Uwarunkowania rozwoju architektury minorytów w Polsce

• Autorzy: Jędrusik M.

Warianty tytułu

EN

Conditions of development of the Friars Minor architecture in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Franciszkanie - nazywani również Braćmi Mniejszymi lub minorytami - są zakonem założonym ok. 1207 r. przez św. Franciszka z Asyżu. Należą oni do większej grupy zakonów mendykanckich (żebrzących), czyli utrzymujących się z datków, kwestujących (mendicare - kwestowanie). Obecnie wyróżniamy trzy samodzielne rodziny wyodrębnione z I zakonu1 po reformie w 1517 r. Pierwszą stanowi Zakon Braci Mniejszych (używający nazwy Ordo Fratrum Minonim, OFM), który do 1897 r. składał się z czterech odłamów: Braci Mniejszych Reguły Obserwanckiej (Fra-tres Minores Regidaris Obserwantiae, OFMObs.), w Polsce zwanych bernardynami, Braci Mniejszych Ściślejszej Obserwancji (Ordo Fratrum Minonim Dis-calceatomm, OFMDisc), zwanych dyskalceatami, re-formatów (Ordo Fratrum Minonim Reformatontm, OFMRef.) oraz rekolektów (Ordo Fratrum Minonim Recollectomm, OFMRec). Obecnie zakonnicy tej formacji noszą habit, bez szkaplerza, w ciemnobrązowym kolorze. Drugą rodzinę stanowią Bracia Mniejsi Konwentualni (Ordo Fratrum Minorum Conventualium, OFMConv.), zwani w Polsce franciszkanami. Do rewolucji francuskiej nosili popielate habity (używana niekiedy nazwa szarzy bracia), obecnie obowiązuje zakonników tej formacji habit czarny, bez szkaplerza. Trzecią rodzinę, która wyodrębniła się nieco później, bo w 1525 r., stanowią kapucyni (Ordo Fratrum Minonim Capuccinonim, OFMCap.) o zaostrzonej regule. Kapucyni noszą jasnobrązowy habit z kapturem oraz szkaplerz. Do rodziny franciszkanów należą również tzw. tercjarze, czyli świeccy bracia zrzeszeni w Trzecim Zakonie Regularnym św. Franciszka.

EN

The first Order founded by St Francis of Assisi was the Order of the Friars Minor, or the lesser brothers. These were the men who followed Francis into a life of ministry and preaching. Originally, they were sort of itinerants living "in the world", and not in stable places such as monasteries. They lived an ideal of total poverty; they possessed nothing in common or individually. Forbidden to accept money, they lived from day to day by working and begging. By the time St Francis died in 1226, the Order had spread from Italy to England, the Holy Land, and all of Europe. The friars were known as the people's preachers. They wore a grey tunic with a white cord at the waist and their English name was Gray Friars. From the beginning, there were disagreements about the direction the Order should take. The Franciscan minister general, St Bonaventure, sought a balance between the Conventuals, who wanted to adapt their poverty to the needs of the time, and the Spirituals, who wanted a strict poverty. The quarrel intensified during the 14lh century when some of the Spiritual Franciscans, known as the Fraticelli, were condemned (1317-1318) by Pope John XXII. Disagreement about the ideal of poverty brought about various splits and divisions in the First Order. The Orders of the Friars Minor Conventual (O.F.M. Conv.) and Friars Minor Observants (O.F.M. Obs.) were formed in 1517. At the beginning of the 16th century, the Order of the Friars Minor Capuchin (O.F.M. Cap.) established a stricter independent branch of Franciscans. On October the 4ll>, 1897, in the papal bull Felicitate quondam Pope Leo XIII combined the Observants, the Reformed, the Recollects, and the Alcantarines to form the Order of Friars Minor (O.F.M.).

Słowa kluczowe

PL

architektura minorytów; rozwój; zakony minorytów; zakon franciszkański w Polsce

EN

Friars Minor architecture; development; orders Minor; Franciscan Order in Poland

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2004
• Tom: Nr 1(15)
• Strony: 3--9
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., ryc.

Twórcy

autor

Jędrusik M.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• [1] Barcik S.J. OFMConv., Franciszkanie w Polsce; pierwszy etap rozwoju ‒ XIII w., [w:] „W nurcie franciszkańskim”, 1999, nr 8.
• [2] Barcik S.J. OFMConv. Zakon franciszkański w Polsce do 1517 roku, [w:] 750 lat franciszkanów w Polsce, Niepokalanów 1995.
• [3] Bernhard M., Klasztory. Niezwykłe miejsca modlitwy i kontemplacji, Warszawa 2000.
• [4] Encyklopedia katolicka, pod red. S. Wielgusa, t. 5, Lublin 1989.
• [5] Fonzo di W., Odoardi J., Pompei A., Bracia Mniejsi Konwentualni. Historia i życie (1209-1976), Wyd. Ojców Franciszkanów, Niepokalanów 1988.
• [6] Hajek J., Bracia Mniejsi w Czechach i na Morawach w XIII i XIV wieku, [w:| Zakony franciszkańskie w Polsce. Franciszkanie w Polsce Średniowiecznej. Franciszkanie na ziemiach polskich, t. 1, cz. 1, Lublin 1982.
• [7] Honour H., Fleming J., Historia sztuki świata, Kraków 2002.
• [8] Kantak K., Franciszkanie polscy, t. 1, Kraków 1937.
• [9] Kłoczkowski J., Bracia Mniejsi w Polsce Średniowiecznej, [w:] Zakony franciszkańskie w Polsce. Franciszkanie w Polsce Średniowiecznej. Franciszkanie na ziemiach polskich, t. 1, cz. 1, Lublin 1982.
• [10] Kłoczkowski J., Wspólnoty chrześcijańskie w tworzącej się Europie, Poznań 2003.
• [11] Kłoczkowski J., Zakony na ziemiach polskich w wiekach średnich, [w:] Kościół w Polsce. Średniowiecze, t. 1, Kraków 1966.
• [12] Polidoro G., Franciszek, Kraków 1999.
• [13] Prejs O.R. OFMCap., Zarys historii zakonu braci mniejszych (od powstania zakonu do podziału na konwentualnych i obserwantów), maszynopis dostępny w bibliotece Instytutu Studiów Franciszkańskich w Krakowie.
• [14] Wczesne źródła franciszkańskie, t. 2, Warszawa 1981, s. 57, 74-75.
• [15] Zwiercan A., Franciszkanie w Krakowie, [w:] „W nurcie franciszkańskim”, 1987, nr 7.