjalna ilość metali możliwa do odzysku z pojazdów wycofanych z eksploatacji w Polsce

Kulczycka J., Nowaczek A., Pietrzyk-Sokulska E., Radwanek-Bąk B.

Rudy i Metale Nieżelazne Recykling

|

2018

|

R. 63, nr 2

20--24

PL

Artykuł przedstawia najważniejsze zagadnienia związane z recyklingiem pojazdów wycofanych z eksploatacji (PWzE). Autorzy przeprowadzili analizę obowiązujących przepisów prawnych UE i krajowych, danych statystycznych (m.in. Głównego Urzędu Statystycznego, Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego) dotyczących rynku pojazdów, a także najczęstszych problemów związanych z recyklingiem PWzE. Na tej podstawie scharakteryzowano odzysk różnych surowców metalicznych z pojazdów wycofanych z eksploatacji w Polsce i oszacowano ich potencjalną ilość w chwili obecnej oraz w perspektywie kilkunastu lat.

EN

This article presents the most important issues related to the recycling of end of life vehicles (ELV). Authors analyzed the applicable EU and national legislation processes with available statistical data (eg Central Statistical Office, Polish Automotive Industry Association and others) concerning the vehicle market as well as the most common problems related to ELV recycling. On this basis, the recovery of various metallic raw materials from end of life vehicles in Poland has been characterized and their potential quantities are estimated for present and in the perspective the upcoming years.

2

Surowce kluczowe, strategiczne i krytyczne dla polskiej gospodarki

Radwanek-Bąk B., Galos K., Nieć M.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 3

153--159

EN

Comprehensive and harmonious economic development of each country depends on the availability of raw materials, in particular mineral deposits, necessary for the functioning of the various industries that produce the substances and equipment required to meet the needs of the population, and for the efficient operation of agriculture and transport. The identification of raw materials, which are important for the country, is the basis of mineral policy and strategy. Diverse conditions of production of mineral raw materials result in their division into groups of different importance for the national economy. In Poland, three independent proposals for determining economically important mineral raw materials were developed. Despite their intuitive, similar approaches, various raw materials were identified as pivotal, strategic and critical. We would like to clarify their definitions: Pivotal raw materials – essential for the proper functioning of the economy and satisfying the needs of the society, those whose supply must be assured; Strategic raw materials - not sufficiently (at least 90%) supplied from domestic sources, or whose opportunities for permanent supply are limited or threatened (including the raw materials necessary for the development of innovative technologies); Critical raw materials - those whose chance of gaining (from both primary and secondary sources) is of high risk and their substitutability is low (in particular raw materials on the EU Critical List). There are 27 pivotal raw materials, especially important for the Polish economy, which are distinguished by the importance of raw materials and the importance of the substitution of raw materials. The list of strategic raw materials counts 36 items and includes a number of pivotal raw materials, important for the economy but being deficient in Poland. Eighteen mineral raw materials were considered critical. Depending on the changing, widely understood market conditions, such lists should be reviewed and updated at least every 5 years.

3

Mineralne surowce wtórne : problemy polskiego nazewnictwa i klasyfikacji w związku z realizacją gospodarki o obiegu zamkniętym

Pietrzyk-Sokulska E., Radwanek-Bąk B., Kulczycka J.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 3

160--165

EN

One of the challenges of today’s economies in the world is the need to increase the use of waste materials as secondary raw materials that are suitable for further use. This constitutes a core of the circular economy. This allows on the one hand to minimize the risk of price volatility and availability of resources, on the other, to meet the increasing global environmental requirements, creating the core of circular economy. This applies in particular to mineral resources. Circular economy implementation requires a number of problems. The basic one concern the development of clear definitions of waste/recyclables (secondary resources), as now many of the terms are used interchangeably or imprecise, resulting in information chaos and the inability to quantify the source data. Next are: to develop standards describing particular typical waste products (secondary) arising in subsequent recovery phases, then - keeping records and balancing the amount of processed waste and recovered secondary raw materials. This publication focuses on the problem of terminology and definitions, due to its importance and urgency for already conducted activities related to the preparation of raw materials policy of the country. The Polish naming and waste management legislation has been reviewed, against the background of European regulations. The definition of recycled materials (secondary resources) has been proposed for their classification strictly linked to the current classification of waste.

4

Piasek piaskowi nierówny

Radwanek-Bąk B., Miśkiewicz W., Bąk B.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2018

|

Nr 1

32--36

PL

Piaski stanowią jeden z najpowszechniej występujących surowców mineralnych o różnorodnym zastosowaniu, a równocześnie są składnikiem gruntów. Pod względem petrograficznym jest to luźna skała osadowa złożona z ziaren mineralnych lub okruchów skał generalnie (zwyczajowo) mieszczących się w interwale o wymiarach od 0,01 do 2,0 mm [1], o frakcjach drobniejszych od żwirów, a „grubszych” od pyłów.

EN

Sand is one of the most commonly occurring mineral resource of various applications, and at the same time it is a component of soils. In terms of petrography sand is a granular sedimentary rock composed of mineral grains or rock particles generally (commonly) within the size range of 0.01 mm to 2.0 mm [1], of fractions finer than gravel and coarser than silt.

5

Problemy społecznej akceptacji działalności górniczej i drogi ich minimalizacji w krajach Unii Europejskiej

Radwanek-Bąk B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

185--192

PL

Społeczna akceptacja prowadzenia działalności górniczej jest jednym z istotnych elementów warunkujących jej powodzenie. Obok formalnoprawnych uwarunkowań związanych z koniecznością ochrony przyrody (głównie ożywionej) oraz planowania przestrzennego stanowi ona jedną z poważnych barier ograniczających lub wręcz uniemożliwiających podjęcie lub prowadzenie tej działalności. W ostatnich kilkunastu latach, mimo licznych działań kompensujących podejmowanych przez przedsiębiorców górniczych, zjawisko braku takiej akceptacji nasila się zarówno w Polsce, jak i w większości krajów Unii Europejskiej, jakkolwiek skala jego występowania jest zróżnicowana. Potwierdzają to badania ankietowe. Zostały one przeprowadzone przez autorkę w ramach zakończonego już projektu UE Minerals4EU. W prezentowanej publikacji omówiono wyniki tych badań oraz podjęto próbę wyjaśnienia przyczyn negatywnego nastawienia społeczeństw do działalności górniczej. Przedstawiono również działania podejmowane w celu zmiany tych postaw, w szczególności przeprowadzenie oceny oddziaływań społecznych (Social Impact Assessment, SIA). Cele takiej oceny są podobne do celów powszechnie obowiązujących ocen oddziaływania na środowisko (OOŚ): identyfikacja wszystkich możliwych uciążliwości planowanej eksploatacji, ich ocena oraz planowane działania minimalizujące, konieczne do uzyskania korzystnej decyzji środowiskowej, a w przypadku prezentowanej oceny SIA – w celu uzyskania akceptacji społecznej planowanej inwestycji górniczej. W niektórych krajach UE, np. Danii i Grenlandii, opracowanie odrębnego raportu SIA jest obowiązkowym elementem postępowania koncesyjnego. W niniejszej pracy omówiono zakres formalny tego dokumentu oraz zalety takiego rozwiązania, umożliwiające wyprzedzające działanie przyszłego inwestora zmierzające do osiągnięcia planowanego celu.

EN

Social acceptance for mining activity is one of the important elements determining its success. In addition to formal and legal conditions related to the nature of protection and spatial planning, it is one of the major barriers that limit or even hold back this activity. Over the last several years, a constant increase in such unacceptance can be observed in both Poland and most of the European countries, although the degree of occurrence of this phenomenon is diverse. It is confirmed by surveys carried out by the author as part of the already completed EU Minerals4EU project. The paper discusses the results of these studies and attempts to explain the reasons for the negative attitude of societies to mining activity. The activities undertaken to change the attitude are also presented, in particular the Social Impact Assessment (SIA). The objectives of the assessment are similar to the purposes of generally applicable Environmental Impact Assessments: identification of all possible limitations of planned exploitation, and their evaluation and minimization, necessary to obtain a favourable environmental decision, and, in the case of the SIA, to obtain social acceptance for the planned mining investment. In some EU countries, e.g. Denmark and Greenland, the development of a separate SIA report is a compulsory element of concession proceedings. The paper discusses the adopted formal scope of this document and the advantages of such a solution, enabling the anticipated operation of the future investor to achieve the planned goal.

6

Potencjalna ilość metali możliwa do odzyskania z ZSEE w Polsce

Kulczycka J., Nowaczek A., Pietrzyk-Sokulska E., Radwanek-Bąk B.

Rudy i Metale Nieżelazne Recykling

|

2017

|

R. 62, nr 7

16--21

PL

W artykule przedstawiono problematykę odzysku różnych surowców metalicznych ze zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE) w Polsce. Na podstawie danych Głównego Inspketoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) dotyczących gospodarowania zebranym ZSEE oraz Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) o wielkości produkcji wybranego sprzętu, a także przeglądu literatury w zakresie możliwości technologicznych i weryfikacji z recyklerami, spróbowano oszacować ilość możliwych do odzyskania różnych metali w chwili obecnej oraz w perspektywie kilkunastu lat. Uwzględniano przy tym efektywność odzysku oraz udział procentowy (wagowy! danego sprzętu w odpowiedniej dla niego grupie. W ocenie potencjalnych możliwości przyjęto wersję optymistyczną, zakładając, iż będzie skutecznie wdrażana strategia gospodarki o obiegu zamkniętym, w której istotne znaczenie mają surowce z recyklingu oraz, że system zbiórki i przerobu będzie sprawnie funkcjonował w Polsce.

EN

The paper presents problems regarding recovery of various metallic materials from waste of electrical and electronic equipment (WEEE) in Poland. Based on Chief Inspectorate of Environmental Protection data on the management of collected WEEE, Central Statistical Office of Poland data on the volume of production of selected equipment and literature review on technological possibilities and verification with recyclers, the amount of recoverable metals was estimated at present and in the upcoming years. The efficiency of the recovery and the percentage (weight) share of the equipment in the appropriate groups were taken into account. Potential options were adopted in optimistic scenario, assuming effective implementation of a circular economy strategy in which raw materials from recycled materials have significant value and the system of collection and processing of WEEE could operate effectively in Poland.

7

Dolomit – jedna z ważniejszych a niedocenianych kopalin skalnych Polski

Bąk B., Radwanek-Bąk B.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2017

|

Nr 3

57--61

PL

Dolomit to surowiec, który może być wykorzystywany w różnorodny sposób dzięki swoim właściwościom fizyczno-mechanicznym oraz składowi chemicznemu. Ta typowa kopalina wielosurowcowa znajduje zastosowanie jako topnik w hutnictwie, przemyśle szklarskim i materiałów ogniotrwałych oraz jako budulec w drogownictwie i budownictwie. Ponadto dolomity wykorzystuje się w przemyśle spożywczym i chemicznym, jak i w rolnictwie do produkcji nawozów mineralnych. W Polsce znajduje się kilkadziesiąt złóż dolomitów, natomiast kilkanaście jest eksploatowanych.

EN

Dolomite is a raw material that can be used in a variety of ways due to its physical and mechanical properties and chemical composition. The mineral is used as a fluxing agent in metallurgy, glass industry and refractory materials industry, as well as a construction material in road construction and construction. In addition, dolomites are used not only in food and chemical industry but also in agriculture for the production of mineral fertilizers. In Poland there are dozens of dolomite deposits while several of them are mined.

8

Gospodarka złożami kopalin ilastych ceramiki budowlanej w Polsce w ostatnim ćwierćwieczu

Bąk B., Szeląg A., Radwanek-Bąk B., Szczygielski W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 3

77--83

PL

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat w Polsce zaznacza się wyraźna tendencja spadku wydobycia kopalin ilastych ceramiki budowlanej oraz zamykanie wielu cegielni, które w trudnych warunkach rynkowych stają się nierentowne. Głównymi tego przyczynami, oprócz czynników koniunkturalnych są swego rodzaju przemiany cywilizacyjne, spowodowane wzrostem wymagań jakościowych względem surowców i wyrobów ceramiki budowlanej, rozwojem nowych technologii, niższą materiałochłonnością produktów ceramicznych (zwłaszcza cegieł) oraz wprowadzaniem coraz to nowych materiałów budowlanych. Sprzyjają im również czynniki planistyczno - środowiskowe. Efektem tych przemian jest zanik tradycyjnych powiązań między producentem, a odbiorcą i rozwój dużych zakładów produkcyjnych zbywających produkty za pomocą sieci hurtowni.

EN

Over the last dozen years, a clear declining tendency of common clays mining in Poland is observed and the closure of many brickworks which under unfavorable market conditions have become unprofitable. The main causes are the customers increasing requirements for raw materials and ceramics quality, the development of new technologies, lower material consumption of ceramic products (especially bricks), and the introduction of new building materials. Environmental and land use planning restraints add to them. As result of these transformations it is the disappearance of traditional relationships between the small producers and the customers and the development of large ceramic plants that sell their products through the wholesale network.

9

Określenie surowców kluczowych dla polskiej gospodarki

Radwanek-Bąk B.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 96

241--254

PL

Identyfikacja surowców kluczowych jest jednym z podstawowych elementów wyjściowych przy planowaniu polityki surowcowej państwa. Z drugiej strony nie jest ona w pełni możliwa bez uprzedniego określenia priorytetów gospodarczych kraju w długoletniej perspektywie czasowej. Dotyczy to zwłaszcza określenia nowych pól działalności przemysłowej. Zachodzi tu sprzężenie zwrotne. Ustalenie listy surowców kluczowych wymaga więc współdziałania i wzajemnych konsultacji przedstawicieli różnych szczebli decyzyjnych. Wyznaczenie surowców kluczowych powinno służyć optymalizacji obecnej i przyszłej ich podaży dla zagwarantowania prognozowanego popytu, wynikającego z potrzeb społeczeństwa. Powinno więc skutkować dalszymi działaniami, umożliwiającymi realizację tego celu. Należą do nich: zagwarantowanie dostępności obszarów udokumentowanych i spodziewanych złóż dla ich gospodarczego wykorzystania w przyszłości, racjonalna gospodarka zasobami kopalin, wspieranie badań geologicznych dla odnowienia lub zwiększenia krajowej bazy zasobowej, promowanie i rozwój polskich badań geologicznych i ekspansji wydobywczej poza granicami kraju, zapewnienie stabilnych dostaw surowców deficytowych z importu, wspieranie rozwoju nowoczesnych technologii eksploracji, wydobycia i przetwórstwa surowców pierwotnych oraz efektywnego odzysku surowców wtórnych i odpadowych. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja propozycji listy surowców kluczowych dla polskiej gospodarki. W tym celu wykonano kompleksową analizę geologiczno-gospodarczą, wyodrębniając następujące kryteria: potencjał zasobowy kraju (udokumentowane złoża kopalin i obszary perspektywiczne oraz prognostyczne), możliwości wykorzystania surowców wtórnych i odpadowych, średnia wielkość rocznego zużycia poszczególnych surowców i jego tendencje w perspektywie roku 2030 w odniesieniu do zużycia krajowego i tendencji światowych oraz krytyczność surowców według klasyfikacji UE z 2014 r. Proponowana lista dwudziestu pięciu surowców jest listą zbilansowaną, reprezentującą wszystkie wyróżnione wcześniej aspekty znaczenia gospodarczego surowców w Polsce.

EN

Identification of critical mineral raw materials is one of the basic elements of planning the raw materials policy. On the other hand, it is not fully possible without first determining the economic priorities of the country in the long term. This applies in particular to the identification of new fields of industrial activity. Feedback occurs here. Determination of the list of critical raw materials therefore requires cooperation and mutual consultation of representatives of various decision-making levels. The determination of critical raw materials should serve to optimize their current and future supply to ensure the projected demand, resulting from the needs of society. It should therefore result in further action, allowing the realization of this goal. These include: ensuring the availability of areas documented and expected deposits for their economic use in the future – protection of deposits and deposit areas, rational management of mineral resources, to support geological research for the renewal or increase of a domestic resource base, promotion and development of Polish geological and mining expansion abroad, ensuring a stable supply of deficit raw materials with imports, supporting the development of modern technology, exploration, mining and processing of raw materials and the efficient recovery of recyclable materials and waste. The purpose of this article is to propose a list of the key raw materials to the Polish economy. To achieve this aim, a comprehensive analysis of geological and economic factors was made, with the following components of the assessment: mineral potential of the country (recognized deposits and perspective areas), the possibility of using secondary raw materials and waste, raw materials consumption and demand – now and in the perspective of 2030, taking macroeconomic factors and the criticality of raw materials according to the 2014 EU evaluation into account. The proposed list of twenty-five raw materials is balanced. It represents all aspects of the economic importance of raw materials.

10

Dzikie wydobycie: problem niekoncesjonowanej eksploatacji kopalin w Polsce

Kozłowska O., Olejniczak K., Radwanek-Bąk B., Sołomacha M., Walentek I.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2016

|

nr 3

49--53

PL

Niekoncesjonowana eksploatacja kopalin negatywnie wpływa na środowisko naturalne, obniża walory krajobrazowe oraz zmniejsza przychody Skarbu Państwa. Walka z tym procederem jest trudna. Tylko w nielicznych przypadkach wydawane są decyzje naliczające podwyższone opłaty eksploatacyjne, a większość spraw, po przedłużających się postępowaniach administracyjnych, kończy się ich umorzeniem.

11

Obszary i zasoby perspektywiczne wystąpień rud metali i surowców chemicznych w Polsce na mapach w skali 1 : 200 000 wraz z ich oceną surowcową oraz ograniczeniami środowiskowymi i zagospodarowania przestrzennego

Mikulski S. Z., Oszczepalski S., Czapowski G., Gąsiewicz A., Sadłowska K., Markowiak M., Sztromwasser E., Bukowski K., Giełżecka-Mądry D., Strzelska-Smakowska B., Paulo A., Michniewicz M., Radwanek-Bąk B., Chmielewski A., Mądry S., Kuć P., Sikorska-Maykowska M., Koźma J., Bliźniuk A., Piotrowska M., Kostrz-Sikora P.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 9

657--670

EN

As part of the tasks performed by the Polish Geological Survey (Polish Geological Institute - National Research Institute), 260 prospective maps (MOP) at a scale of 1 : 200,000 have been developed in the period of 2013-2015. These maps were designed for metal ores (Cu-Ag, Zn-Pb, Mo-W, Ni, Sn, Au, Pt, Pd and Zn oxide ore - galmans) and chemical raw materials (rock and potash salts, gypsum, anhydrite and native sulphur), in relation to the assessment of raw materials resources and environmental restrictions and land use planning. The total surface of prospective teritories projected onto the surface area is ~15.25 thousand km2 for metal ores and ca. 52.5 thousand km2 for chemical raw materials. The estimated resources of predicted ore deposits (prognostic and prospective) are approx. 42.2 million Mg of Cu and 75 thousands Mg of Ag (12 prospective areas), ca. 20 million Mg of Zn-Pb ores (in 4 prospective areas), 32 million Mg of Ni ores of weathering type (10 prospective areas), from 9.4 to 21.5 Mg of Au encountered by orogenic vein and metasomatic deposits (7 prospective areas), and ca. 22 million Mg of Sn ores. The estimated prognostic and prospective resources of chemical raw materials (at a depth of not more than 2000 m) are: ca. 4.059 trillion Mg of rock salt (68 prospective areas) and ca. 3638.1 million Mg of potash (12 prospective areas), as well as ca. 575.6 billion Mg of gypsum and anhydrite, and 202 million Mg of native sulphur (prognostic resources). In the assessment of environmental conflicts and land use planning, 125 information data sheets developed environmental conditions for prospective areas (with the exception of rock salts, which are discussed in the regional aspect). Development of the designated prospective areas may be important in the future to ensure the availability of raw material safety, not only for Poland, but also for the European Union, thus contributing positively to economic growth and prosperity of local communities.

12

„Minerals 4EU – Europejska sieć informacyjna zaopatrzenia w surowce mineralne” – jeden z wiodących projektów komisji europejskiej ostatnich lat

Radwanek-Bąk B.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 7

458--463

EN

In2013–2015, the PGI-NRI participated in the implementation of one of the leading projects of EU raw materials in recent years, Minerals4EU – European Information Network on mineral raw materials. Its goal was to create the first European-scale complex and a public information network of mineral raw materials that would work in a continuous system after the completion of the project. The scope of information gathered in the network and updated on a regular basis includes data on: production, trade, demand and market conditions in the field of primary and secondary minerals. The project partners were the teams representing geological surveys of 27 European countries and several specialized research institutes. PGI-NRI actively participated in two of the six workpackages of task forces, also helping the other ones. Apart from presenting the project tasks and the effects of its implementation the publication presents in a synthetic way the results of research on the condition of availability of mineral deposits in the European Union countries, carried out by the author in the preparation of foresight on raw materials for Europe. During the study, the main causes of restrictions in accessibility of mineral deposits were identified and their trends were rated and described, pointing out to the necessary actions and measures, using the examples of good practice in this area. The studies are important, cognitive and applicable

13

Zielone światło dla ochrony zasobów złóż kopalin

Radwanek-Bąk B.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2016

|

Nr 1

20--22

PL

Problemy ochrony zasobów kopalin w celu zapewnienia możliwości ich gospodarczego wykorzystania obecnie i w przyszłości są znane i dyskutowane od wielu lat. W dyskusjach tych podkreślana jest potrzeba ich ochrony jako nieodnawialnych zasobów środowiska przyrodniczego o limitowanej ilości i położeniu w przestrzeni.

14

Legal and formal factors related to the mineral raw material deposits accessibility in Europe

Radwanek-Bąk B., Kivinen M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2016

|

T. 32, z. 4

59--71

EN

Over the last decades, the access to mineral raw material deposits has been increasingly limited by diverse limitations and obstacles. Some of them including: permits, taxes and fees, the ownership of mineral deposits, environmental protection rules and land-use and spatial planning conflicts, are related to state (governmental) activities and others such as protests against the mining activity and NIMBY effect, to societal issues. The legal authorities, governments and regulators are the stakeholders involved in the legislative issues of this process. A major potential matter of dispute lies in land-use issues. Diverse land-use types, for example, nature conservation, tourism and building development, can restrict the area available for exploration and/or mining, and thus access to mineral deposits. The nature of the land-use competition seems to be similar in different countries and regions, and so do the land-use conflicts. However, the scale and the underlying reasons of the land-use conflicts may differ. This also applies to the approaches to solve the problems. [...]

PL

Dostępność złóż kopalin jest jednym z ważnych czynników warunkujących możliwość ich gospodarczego wykorzystania. Od wielu lat obserwuje się narastające jej ograniczenia i przeszkody. Część spośród nich jak: koncesjonowanie, system opłat, własność złóż i terenów ich występowania, wymagania w zakresie ochrony przyrody oraz planowania przestrzennego są związane z krajowymi regulacjami prawnymi i są kontrolowane przez organa administracji państwowej lub samorządowej; inne, jak np. protesty społeczne lub efekt NIMBY, są domeną społeczeństwa. W niniejszej pracy przedstawiono pierwsze z nich tj. uwarunkowania prawne i formalne. Różne możliwości i zapisy dotyczące wykorzystania terenu np. ochrona przyrody, turystyka i rekreacja, zabudowa terenu mogą utrudnić lub uniemożliwić dostęp do złóż kopalin ograniczając obszary dla prowadzenia poszukiwań lub ich wydobycia. Zjawisko konkurowania w zakresie różnych sposobów wykorzystania powierzchni terenu wydaje się być podobne w wielu krajach i regionach, sprzyjając powstawaniu konfliktów, jakkolwiek zarówno skala, jak i ich szczegółowe przyczyny mogą się różnić. Dotyczy to również podejmowanych prób ich rozwiązywania. [..]

15

A conception of a mountain geopark in a SPA region; example of a projected Geopark „Wisłok Valley – The Polish Texas”, in the Krosno region

Wasiluk R., Radwanek-Bąk B., Bąk B., Kopciowski R., Malata T., Kochman A., Świąder A.

Geotourism / Geoturystyka

|

2016

|

nr 3-4

43--52

EN

The Polish Geological Institute – National Research Institute (PGI – NRI), in cooperation with AGH University of Science and Technology in Krakow carried out the project of new geopark in Poland – “Wisłok Valley – The Polish Texas”. It is located in the Polish Outer Carpathians (SE part of Poland). Oil fields, mineral water, nappe tectonics and other geological components of the Outer Carpathians constitute important elements of the geodiversity of this region. The area is located in the Krosno neighbourhood and encloses a zone of about 1000 km2. The Iwonicz-Zdrój – Rymanów-Zdrój SPA region is also included in the research area. It covers 20 municipalities of the Podkarpackie province. For the project of the Geopark, a geotouristic map, geosites, geological-educational paths, website, advertising brochures, geological-educational tables and a movie were made, which promote geotourism. The final product will be targeted at regional and local public administration bodies, national and landscape Parks, the State Forests National Forest Holding and local tourist organizations.

PL

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie zrealizował projekt nowego geoparku w Polsce „Dolina Wisłoka – Polski Teksas”. Ma się on znajdować w Karpatach zewnętrznych. Złoża ropy naftowej, wody mineralne, tektonika płaszczowinowa i inne geologiczne cechy Karpat zewnętrznych składają się na georóżnorodność tego rejonu. Obszar tego opracowania obejmował ponad 1000 km2 w rejonie Krosna włączając w to również teren uzdrowisk Iwonicza-Zdroju i Rymanowa Zdroju. Projekt ten objął swym zasięgiem 20 gmin województwa podkarpackiego. W ramach projektu wykonano mapę geologiczno- turystyczną, udokumentowano ponad 150 geostanowisk i zaprojektowano dziewięć ścieżek geologiczno-edukacyjnych. Przygotowano też dwa foldery, 12 tablic geologiczno-edukacyjnych, zaprojektowano stronę internetową o projekcie oraz nakręcono film promocyjny. Produkt końcowy skierowany jest do wykorzystania w promocji regionu do samorządów lokalnych, parków krajobrazowych i narodowych, lasów państwowych oraz lokalnych organizacji turystycznych.

16

Szkic metalogenii polskich Karpat – modele i możliwości występowania złóż rud

Nieć M., Radwanek-Bąk B., Lenik P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 467

9--40

PL

W polskiej części Karpat występują liczne przejawy mineralizacji kruszcowej. W przeszłości prowadzono tu również działalność górniczą. Rudy żelaza wydobywano w Tatrach i Karpatach fliszowych. Na niewielką skalę eksploatowano żyły polimetaliczne w Tatarach i Pieninach. Obecnie wystąpienia tych rud nie mają znaczenia gospodarczego. Dawne złoża są małych rozmiarów, w dodatku często znacznie wyeksploatowane oraz nie spełniają aktualnych wymagań jakościowych, pozwalających na ich udokumentowanie. Ostatnie prace poszukiwacze złóż rud prowadzono w XX w., szczególnie w okresie międzywojennym, jak również tuż po drugiej wojnie światowej. Nie doprowadziły one jednak do udokumentowania nowych złóż. Wzrastające zapotrzebowanie na metale i rozwój technologii pozwalających na wykorzystanie rud o niskich zawartościach metali oraz opłacalna eksploatacja małych złóż zakrytych skłaniają do ponownego rozważenia możliwości występowania złóż rud metali w Karpatach. Niniejsza praca koncentruje się na dwóch głównych wątkach tematycznych. Pierwszym jest omówienie i analiza dostępnych materiałów źródłowych, dotyczących dawnych złóż oraz stwierdzonych wystąpień i przejawów mineralizacji kruszcowej. Dokonano próby ich interpretacji w nawiązaniu do współcześnie wyróżnianych modeli złóż. Uwzględniono przy tym obecne modele geotektoniczne budowy Karpat i ich rozwoju. Drugim wątkiem, bazującym na wynikach zaprezentowanych analiz i przemyśleń, jest wytypowanie kilku rejonów, które zdaniem autorów są perspektywiczne dla występowania złóż rud metali, zwłaszcza złóż położonych na większych głębokościach niż dotychczas poszukiwano. W rejonach tych (łuska Bystrego, rejon od Krynicy do Wysowej, strefa występowania andezytów w pienińskim pasie skałkowym) rekomenduje się przeprowadzenie lepszego rozpoznania, zarówno pod kątem ich budowy wgłębnej, jak i badań geochemicznych, przy użyciu nowoczesnych metod badawczych. Zwrócono również uwagę, że słaba znajomość wgłębnej budowy Karpat nie pozwala na bardziej szczegółową ocenę możliwości występowania innych złóż ukrytych, których nie można wykluczyć.

EN

Numerous manifestations of ore mineralization are found in the Polish part of the Carpathians. In the past there were also episodes of mining activity. Iron ores were mined in the Tatra Mountains and Outer Carpathians) as well as small-scale exploitation of polymetallic lodes was undertaken (Tatras, Pieniny). Currently, there are no documented deposits of metallic ores in this area. Formerly extracted deposits are of small size, and many of them are highly exhausted and do not meet current quality requirements. The last explorations for ore deposits were carried out in the 20th century, especially after World War II. However, they have not led to discovery of new deposits. The increasing demand for metals and the development of technologies allowing the use of ore with low levels of metals and profitable exploitation of small “hidden” deposits give rise to reconsider the possibility of occurrence of ore deposits in the Carpathians. This paper focuses on two major topics. The first one is a discussion and analysis of available source materials and data on the old deposits and identified occurrences of ore mineralization. An attempt of their interpretation in relation to the contemporary models of deposits was made. Current geotectonic models of the geological structure of the Carpathians and their development were taken into account. The second topic, based on the results of presented analyses and ideas, is the selection of some areas prospective for the occurrence of ore deposits, especially those located at greater depths than previously sought. In these areas (the Bystre thrust, the area between Krynica and Wysowa, and the zone of andesite occurrences in the Pieniny Klippen Belt) it is recommended to perform exploration to both better examine their deep geological structure and conduct geochemical surveys using modern research methods.

17

Kolej na kruszywa – kruszywa dla kolei, czyli o wykorzystaniu skał zwięzłych z polskich złóż na potrzeby kolejnictwa

Radwanek-Bąk B., Miśkiewicz W., Brzeziński D.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2015

|

Nr 1

52--55

PL

Kruszywa łamane dla kolejnictwa stanowią specyficzny asortyment ze względu na stawiane im bardzo wysokie wymagania jakościowe. Ze względu na duże i wieloletnie obciążenia oraz długi czas ekspozycji na zmienne warunki atmosferyczne kruszywa takie muszą odznaczać się generalnie wysoką wytrzymałością na rozdrabnianie i ścieranie, zwięzłością, niską porowatością, mrozoodpornością i odpornością na wietrzenie, a także odpowiednią granulacją. Jest to regulowane odpowiednimi normami, w szczególności normą PN-EN 13450 Kruszywa na podsypkę kolejową, która od 2004 r. zastąpiła dotychczasową PN-B-11114:1996.

18

Możliwości zastosowania kamieni łamanych z polskich złóż dla potrzeb kolejnictwa

Radwanek-Bąk B., Miśkiewicz W., Brzeziński D.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2014

|

nr 88

209--223

PL

Celem niniejszej pracy jest próba szczegółowej oceny kopalin skalnych z udokumentowanych złóż dla specyficznego kierunku zastosowań, jakim jest kolejnictwo. Bodźcem do przeprowadzenia takiej analizy jest planowane znaczne zwiększenie zapotrzebowania na naturalne kruszywa łamane dla kolejnictwa, związane z wieloletnim programem modernizacji sieci kolejowej w Polsce. Kruszywa takie muszą spełniać wysokie wymagania jakościowe, odznaczać się dużą wytrzymałością na ściskanie i zwięzłością, małą porowatością, całkowitą mrozoodpornością i odpornością na wietrzenie, a także odpowiednimi parametrami geometrycznymi. Punktem odniesienia analizy pozostają obowiązujące normy, w szczególności norma PN-EN 13450:2013 „Kruszywa na podsypkę kolejową". Jej założeniem jest odejście od powiązania wymagań jakościowych z konkretnymi rodzajami skał, a ukierunkowanie na deklarowanie jakości wyrobów gotowych i ich certyfikację. Powoduje to z jednej strony rozszerzenie potencjalnego spektrum rodzajów kopalin możliwych do wykorzystania w kolejnictwie, z drugiej - potrzebę weryfikacji i zróżnicowania jakościowego dużej grupy złóż. Efektem analiz i badań jest propozycja klasyfikacji udokumentowanych w Polsce złóż pod kątem przydatności zawartych w nich kopalin do produkcji kruszyw łamanych dla kolejnictwa. Brak możliwości bezpośredniego powiązania obecnych wymagań normowych z parametrami jakościowymi kopalin podanymi w dokumentacjach geologicznych złóż powoduje konieczność wypracowania odpowiedniej ich klasyfikacji. W zaproponowanej klasyfikacji podzielono złoża na 3 klasy o parametrach kopalin - najkorzystniejszych, korzystnych i miernych - dla produkcji tych kruszyw. Klasyfikacja taka, mimo że w odniesieniu do złóż rezerwowych ma charakter wstępny ze względu na niedostateczny stopień rozpoznania szczegółowych parametrów jakościowych kopalin i ich zmienności, może stanowić wskazówkę dla przyszłych inwestorów, ułatwiającą wybór złóż o oczekiwanych właściwościach technicznych kopalin.

EN

The purpose of presented publication is a detail assessment of the rock quality from the Polish mineral deposits for the specific use in the railway construction. The impulse for this evaluation is the expected increase of demand for crushed stones for railways, related to the long-term program of the railway network modernization in Poland. The crushed stones for railway construction have to be high quality materials with a high strength, low porosity, high frost and weathering resistance, and some specific geometric parameters. The basis for the analysis should be a EU standard PN-EN 13450. Its founding seems to be focused on the declaring the quality of final products (crushed stones) and their certification, and derogate from direct relation to the types of rocks. It should be preferred because of increasing of the spectrum of raw materials (including secondary sources too), but due to the domination of primary sources (rocks from documented mineral deposits) the knowledge about their suitability is important for future proper management of the deposits. New standards also create a need for quality verification of many mineral deposits. As the result of the analysis, a proposal of classification of mineral deposits in the aspect of possible use of the rocks in the railway construction, has been presented. In the paper, a methodology and classification criteria were shown. According to the proposed classification all analyzed mineral deposits have been divided into 3 groups: most favorable, favorable and less favorable for crushed stones production for railway construction. Even though it is of preliminary nature, it should be helpful for future investors making it easier the selection of the deposits with the expected parameters.

19

Waloryzacja złóż kopalin skalnych województwa podkarpackiego

Radwanek-Bąk B.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 2

39--44

PL

W artykule przedstawiono wyniki syntetycznej, wielokryterialnej waloryzacji złóż kopalin skalnych województwa podkarpackiego. Waloryzację taką wykonywano w skali całego kraju, według jednolitych założeń i kryteriów należących do czterech niezależnie wyodrębnionych modułów oceny. Najważniejszy z nich odnosi się do walorów surowcowych złoża. Waloryzacja i hierarchizacja pozwoliły na przyporządkowanie analizowanych złóż do jednej z trzech kategorii, którym przypisany został zróżnicowany zakres proponowanej ochrony i dostępności terenów złożowych.

EN

The paper shows some results od synthetic, multi-criteria evaluation of rock raw materials deposits in the Podkarpackie Voivodship (District). Such assessment was made in the whole country scale by using the same, uniform criteria, representing four independently extracted evaluation modules. The raw material features of the deposit are the most important among them. The assessment allowed to hierarchise the analyzed deposits and to assign them to one of the tree categories of proposed protection and land availability.

20

Waloryzacja i hierarchizacja niezagospodarowanych złóż kopalin skalnych w Polsce. Metoda i wyniki

Nieć M., Radwanek-Bąk B.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 5-6

21--38

PL

Celem waloryzacji złóż jest stworzenie podstawy do ochrony zasobów najwartościowszych spośród nich, a ustępstw w zakresie złóż mniej wartościowych, tj. małych i zawierających kopalinę miernej jakości. Zaproponowany został prosty system rangowania, złóż kopalin w czterech obszarach ich waloryzacji według kryteriów: złożowo-surowcowych (zasobów i jakości kopaliny), górniczych uwarunkowań wykorzystania, środowiskowych - ograniczeń z tytułu wymagań ochrony środowiska, planistycznych - ograniczeń przez zagospodarowanie terenu złoża i hierarchizacja złóż niezależna na podstawie każdej z wymienionych wyżej czterech grup kryteriów w trójstopniowej skali ocen: N – najwyższa, W – wysoka, Z – zwykła, zado-walająca lub niska. Pozwala na opisanie każdego złoża za pomocą czteroliterowego symbolu, np. NNWN, NZNZ, itp. Przeprowadzona waloryzacja złóż kopalin skalnych wykazała niewielki udział złóż o najwyższych i wysokich walorach surowcowych (1,7 % klasy N i 6,9 % W). Wykorzystanie aż 50 % złóż o wysokich i najwyższych walorach surowcowych jest bardzo utrudnione przez wymagania ochrony środowiska i zagospodarowanie terenu. Złoża o najwyższych i wysokich walorach surowcowych powinny być szczególnie chronione. Gospodarka nimi powinna być rozpatrywana na poziomie koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województw.

EN

The aim of valorization of industrial rock deposits is to find those of highest resources and rock quality which should be protected for future development and select other with lower value which protection may be less rigorous. Simple mode of ranking deposits separately according to resources-quality, mining, environmental and land-use criteria was proposed in three or four degree scale: N – highest rank, W – low rank, Z – lowest rank and X – out of ranking. This, allow to describe each deposit by four letter symbol, e.g. NNWN, NZNZ etc. The valorization of all undeveloped industrial rock deposits in Poland has shown small amount of highest and high rank: 1,7 % and 6,9 % of total explored respectively. The devel-opment of 50 % of these is restrained by environment protection exigencies or land use of de-posit territory. The deposits of highest and high rank of resources and rock quality should be protected for future mining.